Pierwsza z planet naszego Układu Słonecznego nie jest łatwym celem dla obserwatorów. Merkurego jest dosyć trudno zobaczyć dlatego, że jego orbita przebiega bardzo blisko Słońca. Sprawia to, że planeta ta jest widoczna tylko krótko przed lub po zachodzie Słońca. Na północnej półkuli najlepiej jest szukać Merkurego jesienią tuż przed wschodem Słońca lub wiosną po zachodzie Słońca. Program Stellarium pomoże w wybraniu najlepszego okresu na poszukiwania, gdy planeta jest możliwie najwyżej nad horyzontem. Gołym okiem zobaczymy słabą gwiazdę białego koloru. Lornetka 7 X 50 zdecydowanie pomoże w poszukiwaniach, ponieważ niebo nisko nad horyzontem często jest zanieczyszczone i gołe oko możne Merkurego przeoczyć. Niestety w lornetce nie zobaczymy tarczy planety. Potrzebujemy do tego teleskopu o średnicy co najmniej 100 mm. Gdy uda się nam namierzyć Merkurego teleskopem, to możliwe, że zobaczymy jego małą pomarańczową tarczę, oświetloną w sposób przypominający fazy naszego Księżyca. Na Merkurym nie zobaczymy zbyt wielu szczegółów powierzchni.

Druga z planet jest o wiele lepszym celem obserwacyjnym. To trzeci po Słońcu i Księżycu, najjaśniejszy obiekt ziemskiego nieba. Znajduje się ona dalej od Słońca niż Merkury, dlatego obserwując Wenus z powierzchni Ziemi, widzimy ją znacznie wyżej nad horyzontem. Przez 8 lat Wenus zalicza 5 etapów widoczności. Dobre warunki obserwacyjne rozpoczynają się tuż przed największą odległością kątową Wenus od Słońca na wieczornym niebie i kończą się przed dolną koniunkcją, gdy Wenus znajduje się najbliżej Ziemi i staje się niewidoczną nocą na naszym niebie. Potem wracają i trwają do maksymalnej porannej odległości od Słońca i jeszcze jakiś czas po niej. Razem to koło 6 miesięcy dobrych warunków. Gdy Wenus jest najdalej od Słońca na niebie, to jej tarcza jest w połowie oświetlona i ma średnią wielkość. Gdy planeta zbliża się do Ziemi, to widoczny jest cienki sierp jej tarczy, który z racji dużych rozmiarów kątowych jest wtedy widoczny nawet w lornetce. W teleskopie blask Wenus wymaga użycia filtrów zmniejszających jasność. Praktycznie w każdej fazie jest to planeta z dobrze widoczną tarczą, a niekiedy i nawet szczegółami chmur jej atmosfery.

Najlepsza widoczność tej małej planety przypada 6 tygodni przed i po opozycji, czyli największemu zbliżeniu Marsa z Ziemią. Z racji niewielkich rozmiarów i dużych różnic w odległości od Ziemi, Mars może być praktycznie nie widoczny, a podczas opozycji świeci jasno jak Jowisz. Opozycja powtarza się co około 780 dni, czyli 2 lata i 7 tygodni. Podczas tych zbliżeń odległość Marsa od Ziemi jest różna i wynosi od 56 do 101 milionów kilometrów. Dlatego występują wielkie opozycje Marsa jak w tym roku i mniejsze, gdy planeta ta jest dużo dalej. Mars niestety nie zachwyca wielkością podczas obserwacji. W lornetce widzimy tylko czerwono-pomarańczową gwiazdę. Najlepsze widoki Marsa w amatorskich teleskopach przypominają patrzenie na nasz Księżyc podczas pełni gołym okiem. Dostrzec można białe czapy polarne na marsjańskich biegunach, czy obszary o wyraźnie ciemniejszej niż czerwona barwie. Mars jest już planetą dalej położoną niż Ziemia, dlatego widoczny bywa przez całą noc. Do satysfakcjonujących obserwacji potrzeba teleskopu o średnicy 150 mm.

Oto król planet. Widoczny dobrze praktycznie przez cały rok. Już lornetka pokazuje nam jasną tarczę wraz z czterema księżycami Jowisza i utwierdza nas w przekonaniu, że mamy do czynienia z planetą. W mniejszych teleskopach już od 100 mm średnicy jesteśmy w stanie zobaczyć główne pasy przecinające tarczę tego gazowego olbrzyma. Użycie instrumentów o średnicy 200 mm pozwoli nam delektować się obrazem przypominającym zdjęcia Jowisza. Widoczna jest Wielka Czerwona Plama, wiele pasów i detali niewidocznych w mniejszych teleskopach. Zdarza się zobaczyć czarny cień jednego z satelitów Jowisza padający na jego tarczę. Czas obrotu tej planety wokół własnej osi to niecałe 10 godzin, dlatego podczas obserwacji w odstępach co około 15 minut można dostrzec zmiany w widoku atmosfery planety. Jowisz jest niewątpliwie najłatwiejszą do odnalezienia na niebie planetą. Polecam każdemu początkującemu obserwatorowi naukę obserwacji planet właśnie na Jowiszu. Zastosowanie kolorowych filtrów planetarnych pozwoli odkryć niesamowite struktury różnych partii atmosfery tego olbrzyma.

Ta wyjątkowa planeta jest zdecydowanie inna niż wszystkie. System pierścieni Saturna naprawdę robi wrażenie. Planeta ta znajduje się dwa razy dalej niż Jowisz, więc jej rozmiary w teleskopach nieco rozczarowują. Gołym okiem Saturn jest średniej jasności gwiazdą żółtego koloru. Lornetka pokazuje nam, że gwiazda ta nie jest idealnym punktem, lecz jakby nieco wydłużonym. Już mały teleskop o średnicy 100 mm z powiększeniem rzędu 100 X pozwala cieszyć oko Saturnem jak z fotografii. Przerwa Cassiniego, czyli największy czarny okrąg na pierścieniach widoczna jest w instrumentach o średnicy od 200 mm w górę. Przez prawie każdy teleskop można zobaczyć największy księżyc Saturna, czyli Tytana. Większe instrumenty pozwalają dostrzec jeszcze 3 inne satelity tej planety. Saturn po Jowiszu jest drugą najbardziej atrakcyjną dla obserwatorów planetą. Niestety z racji dużej odległości nawet mimo ogromnych pierścieni w teleskopie Saturn jest nieco mniejszy wielkościowy niż bliższy nam Jowisz.

Uran znajduje się blisko 2 razy dalej niż Saturn, co sprawia, że staje się on wyzwaniem dla obserwatora. Niestety jest to już planeta nieosiągalna dla mniejszych teleskopów, w których tak jak w lornetce wygląda on, jak słaba gwiazda o kolorze niebiesko-zielonym. Gołym okiem szukanie Urana na granicy możliwości ludzkiego oka jest bardzo trudne. Polecam użyć w tym celu lornetki i mapy z aktualnym położeniem, która nam pomoże. W teleskopach powyżej 200 mm średnicy dostrzec można malutką tarczę Urana o kolorze niebiesko-zielonym. Gdy użyjemy dużego instrumentu ponad 300 mm średnicy, to jesteśmy w stanie dostrzec kilka jego księżyców. Niestety, mimo że Uran jest dużym gazowym olbrzymem, to powierzchnia planety nie pokaże nam najmniejszego detalu. Ten tajemniczy świat jest po prostu zbyt daleko, by amatorzy mogli mu się lepiej przyjrzeć. Poszukiwania Urana polecam bardziej doświadczonym, którzy już opanowali obserwacje pozostałych planet.

To już planeta całkowicie niewidoczna gołym okiem, aby ją odszukać potrzeba aktualnej mapy nieba, lornetki i sporego doświadczenia. W lornetce jest on tylko słabą niebieską gwiazdą i aby przekonać się, czy dobrze szukamy, tylko duży teleskop może nam potwierdzić nasze przypuszczenia. W teleskopie o średnicy 300 mm dostrzec można maleńką błękitną tarczkę, która potwierdza, że jest to właśnie planeta Neptun. Ogromna odległość powoduje, że ten gazowy olbrzym jest małym punktem nawet w teleskopie. Pluton, czyli planeta karłowata będąca jeszcze dalej niż Neptun wymaga 300 mm średnicy teleskopu do samego jej odszukania. Zobaczenie tarczy maleńkiego Plutona na końcu Układu Słonecznego jest wyzwaniem nawet dla prawdziwych obserwatoriów astronomicznych. Podsumowując, najlepiej widoczne planety to Wenus, Mars, Jowisz i Saturn. Na tych czterech planetach skupiają się astro amatorzy. Być może ktoś z Was będzie chciał upolować swoją pierwszą planetę. W razie pytań służę pomocą.