Od zamierzchłych czasów ludzkość czciła Słońce. Kult Słońca był obecny niemal w każdej kulturze i religii. Słońce lub jakieś bóstwa będące personifikacją tejże gwiazdy zajmowały najwyższe miejsca w panteonie bóstw wszystkich religii. Dlaczego czczono tak mocno akurat Słońce? Ano dlatego, iż było źródłem światła, energii i mocy życiowej, a także było symbolem nieskończoności i siły stwórczej. Ludzkość czciła również Słońce w postaci bóstw solarnych. Bóstwa te łączyły w sobie cechy bóstw płodności i wegetacji. Utożsamiały również ład świata i wszechwiedzę. Kult ten był niekiedy tak silny, że zaczynał być niejako religią monoteistyczną. Ile było bóstw solarnych? Nie sposób jest je policzyć przeciętnemu Kowalskiemu. Natomiast dziś postaram się przedstawić kilka najważniejszych z nich.

Ra (Re) był bogiem Słońca czczonym w starożytnym Egipcie. Uznawany był za najważniejszego boga, stwórce świata i pana ładu we Wszechświecie. Według wierzeń wyłonił się z praoceanu Nun (pramaterii, coś w stylu greckiego Chaosu). Starożytni Egipcjanie wierzyli, że ma aż 72 różne postacie. Bogiem Ra był tylko w momencie gdy Słońce znajdowało się w zenicie. Rano, gdy rodził się z Nut (bogini nieba), nazywał się Chepri (postać skarabeusza, toczącego kulkę gnoju). Natomiast pod wieczór postarzały Ra podparty laską przybiera postać Atuma. Przedstawiany by z dyskiem słonecznym i z głową sokoła bądź jastrzębia a jego symbolem był obelisk. Czerwony (niekiedy żółty) dysk otoczony kobrą (symbol bogini Wadżet) symbolizował tarczę słoneczną. Atakująca kobra symbolizowała opiekę boską nad faraonem, którego utożsamiano z Ra. Postać Ra zazwyczaj posiadała podkręconą brodę (symbol boskości), laskę mocy (uas) i anch (symbol życia i płodności). Wierzono, że Ra tak samo jak faraon panował na ziemi w Egipcie.

Mitra był bóstwem solarnym obecnym w mitologii indoirańskiej. Jednak w późniejszych latach pojawił się również w Grecji i Rzymie, gdzie kult tego bóstwa został dodany do wierzeń obowiązujących w państwowości rzymskiej. Podobnie jak pozostałe bóstwa solarne był panem ładu, wszechświata, porządku społecznego i sędzią w zaświatach. Występował jako opiekun wojowników, władców układów i przysiąg. W mitologii perskiej był bogiem-słońcem zrodzonym ze skały. Przedstawiany był jako w pełni uzbrojony wojownik na rydwanie z białymi końmi. W cesarstwie rzymskim przedstawiano go w tunice i czapce frygijskiej podczas zabijania byka. Natomiast w Indiach wraz z Waruną i Arjamanem tworzył trójce bóstw nieba i był odpowiedzialny za przestrzeganie umów i zaprowadzanie zgody między ludźmi.

Helios w mitologii greckiej był bogiem i uosobieniem Słońca. Stanowił źródło życia i światła. Starożytni Grecy wierzyli, że bóstwo to przemierzało dzienne niebo na złotym rydwanie, zaprzężonym w cztery białe konie. Wędrował od wschodu do zachodu wynurzając się i znikając w falach Okeanosa (tytana – personifikacji morza zewnętrznego). Droga powrotna wiodła pod Okeanosem a ponowne pojawienie się Heliosa zwiastowała Eos (bogini brzasku, świtu, zorzy porannej). Częściej jednak uważano Apollina za boga Słońca, dlatego kult Heliosa był rzadszy. Jednak na wyspie Rodos był na tyle mocny, że ok. 290 roku p.n.e. na wyspie wzniesiono olbrzymi posąg Heliosa (tzw. Kolos Rodyjski – jeden z siedmiu cudów świata starożytnego). Natomiast w mitologii rzymskiej bogiem Słońca był Sol (utożsamiany z greckim Heliosem). Przedstawiany był na wzór Heliosa (z promienistą aureolą wokół głowy lub promienistą koroną na głowie, na złotym rydwanie zaprzężonym w cztery konie). W późniejszych latach pod wpływem kultów innych bóstw (El Gabal – syryjski bóg Słońca, Mitra – indoirański bóg Słońca) ewoluował do kultu Słońca Niezwyciężonego (Sol Invictus).

W mitologii nordyckiej mamy w końcu żeński pierwiastek w postaci bogini Słońca. Sunna lub Sol była córką Mundilfariego, siostrą Maniego (bóg księżyca) i żoną Glena (śmiertelnika). Wierzono, że przemierzała niebo na rydwanie zaprzężonym w parę koni i była ścigana przez wilka Skölla (w innej wersji przez Fenrira). Według nordyckich wierzeń, w momencie, gdy Sköll połknie Słońce, a jego brat (Hati) Księżyc, nastąpi Ragnarök (zmierzch bogów).

Inti był inkaskim bogiem Słońca. Nazywany był również Tayta Inti (Ojciec Słońce) lub Apu Punchau (Przewodzący za Dnia). Był synem boga stwórcy (Wirakocza) i najwyższym bóstwem w panteonie inkaskich bóstw. Wierzono, że Inti był ojcem pierwszego władcy Inków i jego żony (legenda głosi, że wyłonili się wraz z rodzeństwem z jaskini Pacari - Tampu nad jeziorem Titicaca). Z tego powodu późniejsi inkascy władcy uważani byli otaczani boską czcią jako Synowie Słońca. Uznawano go za twórcę cywilizacji, praw i społecznej hierarchii. Przedstawiano go pod postacią złotego dysku słonecznego ozdobionego męską twarzą. Kult tego bóstwa był państwowym kultem w Imperium Inków. W każdym większym mieście królestwa, wznoszono świątynie ku jego czci. W Coricancha (wielkiej świątyni Słońca w Cuzco) przechowywano wielki szczerozłoty dysk ozdobiony dekoracyjnymi promieniami i wizerunkiem męskiej twarzy. Jednak po upadku królestwa i splądrowaniu świątyni przez hiszpańskich konkwistadorów dysk ten wywieziono, przekazano papieżowi i słuch o nim zaginął.

Swaróg jest słowiańskim bogiem słońca, ognia i kowalstwa wprost z naszego podwórka. Był ojcem pozostałych bogów, stwórcą słońca, opiekunem ogniska domowego i ognia ofiarnego. Jako boski kowal, wykuwał pioruny dla Peruna. Jednym z wcieleń Swaroga był raróg (demoniczny drapieżny ptak - najczęściej sokół). Przejawem kultu Swaroga było oddawanie pokłonu i modlitwa ku wschodzącemu Słońcu, a także święta przysięga na Słońce (zwyczaj ten pozostawał długo po chrystianizacji). Dziś po kulcie tego bóstwa pozostały m.in. nazwy miejscowości takie jak np. Swarożyn, Swarzędz czy Swaryż.

Krzyż w wielu kulturach był m.in. symbolem słońca (krzyż słoneczny). W czasach, gdy chrześcijaństwo zyskiwało na popularności, część pogańskich wierzeń starano się wpasować w wierzenia chrześcijan. Próbowano m.in. skierować kult solarny na Jezusa Chrystusa (nazywając go słońcem: zbawienia, sprawiedliwości, prawdziwym czy światłością światła). Symbolikę słońca używano w pieśniach, liturgii czy ikonografii. Dziś symbolikę ta dostrzeżemy np. w przedstawieniu symbolu IHS () czy w kształcie monstrancji. Jeśli chodzi o pogańskie święta poświęcone Słońcu, które przerobiono na chrześcijańską modłę to dobrym przykładem jest rzymskie święto „Dies Natalis Soli Invicti” czyli Narodziny Niepokonanego Słońca. Święto to poświęcone Mitrze zastąpiono wyznaczając tą samą datę na Święto Bożego Narodzenia (25 grudnia – dzień narodzin Mitry, który jednocześnie był dniem przesilenia zimowego w kalendarzu juliańskim).

Jedno Słońce i tak wiele bóstw, a to tylko część z nich. Mimo, że były inaczej przedstawiane, to wszystkie z nich miały podobne funkcje. Kult Słońca był jak najbardziej zrozumiały, gdyż cóż by było na Ziemi bez niego. Pewnie nic dobrego.

Artykuł zgłaszam do Tematów Tygodnia – temat nr.1

Na podstawie:
https://pl.wikipedia.org/

Źródła grafik:
https://pixabay.com
https://pl.wikipedia.org/