Co się stało z Kościołami?

We wsi Henryków na Dolnym Śląsku rośnie 1330-letni cis, najstarsze drzewo w Polsce. Wichury, gryzonie i wody gruntowe dały mu się ostatnio mocno we znaki. Przed kilku laty drzewo zaczęło szybko usychać. Wrócę do jego historii za chwilę.

W krajach jak Polska, gdzie katolicyzm deklaruje ponad 90% ludności, chrześcijański obraz świata nadal wydaje się nie zagrożony. Kościoły wciąż wypełniają się każdej niedzieli, a chrzty, pierwsze komunie i pogrzeby gromadzą krewnych i przyjaciół.

Chrzest najmłodszego dziecka moich przyjaciół w Katedrze św. Patryka w Nowym Jorku. Nasz katolicyzm ma się dobrze nawet za Oceanem.

Wyniki dokładniejszych badań nad światopoglądem Polaków przyniosły jednak zaskakujące rezultaty. CBOS pytało niedawno dorosłych katolików o to, czy Bóg wysłuchuje naszych modlitw, czy istnieje grzech pierworodny, zmartwychwstanie, życie pozagrobowe, nieśmiertelna dusza, sąd ostateczny, niebo, piekło oraz cuda. Okazało się, że wierzy w to wszystko zaledwie... jeden na trzech katolików! Pozostali odrzucają co najmniej jeden z tych kluczowych elementów katolicyzmu, a często kilka z nich.

Poza tym nawet w grupie przyjmującej nauczanie Kościoła w całości pojawiły się składniki pochodzące z innych religii, na przykład wiara w przeznaczenie, w dusze zwierząt albo reinkarnację. W ostatecznym rozrachunku polskich katolików, którzy ani nic nie odejmują, ani nic nie dodają do nauk Kościoła okazało się być zaledwie… 5%!

Niebo i piekło są wprawdzie w Polsce mocno przemeblowane pod gusty wiernych, ale parafie i kościoły nadal są tu pełne życia. O wiele gorzej wygląda sytuacja w Europie Zachodniej, Ameryce i wielu krajach, nie tylko chrześcijańskich. Podnosi się ogromna fala religious nones, czyli ateistów albo osób wprawdzie wierzących w Boga, ale obchodzących się w ogóle bez pomocy księży, pastorów czy rabinów. Jest ich już ponad 1 mld.

Becoming truly human (Stając się naprawdę człowiekiem), pierwszy film o nones, właśnie wchodzi do kin w Stanach Zjednoczonych.

Jak to się dzieje, że któregoś dnia przestajemy chodzić do kościoła? Że zaczynamy przerabiać świątynie na sale bankietowe i hotele? 

Najnowsze badania odkryły kilka przyczyn. Rodzice nie są zbyt zaangażowani w życie religijne i coraz częściej dają nastoletnim dzieciom wybór co do kontynuacji praktyk religijnych. Wiedza naukowa i codzienne doświadczenia nie pasują do kościelnego opisu świata. Przenosząc się w nowe miejsca młodzi ludzie rezygnują z praktyk religijnych, zajęci innymi sprawami. Coraz łatwiej też, zwłaszcza podczas studiów, trafić na środowiska obojętne, a nawet nieprzychylne religii.

 

Jestem ateistą od wielu lat. Kościelne dzwony w niedzielne południe nadal coś we mnie głęboko poruszają. Tesknię za uporządkowanym światem, nad którym kiedyś czuwali bogowie. W najnowszym filmie cyklu “Obcy” Ridleya Scotta tęsknota za utraconym Stwórcą jest tak przejmująca, że ludzie zarażają nią androida, maszynę. Czy cyborgi i sztuczne inteligencje, gdy nas w końcu zastąpią, będą śnić o elektrycznych aniołach?

Jestem ateistą, który nie walczy z religią. Nie mam pojęcia, co może przynieść zupełne zniknięcie kościołów, meczetów i synagod. Religia łączyła nas przez długie tysiąclecia i przy wszystkich zbrodniach fanatyzmu nie wyszliśmy na niej najgorzej. Dominujemy na Ziemi.

Być może ateiści powinni powoli zaprzestać walki z religiami, tak jak kiedyś zaprzestaliśmy walki z puszczą i założyliśmy rezerwaty przyrody? 

Dziś najstarsze drzewo w Polsce rośnie pod ochroną specjalnego rusztowania, zabezpieczającego cis przed wysuszeniem. Tunele gryzoni są zasypywane, a dopływ wody gruntowej regulowany. W lipcu rada gminy w Lubaniu nadała drzewu imię: Henryk.

Zdjęcia i info z: 1, 3, 4, 5, 6.

Więcej info w:

Joanna Radzikowska, Czy Polska to nadal katolicki kraj? Polityka z 16 kwietnia 2017, tu

Joel Thiessen, Sarah Wilking, Becoming a religious none, JSSR, march 2017, tu