သင္ၾကားညႊန္ၾကားမႈဆိုင္ရာနိယာမမ်ား - Principles of Instructions (KC Myanmar)

ဤနိယာမေလးေတြက အရမ္း႐ိုးရွင္းေပမယ့္ စာသင္ၾကားေပးေနၾကတဲ့သူေတြအတြက္ တကယ့္ကို အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေလးေတြကို အေသအခ်ာနားလည္ၿပီး လက္ေတြ႕မွာ အသုံးခ်ၾကတဲ့သူေတြအတြက္ ရလဒ္က ေကာင္းေလ့ရွိပါတယ္။ စာသင္ၾကားတယ္ဆိုတဲ့ အလုပ္ကို လူတုိင္းေတာ့ စိတ္မဝင္စားတတ္ၾကပါဘူး။အေတြ႕အႀကဳံေတြရယ္ သိကြ်မ္းနားလည္မႈေတြေပါင္းစပ္ၿပီး ျပဳလုပ္ရတာျဖစ္လို႕ အခုမွစတင္သူေတြအတြက္လည္း အခက္အခဲေတာ့ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ စာသင္ၾကားတယ္ဆိုတဲ့ အလုပ္ကိုလုပ္ေနတဲ့သူေတြအတြက္ ေလ့လာခဲ့ဖူးတဲ့ လက္ကိုင္ထားရမယ့္နိယာမ ေတြကို အခုလို အက်ဥ္းခ်ဳပ္မွတ္သားလို႕ရပါတယ္။

People like to know the boundaries

ကြ်န္ေတာ္တို႕တေတြဟာ သင္ တန္းတစ္ခုကို တက္ေရာက္တဲ့အခါပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ပညာရပ္တစ္ခုကို ေလ့လာၾကတဲ့အခါမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္ဘာေတြကို ေလ့လာရမွာလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ အတုိင္းအတာအထိကို ေလ့လာသင္ယူရမွာလဲ ဆိုတာေတြကို သိခ်င္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္သင္ၾကားၾကတဲ့အခါမွာ ကိုယ္သင္ၾကားေပးမယ့္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုလုံးရဲ႕ အၾကမ္းဖ်င္းကို big picture တစ္ခုအေနနဲ႕ အရင္ရွင္းျပေပးသင့္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ အျခားသိသင့္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို အရင္ရွင္းျပခဲ့တဲ့ big picture နဲ႔ ဘယ္လိုခ်ိတ္ဆက္မႈရွိလည္းဆိုတာေတြက ဆက္လက္ရွင္းျပရပါမယ္။

Repetition aids retention

အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို ၾကားရဖန္မ်ားေလေလ မွတ္မိဖို႕ရာ လြယ္ကူလာေလေလပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သင္ၾကားတဲ့အခါမွာ မၾကာခဏအလ်င္းသင့္သလို သင္ၾကားခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို recap ျပန္လုပ္ရပါမယ္။ ကိုယ္ဘာေတြကို ေျပာျပမယ္ဆိုတာကို ေျပာျပေပးရပါမယ္။ ကိုယ္ေျပာျပမယ္လို႕ ေျပာတဲ့အရာေတြကို ေျပာျပရပါမယ္။ ကိုယ္ေျပာျပခဲ့တဲ့ အရာေတြကို ျပန္ၿပီး အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေျပာျပရပါမယ္။ ကိုယ္သင္ျပေပးခဲ့တာေတြကို ကိုယ္နားလည္ေစခ်င္သလုိသူတို႕ နားလည္ရဲ႕လားဆိုတာကို အျမဲ ဆန္းစစ္ရပါမယ္။ ေမးခြန္းေတြေမးျခင္းအားျဖင့္လည္း ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။

People learn at different speeds

ကိုယ္ရဲ႕သင္ၾကားမႈဟာ သင္ၾကားေလ့လာသူေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္နဲ႕ ကိုက္ညီေနဖို႕လိုပါတယ္။ တခါတေလ အတန္းထဲမွာ သိပ္ၿပီးစာမလိုက္တဲ့ပုံေပၚေနတဲ့ သင္တန္းသားေတြကို ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ဒီလုိ ေလ့လာတဲ့ေနရာမွာ ေႏွးေကြးေနသူေတြကို သူမ်ားနဲ႕ မတူတဲ့သူေတြလို႕ပဲ သေဘာထားသင့္ပါတယ္၊ ဉာဏ္ရည္ႏွိမ့္တဲ့ သူေတြလို႕ မသတ္မွတ္သင့္ပါဘူး။ ေလ့လာတဲ့ေနရာမွာ ေႏွးေကြးေနတတ္သူေတြက ပိုၿပီးအေသးစိတ္မွတ္မိေနတတ္တာ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ သူတို႕ဟာ အရာရာကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္လိုတတ္တာေၾကာင့္ အခ်ိန္ယူေလ့လာေနေလ့ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူေတြဟာ ေလ့လာသင္ယူတဲ့အခါမွာ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ေလ့လာသင္ယူတဲ့ႏႈန္းက မတူညီၾကဘူးဆိုတာကို သေဘာေပါက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Bored participants “tune out”

စာသင္ၾကားေနသူတစ္ေယာက္ဟာ သင္ခန္းစာေတြကို စိတ္ဝင္ဖို႕ေကာင္းေအာင္ ျပင္ဆင္ရမယ္ဆိုတာ ေျပာစရာမလိုေလာက္ေအာင္ လူတိုင္းသိၾကပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ သင္ၾကားေနတုန္းမွာလည္း ကိုယ့္ရဲ႕ စာသင္သားေတြကို အကဲခပ္ေနသင့္ပါတယ္။ လူေတြက ပ်င္းလာၿပီဆုိရင္ စိတ္ဝင္စားမႈ အားနည္းလာၿပီးဆက္ၿပီးနားေထာင္လိုစိတ္မရွိတတ္ၾကေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႕ေတြအတြက္ သင္ခန္းစာေတြက ပ်င္းဖုိ႕ေကာင္းလာရင္၊ သင္ၾကားတဲ့ပုံစံကို ေျပာင္းပစ္ပါ။ ကိုယ္မေျပာင္းရင္ သူတို႕က ေျပာင္းလိုက္ပါလိမ့္မယ္။ စိတ္ဝင္စားရာကေန စိတ္မဝင္စားတဲ့ အေနအထားကို ျဖစ္ပါတယ္။

Learners are different

လူေတြက ေလ့လာသင္ယူတဲ့ေနရာမွာ တစ္ေယာက္နဲ႕ တစ္ေယာက္မတူတတ္ပါဘူး။ ဥပမာ - လူတစ္ေယာက္ဟာ လွ်က္စစ္ပစၥည္းတစ္ခုကို ဝယ္လာခဲ့ၿပီဆိုပါစို႕။ ၎ပစၥည္းကို ဘယ္လိုအသုံးျပဳရမလဲဆိုတာကိုသိေအာင္လုပ္ၾကတဲ့ပုံစံကေတာ့ တစ္ေယာက္နဲ႕ တစ္ေယာက္တူၾကမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တခ်ိဳ႕ ၎ပစၥည္းကို မထိေသးပဲ manual ကို အရင္ဖတ္ၾကမယ္၊ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ manual ကိုမထိပဲ တန္းၿပီး ၎ပစၥည္းကိုစမ္းသက္ၾကမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္ရဲ႕သင္ခန္းစာမွာ သင္ၾကားမႈပုံစံကို သင့္ေတာ္သလို အမ်ိဳးမ်ိဳးထည့္သြင္း သင့္ပါတယ္။ဥပမာ - games, activities, role plays, quizzes စတာေတြကို သင့္ေတာ္သလို ထည့္သြင္းစီစဥ္ႏိုင္ပါတယ္။

We learn through our senses

လူေတြက ေလ့လာသင္ၾကားတဲ့ေနရာမွာ သူတို႕ရဲ႕အာရုံ senses ေတြကို အသုံးျပဳၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြမွာရွိတဲ့ အာရုံ (၅) ပါးအထဲမွာ touch ဆိုတဲ့ အာရုံဟာ အားအေကာင္းဆုံးျဖစ္ၿပီး လက္ေတြ႔ကြ်မ္းက်င္မႈေတြကို သင္တဲ့ေနရာမွာ မပါမျဖစ္လိုအပ္ပါတယ္။ အၾကားအာရုံနဲ႕ အျမင္အာရုံေတြကေတာ့ ဒုတိယ အားအေကာင္းဆုံးျဖစ္ပါတယ္။ အနံ႔အာရုံနဲ႔ ရသာအာရုံကေတာ့ အခ်ိဳ႕ေသာသင္ၾကားမႈမ်ိဳးအတြက္မွာသာထိေရာက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တတ္ႏိုင္သေလာက္အာရုံမ်ိဳးစုံကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ အသုံးျပဳပါ။ တရုပ္ေရွးစကားပုံရွိပါတယ္။ I hear and I forget, I see and I remember, I do and I understand ျဖစ္ပါတယ္။ ၾကားပဲၾကားရလွ်င္ ၾကာရင္ေမ့မယ့္သေဘာရွိတယ္၊ ျမင္ရရင္ေတာ့ မွတ္မိႏိုင္မယ္၊ ဒါေပမယ့္ ကိုယ္တိုင္လုပ္ၾကည့္ခြင့္ရမယ္ဆိုလွ်င္ေတာ့ ပိုနားလည္သေဘာေပါက္သြားမယ္လို႕ ေျပာခ်င္တာျဖစ္ပါတယ္။

Attention span is limited

စာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ စာသင္ခ်ိန္တစ္ခုကို ဘာလို႕ (၄၅) မိနစ္ သတ္မွတ္ထားၾကတာပါလဲ။ ျဖစ္ႏိုင္တာက ေက်ာင္းသားေတြဟာ (၄၅) မိနစ္ေလာက္အထိပဲ အာရုံစိုက္နိုင္ၾကလို႔ျဖစ္မယ္ ထင္ပါတယ္။ အခုဆိုရင္ လူေတြရဲ႕ အာရုံစိုက္ႏိုင္တဲ့ အခ်ိန္အတိုင္းအတာက ပိုလို႕ေတာင္ တိုေနမယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ လူေတြရဲ႕ အာရုံစူးစိုက္ႏိုင္မႈက အကန္႕အသတ္ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိုအပ္ရင္လိုအပ္သလို energizers ေတြ၊ activities ေတြ၊ ဒါမွမဟုတ္အရမ္းလိုအပ္လာရင္ နားခ်ိန္ေတြ ေပးသင့္ပါတယ္။

Our brain looks for patterns

စာသင္ၾကားတဲ့အခါမွာ သင္ၾကားတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေတာင္ေရာက္လိုက္ ေျမာက္ေရာက္လိုက္သင္ၾကားေနရင္ စာသင္သားေတြဟာ စိတ္ကသိကေအာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ သင္ၾကားတဲ့သူ ဘာကိုေျပာခ်င္ေနမွန္း မသိေတာ့ဘူး ျဖစ္သြားတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ သင္ၾကားတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို တစ္ခုနဲ႕တစ္ခုစပ္ဆက္မႈေတြ ရွိေနရပါမယ္။ လူေတြက ကိုယ္ေလ့လာေနတဲ့ အရာေတြက တစ္ခုနဲ႕တစ္ခု အၾကား ဆက္ႏြယ္မႈေတြကို ျမင္သာလာတဲ့အခါမွာ ပိုၿပီးေလ့လာမႈကို ျမန္ဆန္လာတတ္ပါတယ္။

People learn quickly when their thought processes are stimulated

မ်က္စိနဲ႕နားကေန ထည့္ေပးလိုက္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ပါးစပ္ကေနျပန္ဆြဲထုတ္ပါ။ ဒါမွာ ဦးေႏွာက္ကို ျဖတ္မယ္လို႕ ကြ်န္ေတာ္တို႕တင္စားေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ စာသင္တဲ့သူဟာ ကိုယ့္ရဲ႕ သင္ၾကားေလ့လာသူေတြကို မ်ားမ်ားစဥ္းစားေစသင့္ပါတယ္။ေမးခြန္းေတြကို ေမးျမန္းပါ။ ဒီလို ေမးခြန္းေတြေမးျခင္းအားျဖင့္ သူတုိ႕ကိုေတြးေတာေစၿပီး ပါဝင္ေဆြးေႏြးမႈကို ပိုမိုရယူရပါမယ္။ ထိုအခါမွာ သူတို႔ေတြ အေနနဲ႔ နားလည္သေဘာေပါက္မႈပိုမိုျမန္ဆန္လာေစပါမည္။

People learn best when they are relaxed

ဘယ္သူမွ ကိုယ့္ကို ဆူပူႀကိမ္းေမာင္း ၿခိမ္းေျခာက္တာကို မႏွစ္သက္ၾကပါဘူး။ စာသင္ေပးသူအေနႏွင့္လည္း ကိုယ့္ရဲ႕ သင္ၾကားေလ့လာေနသူေတြကို စိုးရိမ္စိတ္ေတြ သိပ္မေပးသင့္ပါဘူး။ ေအးေအးေဆးေဆး သက္ေသာင့္သက္သာရွိတဲ့ သင္ၾကားမႈပတ္ဝန္းက်င္က လူေတြကို ပိုၿပီးေလ့လာမႈ အားေကာင္းလာေစပါတယ္။ စာသင္ခန္း ပတ္ဝန္းက်င္က သက္ေသာင့္သက္သာရွိဖို႕လည္းလိုအပ္ပါတယ္။ စာသင္ေပးသူအေနနဲ႕ ဒီလိုသက္ေသာင့္သက္သာ ရွိေစမယ့္ ပတ္ဝန္းက်င္အေနအထားကိုရေအာင္ စီစဥ္သင့္ပါတယ္။
အခုရွင္းျပခဲ့တဲ့ နိယာမေတြဟာ အရမ္း႐ိုးရွင္းေပမယ့္ စာသင္ၾကားေပးေနၾကတဲ့သူေတြအတြက္ တကယ့္ကို အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေလးေတြကို အေသအခ်ာနားလည္ၿပီး လက္ေတြ႕မွာ အသုံးခ်ၾကမယ္ဆိုရင္ အသုံးခ်သူေတြအတြက္ရလဒ္ကေတာ့ ေကာင္းေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ ဤ နိယာမေတြကို လက္ေတြ႕မွာ လိုက္နာအသုံးခ်ရင္း ထိေရာက္တဲ့သင္ၾကားမႈအေတြ႕အႀကဳံရရွိၾကဖို႕ အားေပးလိုက္ရပါတယ္။

Author: KC Myanmar

Photo credit: Google Image