[Historia] Bisurmanie i piraci - najwięksi polscy awanturnicy XIX w.

W tym regionie operowały bowiem także inne kolonialne mocarstwa, i w pewnym momencie Lux, po kapitulacji miasta Cayes, dostał się do angielskiej niewoli. Brytyjczycy, cytując Henryka Mąkę - „przez dwadzieścia miesięcy więzili go w gnijących dokach Kingston na starym żaglowcu, razem ze szczurami i wszelkiego rodzaju robactwem”. Po opuszczeniu niewoli Polak na krótko udał się do Londynu, jednak szybko powrócił na Karaiby. Zawziął się na “czerwone kurtki” i już niedługo zasłynął jako kapitan statku "Mosquito" (z francuskim listem kaperskim), łupiąc wszystkie napotkane brytyjskie jednostki od okrętów wojennych po kutry rybackie. Walczył również z amerykańskimi przemytnikami, a wśród jego dokonań na morzu należy wymienić ucieczkę przed wrogą korwetą w porcie Vera Cruz, czy zdobycie amerykańskiego bryga wożącego broń powstańcom (sprzedanego później za 20 000 franków). Ze zdobytych dóbr, Lux odprowadzał część pieniędzy na rzecz francuskich i polskich inwalidów wojennych. Był także kobieciarzem. Jego historia kontaktów intymnych z mieszkankami Karaibów musiała być niezwykle bogata - w drodze wnikliwych badań empirycznych Lux podzielił je aż na osiem klas w zależności od temperamentu. Najgorętsze według polskiego legionisty były Murzynki. Gdy tylko wojska Napoleona wkroczyły do Polski, Lux "wrócił się przez morze", by wziąć w kampanii z roku 1812 (za którą otrzymał nawet Virtuti Militari). Służył później w wojsku podległego Rosji Królestwa Kongresowego; zmarł w roku 1846 i spoczął na warszawskich Powązkach.

Przyszedł na świat w szlacheckim dworze na Mazowszu, w okolicach Pułtuska - czy ktoś wówczas zgadłby, jak dalej potoczą się jego losy? W młodym wieku wziął udział w insurekcji kościuszkowskiej, a kilka lat później został żołnierzem Legionów Polskich we Włoszech. Później, podobnie jak opisany wcześniej Lux, trafił na Santo Domingo, gdzie Francuzi próbowali okiełznać wybijających się na niepodległość Haitańczyków. Jego walka z przeciwko czarnoskórym powstańcom nie trwała jednak długo: po kilku miesiącach porzucił się szeregi francuskiej armii i przyłączył się do Murzynów. Po pewnym czasie dołączył piratów zrzeszonych w ramach wolnego bractwa "Braci Wybrzeża". Z czasem porzucił korsarstwo, przystając do organizatorów kolejnych antyhiszpańskich rebelii w Ameryce Południowej: najpierw Francisco de Mirandy, później zaś: Simona Bolivara.