Auguste Renoir - życie i twórczość. cz.3 Lata dojrzałości i starość 1889-1919

Jeunes Filles lisant (Les Deux Sœurs), 1889, Kolekcja prywatna. Źródło: Wikipedia

Rok 1889 nie był dla Renoira łatwy. Ataki reumatyzmu powodowały przygnębienie i utrudniały pracę. Jego niezadowolenie ze swojej osoby objawiało się silnym dążeniem do udoskonalenia siebie. Od tamtego momenty zaczął tworzyć ogromną ilość kobiecych aktów.

Nu barbotant, 1890, Fondation Barnes. Źródło: Wikipedia

Być może lęk przed przyszłością sprawił, że Renoir postanowił uregulować swoją sytuację rodzinną. W poniedziałek, 14 kwietnia 1890 roku, poślubił Aline Charigot.

Po dyscyplinie jaką sobie narzucił, zaczął roztaczać w swych obrazach, zwłaszcza w pejzażach, coraz większe bogactwo środków artystycznych. Błękity, róże, żółć szafranowa i pomarańczowa, czerwienie łączą się w pełne liryzmu harmonijne zestawy barw, wyrażające wewnętrzne szczęście artysty. [Perruchot, 1982:195]

Jeunes filles au piano, 1892, Musée de l’Orangerie. Źródło: Wikipedia

W 1892 roku Henryk Roujon, dyrektor Departamentu Sztuk Pięknych, kupił od Renoira „Dziewczęta przy pianinie”, które w listopadzie tego samego roku zawisły w Muzeum Luksemburskim. Był to ogromny wyraz uznania dla malarza, którego dzieło jeszcze za życia twórcy znalazło się w muzeum. Ten rok przyniósł artyście jeszcze miesięczny pobyt w Hiszpanii z bogatym kolekcjonerem Pawłem Gallimard, właścicielem teatru „Variétés”.

14 września 1894 roku na świat przyszedł drugi syn Renoira – Jean, który w przyszłości zostanie jednym z największych reżyserów filmowych. Aby odciążyć Aline w domowych zajęciach, przyjechała z Essoyes jej daleka kuzynka – Gabriela Renard. Nowo narodzone dziecko i ta pogodna dziewczyna wnieśli w życie Renoira powiew świeżości.

Gabrielle, Jean et une petite fille, 1895, Kolekcja prywatna. Źródło: Wikipedia

W Boże Narodzenie 1898 roku Renoir miał bardzo ciężki atak reumatyzmu. Przez kilka dni miał kompletnie sparaliżowaną prawą rękę i odczuwał tak ogromny ból, że musiał przestać malować. Zaczyna znów malować gdy ból mija. Za namową lekarza w lutym 1899 roku wyjechał na południe i osiadł w Cagnes-sur-Mer.

Fleurs dans un vase, 1898, Musée de l’Orangerie. Źródło: Wikipedia

W 1900 Renoir spędził część lata w Louveniennes. Oczekiwał nowiny, która z góry napełniała go radością. 18 sierpnia marzenie spełniło się wraz z ogłoszeniem w „Journal Officiel” dekretu mianującego Renoira kawalerem Legii Honorowej. W listopadzie okazało się, że Aline znów była w ciąży. 4 sierpnia 1901 roku urodził się trzeci syn Claud, zwany Coco. [Perruchot, 1982:234]

Coco (Claude Renoir), 1903-1904, Museu de Arte de São Paulo. Źródło: Wikipedia

Choroba obezwładniała nie tylko członki artysty. Paraliż zaczął atakować nerw lewego oka. Renoir musiał pogodzić się z faktem, że stan jego zdrowia nie ulegał poprawie. Stan taki trwał aż do roku 1906, kiedy to w pierwszych jego miesiącach malarz z przyjemnością stwierdza poprawę zdrowia.

W 1907 roku, gdy tylko dom w Collettes został wyremontowany, Renoir się do niego przeprowadza. W 1910 roku reumatyzm poczynił takie postępy, że artysta musiał ustąpić wobec oczywistej prawdy – jego nogi były martwe. Pewien nicejski kupiec dostarczył do Collettes fotel na kółkach. Pracownia mieściła się na piętrze domu, gdzie co rano był wnoszony na pasach. Coco i Gabrielle nadal byli jego ulubionymi modelami.

La Ferme des Collettes, 1908-1914, Metropolitan Museum of Art. Źródło: Wikipedia

23 października 1911 roku „Journal Officiel” opublikował dekret przyznający Renoirowi stopień oficera Legii Honorowej.
Pod koniec czerwca 1914 roku w Sarajewie dokonano zamachu na arcyksięcia austriackiego Franciszka Ferdynanda. Rozpoczęła się mobilizacja. 3 sierpnia Niemcy wypowiedziały Francji wojnę. Renoir nie mógł myśleć o niczym innym poza swymi dwoma starszymi synami. Pierre jako rezerwista został powołany do 4 batalionu strzelców, a Jean służył jako wachmistrz w 1 regimencie dragonów. [Perruchot, 1982:277-278] Nagle listonosz przestał przynosić listy od synów. Okazało się, że Pierre został ciężko ranny w Lotaryngii. Aby nie przysparzać Renoirowi więcej trosk, Aline ukrywała przed nim chorobę, na którą sama cierpiała – cukrzycę. 27 czerwca 1915 roku zaczęła się agonia i Aline zmarła, a wraz z nią odeszła cząstka Renoira.

Les Laveuses, 1912, Kolekcja prywatna. Źródło: Wikipedia

Od śmierci Aline posiadłość w Collettes na powrót popadła w ruinę. Renoirowi z każdym dniem ubywało sił, słabł mu głos, coraz rzadziej pisywał listy. Coraz częściej musiał robić przerwy w pracy, jednak uśmiech rozjaśniał jego twarz, gdy był zadowolony z ukończonego obrazu.

Femme laçant sa chaussure, 1918, Institut Courtauld. Źródło: Wikipedia

W listopadzie 1919 roku, malując w parku, przeziębił się. W końcu miesiąca powrócił do zdrowia i znów zaczął malować. 1 grudnia zaczął pozować Gimondowi. Zaczął malować martwą naturę z jabłkiem, lecz nagle dostał gorączki. Lekarze stwierdzili zapalenie płuc. Jego stan się pogarszał. W gorączce „malował” swoje ostatnie dzieło. Około północy zaczął się uspokajać. Wówczas powoli, cicho zaczęło uchodzić z niego życie. O drugiej 3 grudnia zgasł z wyrazem spokoju na twarzy. [„Wielcy malarze…”, 1998: 18-20]

Femme à la mandoline, 1919, Kolekcja prywatna. Źródło: Wikipedia

Wybitny malarz, dobry człowiek, który do końca życia zachował szczerą radość dziecka. Postać niezwykle barwna, tak jak czasy, w których przyszło mu żyć i tworzyć. Jeden z twórców nowego kierunku w malarstwie, genialny, nieprzeciętnie wrażliwy kolorysta

Przypisy

• „Wielcy malarze. Ich życie, inspiracja i dzieło” Auguste Renoir, 1998, nr 4.
• Perruchot H., Renoir, Warszawa 1982.