Katastrofa czarnobylska cz. 6 (ostatnia) - Proces czarnobylski.
Witam w ostatniej części, zamykającej moją serię blogów o katastrofie czarnobylskiej. Jeszcze nie wiem czy to będzie piąta czy szósta część, ponieważ dwie pozostałe jeszcze powstają i końca nie widać. Najprawdopodobniej będzie to część szósta, ze względu na rozdzielenie tekstu na dwie części : ewakuację pobliskich miast i usuwanie skutków katastrofy. W tej części poruszę kwestię tak zwanego "procesu czarnobylskiego" i na wstępie polecam przeczytać sobie książkę "Czarnobyl. Jak to było" napisaną przez Anatolija Diatłowa i wydaną w 1995 roku przed jego śmiercią.
https://wiki.czarnobyl.pl/wiki/U%C5%BCytkownik:Amoniak/Czarnobyl._Jak_to_by%C5%82o/Rozdzia%C5%82_11
W dniu 15 lipca 1986 roku niemal całe kierownictwo Bloku nr IV zostało dyscyplinarnie zwolnione, w tym dyrektor Wiktor Briuchanow, główny inżynier Nikołaj Fomin i zastępca głównego inżyniera w blokach III i IV - Anatolij Diatłow. Niecałe dwa tygodnie wcześniej, bo 3 lipca 1986 roku, Briuchanow został wydalony z szeregów Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Prawie miesiąc później, 13 sierpnia 1986 roku, były dyrektor Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej im Włodzimierza Ilicza Lenina - Wiktor Briuchanow został aresztowany. Nikołaj Fomin został aresztowany sześć dni później, 19 sierpnia 1986 roku. Natomiast Anatolij Diatłow został aresztowany 4 grudnia 1986 roku, ponieważ do 4 listopada 1986 roku przebywał Szpitalu Klinicznym nr 6 w Moskwie, a dzień później 5 listopada 1986 roku wprowadził się do mieszkania swojej żony w Kijowie.
Tak zwany "Procesi Czarnobylski" był zwykłą "pokazówką" niczym za czasów stalinowskich, a wyrok już był od dawna ustalony i znany. O tym też w cyniczny sposób opisuje Anatolij Diatłow w 11 rozdziale swojej książki "Czarnobyl. Jak to było", zatytułowanym "Sąd".
Swoją drogą bardzo polecam tę książkę, jeśli ktoś interesuje się tematyką katastrofy czarnobylskiej bardziej od strony technicznego bełkotu. "Proces" trwał od 7 do 29 lipca 1987 roku i który liczył aż 18 posiedzeń. Na ławie oskarżonych zasiedli między innymi, dyscyplinarnie zwolnieni : były już dyrektor Wiktor Briuchanow, były główny inżynier Nikołaj Fomin, oraz zastępca głównego inżyniera bloków III i IV Anatolij Diatłow. Wszyscy trzej zostali skazani na 10 lat więzienia. Oprócz nich na ławie oskarżonych zasiadło jeszcze kilku innych pracowników czarnobylskiej elektrowni: naczelnika zmiany Borysa Rogożkina, naczelnika drugiego działu reaktorowego Aleksandra Kowalenkę i inspektora Państwowego Dozoru Jądrowego Jurija Łukaszina. W stan oskarżenia nie zostali postawieni : były kierownik zmiany bloku nr 4 Aleksander Akimow, starszy inżynier i operator reaktora Leonid Toptunow i kierownik zmiany Walery Pierwaczenko ze względu na śmierć wskutek choroby popromiennej.
Pierwotnie proces miał się rozpocząć 24 marca 1987 roku, lecz jeden z oskarżonych, były naczelny inżynier Nikołaj Fomin próbował popełnić samobójstwo w areszcie poprzez podcięcie sobie żył szkłem ze stłuczonych okularów, lecz go odratowano. Po procesie, w 1988 roku umieszczono go w Rybińskim szpitalu psychiatrycznym dla więźniów, gdzie siedział do 1990 roku. Stamtąd 26 października 1990 roku został przeniesiony do cywilnego szpitala psychiatrycznego. Następnie został zwolniony z odbywania kary więzienia i rozpoczął pracę w elektrowni jądrowej w Kalininie, gdzie w połowie lat dwutysięcznych przeszedł na emeryturę. Moim zdaniem już samo piastowanie kierowniczych stanowisk (od zwykłego kierownika w zakładzie pracy w zwyż, aż do urzędu Michaiła Gorbaczowa) w takim państwie jak ZSRR powinno być traktowane jak choroba psychiczna i wszyscy powinni być leczeni. Tak jak niektóre państwa traktują pokojową religię na literę "i" jako chorobę psychiczną.
Na początku zakładano, że proces odbędzie się w Moskwie, lecz ktoś wpadł na genialny pomysł żeby zrobić pokazówkę w Domu Kultury, w... skażonym Czarnobylu. To dobrze, że proces nie odbywał się w Prypeci, albo pod samym blokiem nr 4, lub w jego wnętrzu pod sarkofagiem. Teoretycznie proces ten miał charakter otwarty i mógł wejść tam każdy. Ale umówmy się, to był Związek Radziecki. Żeby można było się dostać na proces, trzeba było mieć specjalną przepustkę.
Na salę sądową wpuszczono dziennikarzy: 22 korespondentów radzieckich w tym Igora Kostina, a także 15 dziennikarzy z zagranicy. Niestety zostali oni wpuszczeni tylko na dwa posiedzenia: pierwszego z odczytnia aktu oskarżenia i ostatniego z odczytania wyroku. W procesie uczestniczył także polski korespondent Waldemar Siwiński, autor książki "Czernobyl. Od katastrofy do procesu". W procesie ponadto uczestniczyły rodziny ofiar katastrofy czarnobylskiej, ale także pracownicy elektrowni atomowej w Prypeci. Niestety, wbrew temu, co pokazano w moim ulubionym, ostatnim odcinku serialu "Czarnobyl", Walerij Legasow nie uczestniczył w tym procesie i przebieg tych posiedzeń przebiegał nieco inaczej.
Jak już wcześniej wspominałem: Fomin, Diatłow i Briuchanow dostali po 10 lat więzienia, ale nie odbyli tej kary całkowicie i byli zwolnieni warunkowo. Diatłow cierpiał na chorobę popromienną i nie był w stanie odbywania wyroku w kolonii karnej. Diatłow został zwolniony z odbywania kary 1 października 1990 roku i zmarł 13 grudnia 1995 roku na zawał serca. Przed śmiercią Anatolij Diatłow napisał książkę "Czarnobyl. Jak to było". Briuchanow także nie odbył kary całkowicie i został zwolniony z więzienia w 1991 roku. Ponadto Borys Rogożkin został skazany na 5 lat pozbawienia wolności, Aleksander Kowalenko został skazany na 3 lata, a Jurij Łukaszin został skazany na 2 lata więzienia.
Katastrofa czarnobylska jeśli nie była jedną z głównych przyczyn rozpadu Związku Radzieckiego (o co są spory histiryków), to na pewno była jednym z jego katalizatorów. W latach 80 XX wieku Związek Radziecki można było porównać do kolosa na glinianych nogach, który się chwieje i musi w końcu upaść. Fatalna sytuacja gospodarcza, interwencja zbrojna w Afganistanie w latach 1979-1989, czy katastrofa czarnobylska i likwidacja jej skutków pochłonęły sporo pieniędzy. Podobno sama budowa sarkofagu kosztowała wtedy 18 miliardów rubli (dolarów - bo wtedy cena rubla wynosiła mniej więcej tyle co cena dolara), o czym wspominał w filmie "Bitwa o Czarnobyl" sam Michaił Gorbaczow, ale czy to prawda to już inna bajka. Ponadto Gorbaczow sam nieświadomie (czyżby?) stał się grabarzem ZSRR wprowadzając politykę tak zwanej "głasnosti" na początku 1987 roku, która bardzo złagodziła cenzurę (nie myślcie, że można było od razu pisać w prasie co się chce), będącej częścią "pierestroiki" (przebudowy). Ponadto jednym z założeń tej polityki była reforma gospodarcza wprowadzająca częściową kapitalizację, czyli częściowe wprowadzenie wolnego rynku. To otworzyło puszkę Pandory. Na Ukrainie, a raczej w Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej zaczęło się tworzyć społeczeństwo obywatelskie. Zaczęły powstawać różne ugrupowania polityczne i stowarzyszenia, a od 1988 do 1991 roku ludzie zaczęli wychodzić na ulice protestować, co za czasów Breżniewa czy Chruszczowa było nie do pomyślenia (o Stalinie nie wspominam). To jest bardzo długi temat, z którego można napisać osobną notkę, więc będę pisał w skrócie. Być może jak będę miał chwilkę czasu, to zgłębię ten temat. Niezadowoleni ludzie zaczęli wychodzić na ulice Kijowa i zaczęli protestować. Bodajże w czerwcu 1989 roku, jak dobrze pamiętam, odbyła się ogromna manifestacja (na około 40 tysięcy ludzi) na stadionie Dynama Kijów. Ludzie przychodzili wtedy z zakazanymi wówczas żółto-niebieskimi flagami Ukrainy, zielono-czerwonymi flagami Białorusi, czy niebiesko-czerwono-białymi flagami Rosji. Żądali wydania zbrodniarzy winnych katastrofy czarnobylskiej i drugiego "procesu norymberskiego" dla nich. To już była lawina, której nie dało się zatrzymać. We wrześniu 1989 roku został odwołany z funkcji I Sekretarza Ukraińskiej Partii Komunistycznej Włodymir Szczerbycki, ten sam, który 1 maja 1986 roku nie odwołał obchodów Święta Pracy. Mieszkańcy Kijowa mu tego nie zapomnieli i chcieli aby wytoczono mu proces i wsadzono do "ciupy". Skończyło się na tym, że Szczerbycki w dzień swoich 72 urodzin, 17 lutego 1990 roku popełnił samobójstwo (oficjalna wersja głosi zapalenie płuc). Być może nie wytrzymał ciążącej na nim presji i bał się pójścia do więzienia na stare lata. Istniała wtedy realna szansa na aresztowanie Szczerbyckiego. Niecały miesiąc później, w marcu 1990 roku odbyły się wybory parlamentarne na Ukrainie. Chociaż ich charakter był daleki od zachodnich standardów demokratycznych, to można je porównać do pierwszych częściowo wolnych wyborów, które odbyły się w Polsce 4 i 18 czerwca 1989 roku. Wprawdzie komuniści je wygrali, ale kandydaci demokratyczni zdobyli bodajże 111 mandatów na 400-ileś (przepraszam, piszę z głowy), o ile dobrze pamiętam, co dawało około 25 % głosów w parlamencie. Ale spokojnie. W następnych 4 miesiącach, do lipca 1990 roku poparcie dla komunistów drastycznie spadło, a stosunek w parlamencie się wyrównał, i komunistów zostało około 50%. Najprawdopodobniej cześć przeszła na stronę demokratów. 16 lipca 1990 roku przyjęto Deklarację o Suwerenności Ukrainy, którą poparło około 75% posłów. Już wtedy były przymiarki do wystąpienia Ukrainy z ZSRR. W październiku 1990 roku znowelizowano konstytucję Ukraińskiej SSR, gdzie wykreślono punkt o zwierzchniej roli partii komunistycznej.
Od 19 do 22 sierpnia 1991 roku doszło do puczu w Moskwie, dzięki któremu inny komunista - Borys Jelcyn - będący w opozycji do Michaiła Gorbaczowa, wykorzystał fakt że ten drugi był na urlopie i zrzucił go z urzędu pierwszego prezydenta ZSRR, który piastował od lutego 1990 roku. W tym czasie Gorbaczow rozwiązał Komunistyczną Partię Związku Radzieckiego. Pamiętam te wydarzenia jako dzieciak, gdy pokazywali w telewizji, jak ostrzeliwywali z czołgów gmach siedziby rządu tzw "Białego Domu", jaki był "usmolony", zwłaszcza górne piętra. Pamiętam też Borysa Jelcyna stojącego na wieżyczce czołgu i przemawiającego do ludzi. W tle było widać otaczających go innych ludzi i trójkolorowe rosyjskie flagi. Wtedy nie zdawałem sobie sprawy, że to będzie wydarzenie historyczne. Wprawdzie pucz moskiewski w swoich założeniach miał zatrzymać zmiany polityczne Gorbaczowa w ZSRR, a stał się jednym z katalizatorów jego rozpadu. Wtedy wprowadzono stan wyjątkowy na terenie ZSRR, który miał trwać pół roku. Kilka dni później, 24 sierpnia 1991 roku Rada Najwyższa Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, wykorzystując sytuację w Rosji, proklamowała Akt Niezależności Ukrainy i to był praktycznie koniec ZSRR. Ukraina dołączyła się od ZSRR. Nie jest to chyba tajemnicą, że ruch ten rozwścieczył Jelcyna. 1 grudnia 1991 roku przeprowadzono referendum na Ukrainie dotyczące niepodległości Ukrainy. Szacuje się, że wzięło w nim prawie 32 miliony mieszkańców (84% uprawnionych), z czego około 90% było za niepodległości Ukrainy. To był koniec. Związek Radziecki został rozwiązany pod koniec grudnia 1991 roku.
Zgadnijcie, który kraj jako pierwszy, 2 grudnia 1991 roku, uznał niepodległość Ukrainy. Podpowiem, że jego stolicą jest Warszawa.
Źródła, z których korzystałem :
Wiedza własna, oparta źródłami poniżej.
http://www.strefaczarnobyl.pl/index.html
http://czarnobyl1986.info/akcja.html
https://wiki.czarnobyl.pl/wiki/Czarnobylska_Elektrownia_J%C4%85drowa
https://wiki.czarnobyl.pl/wiki/Kalendarium_katastrofy_w_Czarnobylu
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1007936,Czarnobyl-katastrofa-ktorej-nie-dalo-sie-ukryc
https://dzieje.pl/aktualnosci/rocznica-katastrofy-w-elektrowni-atomowej-w-czarnobylu
https://www.rp.pl/Historia/304279919-Czarnobyl--sowiecka-Hiroszima.html
https://agasiorowski.wordpress.com/2016/09/10/polska-bez-cenzury-samobojcza-misja-zycia/
https://www.tygodnikpowszechny.pl/zyje-zyje-to-po-co-o-tym-gadac-129368
Hi, @bartheek!
You just got a 1.3% upvote from SteemPlus!
To get higher upvotes, earn more SteemPlus Points (SPP). On your Steemit wallet, check your SPP balance and click on "How to earn SPP?" to find out all the ways to earn.
If you're not using SteemPlus yet, please check our last posts in here to see the many ways in which SteemPlus can improve your Steem experience on Steemit and Busy.
Twój post został podbity głosem @sp-group-up oraz głosami osób podpiętych pod nasz "TRIAL" o łącznej mocy ~0.17$. Zasady otrzymywania głosu z triala @sp-group-up znajdziesz w ostatnim raporcie tygodniowym z działalności @sp-group, w zakładce PROJEKTY.
@wadera
Chcesz nas bliżej poznać? Porozmawiać? A może chcesz do nas dołączyć? Zapraszamy na nasz czat: https://discord.gg/rcvWrAD
Małe sprostowanie. Tutaj popełniłem dwie gafy.
Protesty na Ukrainie w 1989 roku miały miejsce w lipcu i sierpniu 1989 roku. A ten heppining na stadionie Dynama Kijów miał miejsce w sierpniu 1989 roku, a nie w czerwcu.
Druga sprawa to pucz moskiewski. Sceny z ostrzelania budynku rządu, tak zwanego "Białego Domu" miały miejsce dwa lata później, w 1993 roku. Wtedy byłem małym szczylem i tutaj zadziałał tak zwany "efekt Mandeli". Nie wiem czemu mi się to skojarzyło z puczem moskiewskim z sierpnia 1991 roku.
Za wprowadzenie w błąd przepraszam.