Medicine is a good idea #13 Gdzie szukać naszej osobowości? Historia Phineasa Gage.

Jak to jest możliwe, że aż tak bardzo się od siebie różnimy? Dlaczego przeżywając te same chwile reagujemy inaczej? Co definiuje nasz temperament?

To pytania, które od zarania dziejów zaprzątały głowy uczonych, filozofów i zwykłych ludzi. I chociaż nie można powiedzieć, że dziś poszukiwania są całkowicie zakończone to z pewnością jesteśmy bliżej prawdy niż nasi starożytni ojcowie. Rzeczy z pozoru oczywiste dzisiaj, niegdyś potrafiły być tematem wieloletnich sporów. Rola mózgu jako steru naszych uczuć długo nie była oczywista, a na pierwszy plan wysuwały się różnorakie teorie.
Hipokrates dla przykładu uzależnił podstawowe typy osobowości od płynów ustrojowych. I podzielił ludzi na 4 kategorie w zależności od przewagi każdego z nich:

• sangwinik (łac. sanguis – krew)

• choleryk (gr. chole – żółć)

• melancholik (gr. mélanos – czarny + chole – żółć)

• flegmatyk (gr. phlegma – flegma)

By Charles Le Brun - RMN, Public Domain

Wraz z biegiem lat wykrystalizował się udział mózgu jako nadrzędnego ośrodka także decydującego o naszej osobowości. Lecz mózg to obszerna struktura składająca się z wielu nierównoważnych sobie części, skąd wiadomo, że osobowość to domena płatów czołowych?
I tu dochodzimy do historii Phineasa Gage. Człowieka całkowicie niezwiązanego z medycyną, kierownika kolei ze stanu Vermont w USA.

By Photograph by Jack and Beverly Wilgus of daguerreotype originally from their collection, and now in the the Warren Anatomical Museum, Center for the History of Medicine, Francis A. Countway Library of Medicine, Harvard Medical School. - Praca własna, CC BY-SA 3.0

Jak wiele razy w medycynie tak i tym razem postęp dokonał się za pomocą przypadku, a tym razem właściwie wypadku, z którego Phineas Gage ledwie uszedł z życiem. Jedną z czynności należących do obowiązków Phineasa było przygotowanie ładunków wybuchowych, które umieszczano w wydrążonych otworach i ubijano za pomocą metalowych prętów. 13 września 1948 podczas tej rutynowej czynności doszło do wypadku. Ładunek eksplodował podczas gdy Phineas ubijał go metalowym prętem. Na wskutek eksplozji pręt o długości 1 metra uderzył Phineasa w twarz przechodząc pod lewym łukiem jarzmowym przebił płaty czołowe i przeleciał przez czaszkę odlatując na aż 30 metrów! od miejsca wypadku. Taki wypadek zwykle rymuje się ze śmiercią na miejscu zdarzenia ale nie było tak tym razem. O dziwo! Phineas odzyskał przytomność już po kilku minutach od wypadku a następnie podczas prawie godzinnej drogi do szpitala zachowywał świadomość. Lekarz przyjmujący tego dnia stwierdził ze pan Gage miał regularny puls i był w stanie stabilnym a jego źrenice reagowały na światło. Po niedługiej rekonwalescencji Phineas wrócił do pracy.

By J.B.S. Jackson, MD - A Descriptive Catalog of the Warren Anatomical Museum (1870), Public Domain

Jednak po tej krótkiej przerwie osoba, która powróciła do pracy w usposobieniu w niczym nie przypominała Phineasa sprzed wypadku. Dawniej kierownik kolei znany był ze spokojnego i racjonalnego usposobienia lecz po powrocie do pracy stał się agresywny, wulgarny i porywczy. W wyniku tych zmian stracił on pracę i do końca, życia szukał swojego miejsca łapiąc się innych form zarobku, przez pewien czas pracując nawet jako obwoźna atrakcja cyrkowa.

Przypadek Phineasa Gage ze względu na swoją spektakularność został zauważony również przez lekarzy i można powiedzieć, że jest pierwszym udokumentowanym przypadkiem wystąpienia zespołu czołowego.

Zespoły czołowe najczęściej obserwujemy w wyniku ucisku guza na tkankę mózgową płatów czołowych, objawy dotyczące zmian osobowości często znacznie wyprzedzają deficyty neurologiczne wywołane przez wzrost guza! Stąd bardzo istotna jest czujność onkologiczna, która lekarz a przede wszystkim bliscy muszą zachować w przypadku nagłych zmian osobowości. Zespoły czołowe mogą różnie manifestować się w zależności od miejsca uszkodzenia płatów czołowych.

Procesy zlokalizowane w górnej części płata objawiają się :

• apatią
• obniżeniem napędu
• osłabieniem umiejętności poznawczych

Procesy zlokalizowane w dolnej części płata objawiają się :

• niestosownym zachowaniem
• obniżonym krytycyzmem
• zmiennym nastrojem

To tyle na dzisiaj :) Jeżeli wam się podobało zachęcam do komentowania, chętnie również odpowiem na wszystkie pytania.

Zdjęcia pochodzą z pixabay bądź są podpisani pod nimi autorzy