Nie tylko ludzie...

Kalisz... Miasto nazywane kiedyś w Europie Wenecją Północy. Położone w dolinie Prosny, którego gęsto zabudowane centrum przecinały kanały wodne a pobudowane na nich mosty i kładki łączyły szlakami i traktami komunikacyjnymi wszystkie dzielnice miasta. W okresie II Wojny Światowej w wyniku działań wojennych Kalisz znalazł się pod okupacją wojsk niemieckich. Kalisz został anektowany przez III Rzeszę, jako część tzw. Kraju Warty. Niemcy realizując plan upodabniania zajętych miast do zabudowy miast niemieckich rozpoczęli prace ziemne mające na celu uregulowanie przepływającej przez miasto rzeki Prosny. Jedną z większych zmian było zasypanie odnogi rzeki Prosny, która w centrum miasta stanowiła kanał wodny tworzący fosę okalającą zachowane do dziś mury obronne miasta.

Do zasypania kanału Niemcy wykorzystali polskie i żydowskie książki z kaliski bibliotek. Nigdy nie dowiemy się ile książek zostało bezpowrotnie zniszczonych. Wiadomo, że w 1939 r. sam tylko księgozbiór Biblioteki Miejskiej im. Adama Asnyka w Kaliszu liczył 265 tys. woluminów i został przez Niemców w całości wykorzystany do zasypania kanału, do tego dochodzą zbiory książek z bibliotek żydowskich, również w całości zniszczone przy zasypywaniu kanału. Zniszczone zostały Księgozbiór Leopolda Kronenberga, zbiory księgarni Mittwocha oraz księgarni 29. Pułku Strzelców Kaniowskich. Jedynie kilka książek uratowali mieszkańcy miasta wynosząc je z terenu robót.

Wydarzenia te zostały upamiętnione 11 maja 1978 roku odsłonięciem w Kaliszu pomnika książki autorstwa Jerzego Sobocińskiego i Władysława Kościelniaka. Upamiętnia on barbarzyńskie zniszczenie tysięcy książek, które stanowiły bezcenny intelektualny przekaz wiedzy, historii i tradycji podbitych przez Niemców narodów polskiego i żydowskiego. Pomnik znajduje się w Śródmieściu na Plantach w miejscu zasypanego kanału i znajdziemy na nim napis upamiętniający te tragiczne dla naszej kultury wydarzenia.

Tekst zgłaszam do konkursu "100 lat Niepodległej" jako ciekawostkę, iż nie tylko ludzie byli ofiarami wojennej zawieruchy. Również słowo pisane, nasz dorobek kulturowy, słowo które niosło przesłanie o tradycjach niepodległościowych, świadomości narodowej i walce o polskość padało ofiarą hitlerowców. Wszakże to właśnie często dzięki wersom poruszającym serca i umysły ludzie w trudnych chwilach stają się bohaterami i umierają w obronie swoich ideałów, swojej wolności, swoich bliskich i swojej ojczyzny.