Ekstradycja w świetle prawa.

Wyróżnia się ekstradycję bierną i czynną:
§ bierna - chodzi o sprowadzenie osoby z zagranicy do naszego postępowania;
§ czynna- o wydanie osoby z naszego terytorium dla postępowania w obcym państwie.

Jeżeli przestępstwo za granicą popełnił obywatel Polski albo osoba (bez względu na obywatelstwo) stale zamieszkująca na terytorium Polski albo osoba odbywająca lub mająca odbywać w Polsce karę pozbawienia wolności albo podejrzany. O przekazanie tej osoby do Polski zwraca się do organu państwa obcego minister sprawiedliwości i też ten minister może przyjąć wniosek od państwa obcego o ekstradycję. To przejęcie ścigania przez polskie organy jest równoznaczne ze wszczęciem postępowania.

O zakończeniu postępowania przed polskim organem minister sprawiedliwości musi zawiadomić państwo obce. Podobny tryb postępowania, tylko w drugim kierunku, obowiązuje wtedy, jeżeli cudzoziemiec popełni w Polsce przestępstwo. W takim wypadku o przejęcie ścigania zwraca się do państwa obcego polski minister sprawiedliwości albo do Polski występuje państwo obce o przekazanie swojego obywatela w celu ukarania.

Przekazanie cudzoziemca może nastąpić tylko wtedy, jeżeli zgodę wyrazi polski pokrzywdzony. Jeżeli pokrzywdzony nie jest znany, to wtedy organ jest zwolniony od obowiązku uzyskania odpowiedniej zgody od pokrzywdzonego.
Również co do wniosku o przekazanie może wypowiedzieć się sam zainteresowany (czyli ścigany). Jeżeli ścigany jest tymczasowo aresztowany, to jego przekazanie następuje niezwłocznie i razem z nim przekazuje się akta sprawy. Jeżeli Polska przekazała tego ściganego do państwa obcego, to o zakończeniu postępowania państwo obce musi Polskę poinformować na wniosek polskiego ministra sprawiedliwości.

Jeżeli przekazano ściganie, wtedy polskie postępowanie karne umarza się, ale nie tworzy to zakazu ne bis in idem (nie dwa razy o to samo). Jeżeli państwo obce bezpodstawnie by zaniechało ścigania i ukarania tego przekazanego, to można w Polsce po raz drugi wszcząć przeciwko tej samej osobie postępowanie. Może zdarzyć się, że co do tej samej osoby zostanie wszczęte postępowanie i w Polsce i za granicą. W takiej sytuacji nasz minister sprawiedliwości konsultuje się z państwem obcym i może po tej konsultacji albo wystąpić z wnioskiem o przejęcie ścigania albo o przekazanie ścigania.

Jeżeli czyn stanowi przestępstwo według umowy międzynarodowej, wtedy polski minister sprawiedliwości może w taki sam sposób postąpić (czyli skonsultować się z państwem obcym) bez względu na to, czy w państwie obcym wszczęto postępowanie przeciwko tej samej osobie (np. jeżeli jest to przestępstwo ludobójstwa)

Jeżeli przestępstwo popełni obywatel polski przebywający za granicą, wtedy minister sprawiedliwości może wystąpić do państwa obcego o przejęcie ścigania.

Przepisy o ekstradycji regulują również kwestie: wystąpienia o wydanie, o przewóz osób ściganych lub skazanych przebywających za granicą oraz o wydanie przedmiotów.
O dokonanie tych czynności do organów państwa obcego występują polskie sądy lub prokuratorzy za pośrednictwem ministra sprawiedliwości. W wypadkach nie cierpiących zwłoki występują bezpośrednio do organu państwa obcego.
Jeżeli chodzi o wydanie osoby tymczasowo aresztowanej czy skazanej, wtedy do takiego wniosku należy doręczyć odpis postanowienia o tymczasowym aresztowaniu lub wyrok skazujący.

Jeżeli chodzi o osobę wydaną np. przejętą do wykonania kary, podlega ona pewnej ochronie. Nie może być ona ścigana lub pozbawiona wolności za inne przestępstwo niż te, co do którego została wydana, bez zgody państwa wydającego. Jeżeli chodzi o wydanie osoby tymczasowo aresztowanej, to terminy tymczasowego aresztowania biegną od chwili przejęcia tymczasowo aresztowanego przez polskie organy.

WYDANIE PRZEDMIOTÓW (zarówno dowody rzeczowe, jak i przedmioty uzyskane z przestępstwa)mogą być one również przekazywane między państwami. Jeżeli państwo, które wydaje te przedmioty, zastrzegło ich zwrot, to po zakończeniu postępowania muszą być temu państwu zwrócone.

Jeżeli o wydanie występuje państwo obce, to jeżeli chodzi o wydanie ściganego albo o wykonanie kary albo środka zabezpieczającego, wtedy prokurator przesłuchuje tę osobę, zabezpiecza dowody i wnosi sprawę do sadu okręgowego. Natomiast sąd okręgowy na posiedzeniu wydaje postanowienie co do wniosku państwa obcego, również przesłuchuje osobę, której wniosek dotyczy i przeprowadza dowody znajdujące się w kraju. W takim posiedzeniu sądu może wziąć udział obrońca. Sąd okręgowy albo podejmuje decyzję o wydaniu albo odmawia wydania. Po podjęciu decyzji sąd okręgowy przekazuje prawomocne postanowienie ministrowi sprawiedliwości, który zawiadamia państwa obce.

■ TYMCZASOWE ARESZTOWANIE PRZY EKSTRADYCJI
Państwo obce może złożyć wniosek o tymczasowe aresztowanie osoby do swojego postępowania, który to zastępuje wniosek o wydanie osoby.

Jeśli wpłynie taki wniosek państwa obcego o tymczasowe aresztowanie, Prokurator informuje osobę ściganą o możliwości wyrażenia uprzedniej zgody na wydanie.

Osoba, której ten wniosek o tymczasowe aresztowanie dotyczy może zrezygnować z tego, że będzie pociągnięta przed sądem państwa obcego do odpowiedzialności tylko za czyny, które są wskazane we wniosku; może także zrezygnować ze swojej ochrony; może ponieść odpowiedzialność również za czyny nie objęte ekstradycją.
Jeżeli ta osoba ścigana, wobec której ma być zastosowany tymczasowy areszt, wyrazi zgodę – wtedy sprawa trafia do sądu okręgowego.
Sąd Okręgowy na posiedzeniu wydaje postanowienie w kwestii tymczasowego aresztowania. Po wydaniu takiego postanowienia sąd przekazuje prawomocne postanowienie Ministrowi Sprawiedliwości, który już ostatecznie rozstrzyga o wydaniu tej osoby.

Źródło - Postępowanie karne, K.Dudka
Obraz - https://pixabay.com/pl/sprawiedliwości-pomnik-2060093/