Cytologią w raka [2]

Rak prawdopodobnie większości z nas, kojarzy się z małym czerwonym skorupiakiem. Niestety jest to pojęcie wieloznaczne, często opisujące coś znacznie mniej przyjemnego niż to śliczne stworzonko. Słowo to pojawia się częściej w przypadku opisywania szeregu niebezpiecznych chorób, spośród których na pierwszy plan wysuwają się: rak płuc, nowotwory jelita grubego czy wszelkie problemy związane ze sprawami ginekologicznymi. Zarówno media papierowe jak i te bardziej nowoczesne poświęcają im sporo uwagi. Na podobną atencję nie może jednak liczyć rak pęcherza moczowego.

Ryc 1. Stan normy anatomicznej i histologicznej. A, B.

Rysopis pacjenta

Problem nowotworów pęcherza moczowego dotyczy głównie mężczyzn, u których zapadalność wynosi 16,5/100 000 mieszkańców, co daje mu 4 miejsce w zestawieniu, tuż za nowotworami jelita grubego. U kobiet jest to 8,2/100 000, ale i tak nie jest to zadowalający wynik, gdyż w regionie Europy Środkowej i Wschodniej współczynniki dla mężczyzn i kobiet wynoszą odpowiednio 14,5 oraz 2,5 na 100 000 mieszkańców (Skrzypczyk M., et al., 2012)1. Typowy pacjent z nowotworem pęcherza moczowego to mężczyzna po 60 roku życia, który jest nałogowym palaczem papierosów. (Brennan P., et al., 2000)2. Prócz papierosów czynnikiem ryzyka nowotworu jest kontakt z węglowodorami policyklicznymi stosowanymi w przemyśle (Izdebska M., et al., 2005)3. Wśród metali ciężkich, które mają udział w patogenezie raka pęcherza moczowego jest chrom. W pobranych tkankach nowotworowych zawartość tego pierwiastka okazała się być trzykrotnie wyższa w porównaniu do stężeń uzyskanych z pęcherzy, które nie zawierały zmian nowotworowych (Gołąbek T., et al., 2017)4.

Typowy przebieg zdarzeń

Pierwszym objawem nowotworu pęcherza moczowego jest krwiomocz, który przez pacjentów bywa bagatelizowany. Po paru tygodniach przychodzą oni do lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej, gdyż wraz z moczem oddają skrzepy krwi. Lekarz wdraża leczenie przeciwzapalne, a następnie kieruje do nefrologa jak i urologa by ustalić przyczynę dolegliwości. Czas trwania diagnostyki to od 3 do 6 miesięcy. Czasami trwa to dłużej niż pół roku - było tak w 26,5% naciekającego błonę mięśniową raka pęcherza moczowego (Skrzypczyk M., et al., 2012)1. W normalnych warunkach proces diagnostyczny powinien zamknąć się w 3 miesiącach. Dobra wiadomość jest taka, że ten termin w wielu ośrodkach jest standardem.

Jeszcze trochę statystyki

Rak pęcherza moczowego jest odpowiedzialny za zgony 5% mężczyzn i 2% kobiet spośród chorób nowotworowych. (Wojciechowska J., Didkowska J., 2012)7. Fakt ten klasyfikuje nowotwór na piątym miejscu w zestawieniu nowotworowych przyczyn zgonu wśród mężczyzn. Natomiast u kobiet stanowi jedenastą pozycję. Widać jak na dłoni, że pęcherz nie jest priorytetem. Trudno powiedzieć 6,5 tys. osobom rocznie - "sorki, mamy ważniejsze sprawy niż twoja". Objęcie grup ryzyka tanim, nieinwazyjnym badaniem, za pomocą którego można wykryć nowotwór dróg moczowych, na wczesnym fazie rozwoju byłoby dobrym rozwiązaniem. Zwłaszcza, że 18% nowotworów pęcherza moczowego wykrywane są przypadkowo (Skrzypczak M., et al., 2012)1.

Ryc. Stan patologiczny. C - pęcherz moczowy z egzofitycznym guzem wypełniającym wnętrze oraz z rozległym obszarem carcinoma in stitu. D - preparat histopatologiczny, który ujawnia komórki o pleomorficznych jądrach.

Czas po jakim pacjent zostanie objęty opieką ma istotne znaczenie dla chorego. Statystyka pokazuje, że w większości przypadków stawka nie toczy się o życie, ale o jego jakość. W zależności od stopnia zaawansowania choroby nowotworowej stosuje się różne metody leczenia. W przypadku nowotworów niezaawansowanych, zostanie zastosowany wlew do pęcherza moczowego zawierający atenuowane prątki gruźlicy. W sytuacjach bardziej zaawansowanych raków - przezcewkowa resekcja guza (TURT). Natomiast do najbardziej dramatycznych rozwiązań zalicza się radykalna resekcja pęcherza moczowego.

Procedura pobrania materiał cytologicznego nie jest skomplikowana. Wystarczy oddać mocz do jałowego pojemnika. Następnie pobrana próba zostaje wysłana do zakładu patomorfologii do dalszego procesowania, które polega na odwirowaniu osadu i zastosowaniu odpowiednich barwień. Tak przygotowany preparat może podlegać ocenie przez patomorfologa. Wyciąganie prawidłowych wniosków na podstawie cytologii jest skomplikowane, gdyż w tym rodzaju badania z definicji nie mamy możliwości oceny architektury tkanki, co z kolei sprawia, że interpretacja dyskretnych zmian jest niezwykle trudna. Istotne znaczenie ma stwierdzenie normy lub patologii. Tak ogólna ocena umożliwia zlecenie droższych testów molekularnych, które mają na celu określenie typu patologii toczącej nasz ukochany zbiorniczek.