Steemit health
"ေဖ႔စ္ဘုတ္တုပ္ေကြး"
လမ္းေပၚမွာ သၾကၤန္စာေဟာစာတမ္း ေအာ္ေရာင္းေနတဲ႔သူႀကီးေတြက သည္ကနွစ္ေတာ႔ ဆရာဝန္ေတြ အတာစားအံ႔ လို႔ ေဟာရင္ ေသြးထြက္ေအာင္ မွန္ေနမလား မသိပါဘူး။ ကိုယ္တို႔ရန္ကုန္ေဆးရုံႀကီးရဲ႕ ရုပ္ပုံနဲ႔သတင္းေတြဟာ ေဖ႔စ္ဘုတ္တခြင္ ၿပဲၿပဲစင္ေအာင္ အုတ္ေအာ္ေသာင္းနင္း သတင္းႀကီးလို႔ေနပါတယ္။ တယ္လီဖုန္းေတြလည္း အလုအယက္ဆက္ၾက။ စီးတီးအက္ဖ္အမ္ အသံေတြ ျပန္႔လြင္႔လာတယ္။ မီဒီယာေတြက အင္တာဗ်ဴးခ်င္လို႔ဆိုတာကတစ္မ်ဳိး။ လူခ်င္းေတြ႔ရင္ေတာင္ ဟယ္လိုေဟာင္းေလာင္း မလုပ္နိုင္ဘူး။ “နင္တို႔ေဆးရုံမွာ ဘယ္နွစ္ေယာက္ေသသြားၿပီတုန္း။” ဆိုတာနဲ႔ ႏႈတ္ဆက္ပါတယ္။ ေမးမယ္႔သာေမးတာပါ။ ခါတိုင္း ၾကက္ပ်ံမက်စည္ကားတဲ႔ ျပင္ပလူနာဌာနႀကီးကျဖင္႔ လူနာထက္ဝက္ေလာက္ေလ်ာ႔က်သြားပါၿပီ။ ကိုယ္႔မွာဆို မနက္မိုးလင္းလို႔ ဖုန္းဖြင္႔လိုက္တာနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာက အသိအကၽြမ္းေတြက ဘာေတြျဖစ္ကုန္ၿပီလဲ။။ ဘာမွ မလုပ္ၾကဘူးလား။ ျပည္ပအကူအညီ ယူသင္႔တာေပါ႔။ ေမးခြန္းေတြ ေျဖလို႔ကို မဆုံးႏိုင္ပါဘူး။ တစ္ခုခုေတာ႔ ေရးစမ္းပါဦး။ ေရးသင္႔တာေပါ႔။ ဆိုတာ လြန္ခဲ႔ေသာ ေလးငါးရက္ေလာက္ကတည္းက တစာစာတိုက္တြန္းေနၾကတာပါ။ စေလာင္းေတြက မတရား Heat တက္ေနေတာ႔ ကိုယ္လည္း မေနသာပါဘူး။ သူတို႔ကိုပဲ ျပန္ေမးရေတာ႔မလို။ ဘာေတြျဖစ္ေနၾကတာလဲ အရပ္ကတို႔။ ငါတို႔ေတာ႔ ဘာမွလည္း မျဖစ္ေသးပါလားေပါ႔။
မျမင္ဘူးလား။ လူေတြေသေနတယ္ေလ။ Outbreak ႀကီး၊ Pandemic ႀကီး ျဖစ္ေနတာ။ အလိုေလး။ မိေက်ာင္းမင္း ေရခင္းမျပပါနဲ႔ကြယ္။ ကိုယ္တို႔ဝန္ႀကီး UN မွာ Public Health လုပ္လာတာပါ။ ဒါျဖင္႔ ဘာေတြ လုပ္ထားသလဲ ေျပာ ဆိုရင္ေတာ႔ မေျပာတတ္ဘူးဗ်ား။ သူ႔သာသြားေမးေပေတာ႔။ က်ဳပ္က သူ႔ဆီက ေျပာေရးဆိုခြင္႔တာဝန္ကို ယူထားတာလည္း မဟုတ္။ ေဆးရုံက ျပန္ၾကားေရးတာဝန္ခံလည္း မဟုတ္။ ဒါေပသိ ကိုယ္သိတာကိုယ္ ေျပာစမ္းကြယ္ဆိုရင္ေတာ႔ ဆရာဝန္တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ အခုအမ်ားျပည္သူ အထိတ္တလန္႔ျဖစ္ေနတဲ႔ ကူးစက္ျမန္ျပင္းထန္တုပ္ေကြးေရာဂါအေၾကာင္း နားလည္လြယ္ေအာင္ ရွင္းျပခ်င္ပါတယ္။ ရွင္းျပမွပဲ ျဖစ္ေတာ႔မယ္။ နို႔မို႔ ေဒေဝါႀကီး ေဒေဝါႀကီးဆိုၿပီး အရပ္ပ်က္မတတ္ျဖစ္ေနၿပီ။
အခုေျပာေနတဲ႔ H1N1 ကူးစက္ျမန္ ျပင္းထန္တုပ္ေကြးေရာဂါဆိုတာ တကယ္ေတာ႔ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင္႔ျဖစ္တဲ႔ ကူးစက္ေရာဂါတစ္မ်ဳိးပါပဲ။ ႏွစ္စဥ္ျဖစ္ေနက် တုပ္ေကြးေရာဂါမ်ဳိးႏြယ္ထဲမွာ ပါပါတယ္။ ထူးျခားတာက သူ႔နံမယ္မွာ ပါတဲ႔အတိုင္း ကူးစက္တာ ျမန္လြန္းတာရယ္၊ ေရာဂါေဝဒနာျပင္းထန္လို႔ အသက္ဆုံးရႈံးတဲ႔အထိ ျဖစ္ႏိုင္တာရယ္ေၾကာင္႔ပါ။ အဲသည္ေရာဂါေၾကာင္႔ လူအေသအေပ်ာက္ ဘယ္ေလာက္ရွိသြားပလဲဆိုတာကေတာ႔ ေဖ႔စ္ဘုတ္ေပၚက ပရိသတ္ႀကီးက ပိုသိပါလိမ္႔မယ္။ အခ်ိန္နဲ႔အမွ် သတင္းေတြ တက္ေနတာ မဟုတ္လား။ ေၾကာက္စရာမေကာင္းလို႔လားဆိုရင္ ေကာင္းတာေပါ႔။ သိပ္ေၾကာက္စရာေကာင္းတာေပါ႔။ လူကိုအလ်င္အျမန္ေသေစႏိုင္ေလာက္ေသာ ကူးစက္ေရာဂါ တစ္မ်ဳိးပဲဟာ။ ဒါေပသိ ဘုရားေဟာဇာတ္ေတာ္ထဲက ေဃာသကသတို႔သားလို အိမ္ေရွ႕ကထြက္ေျပးရင္ အခ်ိန္မမီလို႔ နံရံကိုေဖာက္ၿပီး ထြက္ေျပးယူရတဲ႔ ေရာဂါမ်ဳိးေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ္႔ေရွ႕မွာ ေခ်ဆတ္လို႔ နရသီဟပေတ႔မင္းလို သတ္ေစအမိန္႔ေတာ္ေပးရေလာက္ေအာင္လည္း မလိုအပ္ေသးပါဘူး။ ေၾကာက္ခ်င္သပဆို ဆင္ျခင္တုံတရားေလးနဲ႔ ေၾကာက္ေတာ႔ ေဘးမျဖစ္ဘူးေပါ႔။
ပထမဦးဆုံးကေတာ႔ သူ႔ရဲ႕ ကူးစက္ပုံလကၡဏာကို သိထားဖို႔လိုပါမယ္။ ဘာမွမထူးဆန္းပါဘူး။ အျခားအျခားေသာ တုပ္ေကြးေရာဂါမ်ားလိုပဲ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းကေန ဝင္ေရာက္တဲ႔ကူးစက္ေရာဂါ ျဖစ္တဲ႔အတြက္ ေရာဂါရွိသူက ရွဴထုတ္လိုက္ေသာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးလိုက္ေသာ၊ ေခ်ဆတ္လိုက္ေသာ၊ ေလထုထဲက အမႈန္အမႊားေလးေတြ၊ ဒါမွမဟုတ္ ယိုစီးက်လာေသာ နွာရည္၊ တံေတြး၊ သလိပ္ထဲမွတဆင္႔ ကူးပါတယ္။ အဲသည္ေတာ႔ ကိုယ္႔ကိုယ္ကိုယ္ တုပ္ေကြးမိေနတယ္လို႔ သတိထားမိတဲ႔သူဟာ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ လက္ကိုင္ပုဝါနဲ႔ အုပ္ဆိုးမယ္။ ႏွာေခ်ရင္ သူမ်ားမ်က္နွာႀကီးနဲ႔ တည့္ေနေအာင္ ေခ်မထုတ္ဘူး။ လူၾကားသူၾကားထဲ ဘတ္စကားတိုးစီး၊ သူ႔ႏွာေခါင္းကေလကိုယ္ရွဴ၊ ကိုယ္႔ႏွာေခါင္းကေလသူရွဴ နီးနီးကပ္ကပ္မေနဘူးဆိုရင္ ကူးစက္ဖို႔အခြင္႔အလမ္းနည္းပါတယ္။ အဲ႔ဒါေၾကာင္႔ နွာေခါင္းစည္းကေလးေတြ တပ္ထားရင္ အနည္းနဲ႔အမ်ား အိုေကတာေပါ႔။ သူမ်ားအသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းကထြက္လာတဲ႔ Droplet ကေလးေတြက ေနာက္လူဆီ တခါတည္းတိုက္ရိုက္ ဝင္မသြားေပမယ္႔ ကိုယ္တို႔ရဲ႕ ၿငိမ္ၿငိမ္မေနတတ္ေသာ လက္မ်ားဆီကတဆင္႔ အဲသည္ ပါးစပ္ေပါက္ ႏွာေခါင္း၊ လည္ေခ်ာင္း အာေခါင္ဆီကို အေရာက္ပို႔နို္င္တာေၾကာင္႔ လက္ကိုစင္စင္ၾကယ္ၾကယ္ေဆးတဲ႔ အက်င္႔ေလးမ်ားဟာလည္း ေရာဂါကိုကာကြယ္ဖို႔ ထိေရာက္ပါသဗ်ား။ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္း ေရာဂါကင္းလို႔ ဆိုတယ္မဟုတ္လား။
H1N1 လို႔ေခၚတဲ႔ ေရာဂါပိုးဟာ virus ပိုးေၾကာင္႔ျဖစ္တဲ႔ ကူးစက္ေရာဂါျဖစ္တဲ႔အတြက္ အျခားအျခားေသာ Viral Infection မ်ားလိုပဲ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ျပင္ပမွာ အခ်ိန္ၾကာၾကာ သူ႔ဘာသူရွင္သန္နို္င္စြမ္းမရွိပါဘူး။ ေနေရာင္ရရင္ ေလဝင္ေလထြက္ေကာင္းရင္ ေျခာက္ေသြ႔ေနရင္ မေနႏိုင္ဘူး။ Virus ရဲ႕သေဘာသဘာဝဟာ သူ႔အတြက္ ကူးစက္တည္မွီရာ ဆဲလ္အသက္မရွိရင္ အလိုလိုေသဆုံးပါတယ္။ သူ႔မွာ ဆဲလ္တစ္ခုအေနနဲ႔လိုအပ္တဲ႔ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းတစ္ခုမွ မပါဘူး။ DNA ျဖစ္ျဖစ္။ RNA ျဖစ္ျဖစ္ Genome အပိုင္းကေလးပဲပါတယ္။ သူ႔ကိုပြားခ်င္ရင္ Host Cell မွာရွိတဲ႔ DNA ေတြ ပြားတဲ႔အခ်ိန္က်မွ ခပ္တည္တည္နဲ႔ ပုံမွားရိုက္ၿပီး သူ႔ဟာေတြပါ ထည့္ပြားခိုင္းရတာပါ။ အဲ႔ဒါေၾကာင္႔ သူ႔ကိုတိုက္ခိုက္ခုခံရတာဟာ တျခားကူးစက္ေရာဂါေတြလို အပရန္သူကို တိုက္ခိုက္တြန္းလွန္ရတာ မဟုတ္ပဲ အပမွီေနတဲ႔ ကိုယ္တြင္းရန္သူကို ရွာေဖြေခ်မႈန္းရတာပါ။ အဲသည္အလုပ္ကိုလုပ္နို္င္တာ ခႏၶာကိုယ္မွာ တစ္ဖြဲ႔ပဲ ရွိပါတယ္။ အဲ႔ဒါကေတာ႔ ခုခံအားစံနစ္ Immune System ပါ။
ဒါေၾကာင္႔မို႔လို႔ Viral Infection မ်ားဟာ ပဋိဇီဝေဆး Antibiotics ေတြ ေပးလို႔ မေသပါဘူး။ ကိုယ႔္ခႏၶာကိုယ္က ကိုယ္ခံအားေကာင္းလာရင္ သူ႔ဘာသာေပ်ာက္သြားပါတယ္။ အဲသည္ Immune System ကပဲ သည္အေကာင္ ေနာက္တစ္ခါလာရင္ ဘာလက္နက္နဲ႔ ေဆာ္ပလိုက္မယ္ဆိုၿပီး မွတ္ထားလိုက္လို႔ ကိုယ္တို႔ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ Antibody ဆိုတာ ေပၚလာပါတယ္။ အဲ႔ဒီ Antibody ဆိုတာက ေစာေစာက Virus မွာရွိတဲ႔ Antigen ဆိုတဲ႔ဟာႀကီးအေပၚမွာ အမွတ္အသားထားၿပီး တိုက္ခိုက္တာပါ။ ခက္တာက တုပ္ေကြးျဖစ္ေစတဲ႔ Influenza Virus ပိုးမ်ားဟာ သူ႔ဘာသူ မ်ဳိးစိတ္မ်ဳိးကြဲေတြ အမ်ားႀကီး ရွိယုံတင္မဟုတ္ဘူး။ Antigen ေဖာ္ျပတဲ႔ မ်ဳိးစိတ္တစ္ခုကေန ေနာက္တစ္ခုကို အလြယ္တကူ ကူးေျပာင္းႏိုင္စြမ္း ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔မို႔လို႔ တုပ္ေကြးဆိုတာ ဝက္သက္၊ ေရေက်ာက္မ်ားလို တစ္ခါျဖစ္ၿပီး ေပ်ာက္သြားရုံနဲ႔ ေရာဂါၿပီးမသြားပဲ ေနာက္တစ္ခါ ေနာက္တစ္မ်ဳိးနဲ႔ေတြ႕ရင္ နွစ္ထပ္ေကြး သုံးထပ္ေကြး ျပန္ျပန္ေကြးတတ္ၾကတာပါ။ ဒါေၾကာင္႔မို႔လို႔ ကာကြယ္ေဆးထိုးတာဟာ ထိေရာက္မႈရွိမယ္ မရွိမယ္ အတပ္ေျပာလို႔မရနိုင္ပါဘူး။ အဲ႔ဒါေၾကာင္႔ တျခားနို္င္ငံကလူေတြ ပါးစပ္အေဟာင္းသားျဖစ္ေနတဲ႔ ဘာျဖစ္လို႔ Vaccine မထိုးၾကတာလဲ။ ပိုက္ဆံမရွိဘူးလား ဆိုတဲ႔အေျဖကို ကိုယ္႔ဘက္က ဟုတ္တာေပါ႔ မွန္တာေပါ႔ တန္းၿပီး မေျဖႏိုင္တာပါ။ ကာကြယ္ေဆးရွိပါတယ္။ ထိုးလို႔ရပါတယ္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း ကံေသကံမ အာမခံခ်က္ေပးနိုင္တာေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ အထက္ကတာဝန္ရွိသူေတြ စမ္းသပ္စစ္ေဆး အတည္ျပဳၿပီးမွ စီမံခ်က္နဲ႔စလို႔ရမယ္႔အရာပါ။ ကိုယ္နဲ႔ခင္တဲ႔မင္တဲ႔မိတ္ေဆြေတြက သူတို႔ကေလးေတြကို စိတ္ပူလို႔ ဘယ္ေလာက္ပဲေပးရေပးရ။ Influenza Vaccine ရေအာင္ရွာထိုးမယ္။ ဒီမွာမရွိ ယိုးဒယားသြားထိုးမယ္ဆိုရင္လည္း အားေပးပါတယ္။ အနည္းဆုံးေတာ႔ စိတ္ေအးရတယ္ မဟုတ္ဘူးလား။ ျဖစ္တာ မျဖစ္တာ ကံတရား။ တစ္ႏို္င္ငံလုံးအတိုင္းအတာနဲ႔ကေတာ႔ အလြယ္တကူ ဆုံးျဖတ္လို႔ ဘယ္ရပါ႔မလဲ။ စဥ္းစားစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။
ေသတဲ႔သူေတြက ေသေနၿပီ။ မင္းအမ်ဳိးဆိုရင္ သည္အတိုင္း ၾကည့္ေနမွာပဲလား ဆိုရင္ေတာ႔ မပူပါနဲ႔။ ကိုယ္တို႔အားလုံး ရတဲ႔ပစၥည္း ရတဲ႔နည္းနဲ႔ အတတ္နိုင္ဆုံး ႀကဳိးစားကုေနၾကတဲ႔သူေတြခ်ည့္ပါပဲ။ မကုပဲ ပစ္ထားတဲ႔သူ တစ္ေယာက္မွ မရွိပါဘူး။ ဒါေပသိ ေသျခင္းရွင္ျခင္း သေဘာတရားဟာ ဆရာဝန္ေတြ အခါခပ္သိမ္း တတ္စြမ္းျပဳျပင္နိုင္တဲ႔ အေၾကာင္းတရား မဟုတ္ပါဘူး။ ဆရာဝန္လည္း တစ္ေန႔ ေသရမွာ ဆရာဝန္အမ်ဳိးလည္း တစ္ေန႔ ေသရမွာ မဟုတ္ဘူးလား။ ေဆးရုံေပၚတက္လာရတဲ႔လူနာအားလုံးဟာ အသက္ကိုေသေစနိုင္ေသာ ေရာဂါေဝဒနာတစ္ခုမဟုတ္တစ္ခု ခံစားၿပီး ဆရာဝန္ ဆရာမေတြရဲ႕ အနီးကပ္ေစာင္႔ေရွာက္မႈကို လုိလို႔ တက္လာတာပါ။ အထူးသျဖင္႔ အခုေသ အခုခ်က္ျခင္း ေဖ႔စ္ဘုတ္ေပၚေရာက္မယ္႔ အသည္းအသန္လူနာႀကီးကို ဘယ္သူကမွ မ်က္နွာလႊဲခဲပစ္ မထားပါဘူး။ ဒီလူနာကိုမွ မ်က္လုံးေဒါက္ေထာက္ၾကည့္ေနၿပီး တျခားလူနာေတြ ပစ္ထားလို႔လည္း မရေသးျပန္ဘူး။ အဲသည္ေတာ႔ ပစ္ျခင္းပစ္ ကိုယ္႔ကိုယ္ကိုယ္ပစ္ထားၿပီး ရွိတဲ႔လူနာ လက္ခံကုသေနရပါတယ္။ ပစ္ထားရတဲ႔ဘဝမွာ ကိုယ္႔အတြက္ အကာအကြယ္ေတာင္မွ လုံေလာက္ေအာင္ ယူမိပါရဲ႕လားလို႔ ဘယ္သူကမွ သတိမထားမိၾကပါဘူး။ ကူးကာမွကူးေရာ ေသတစ္ေန႔ ေမြးတစ္ေန႔ လို႔ စိတ္ထဲမွာထားၿပီး ကိုယ္႔အလုပ္ကိုယ္လုပ္ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာဝန္ဘက္ကပင္းေရးတယ္ မထင္ပါနဲ႔။ မယုံ အခ်ိန္မေရြး လာၾကည့္နို္င္ပါတယ္။ ဘယ္အခ်ိန္ၾကည့္ၾကည့္ ဘယ္အေဆာင္ၾကည့္ၾကည့္ တူရပါေစ႕မယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ဆိုေတာ႔ သည္အလုပ္ထဲမွာ သည္လစာ သည္အခြင္႔အေရးနဲ႔ ရူးရူးမိုက္မိုက္လုပ္ေနတဲ႔သူအားလုံးဟာ ေသမွာမေၾကာက္လို႔ ေပတရာေလွ်ာက္ေနသူေတြခ်ည့္ပါပဲ။ ငရဲကလူ ျပာပူေလာက္ေတာ႔ ပ်င္းပါတယ္။
စကားစလမ္းလြဲမသြားရေအာင္ လိုရင္းကိုျပန္ေကာက္ရရင္ ေရာဂါျဖစ္ပြားလို႔ အသည္းအသန္ ခ်ိန္ကို လြန္ေျမာက္ေအာင္ ထိန္းထားနိုင္ခဲ႔ရင္ တေျဖးေျဖးနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ခုခံအားက ျပန္သာလာမွာ ျဖစ္လို႔ ကုရာနတၳိ ေဆးမရွိတဲ႔ေရာဂါလို ေမွ်ာ္လင္႔ခ်က္ ဆုံးရွဴံးမသြားပါဘူး။ ကူးစက္ျမန္သလားဆို ျမန္တယ္။ ျပင္းထန္သလားဆို ျပင္းထန္တယ္။ ဒါေပမယ္႔လည္း ဟိုးတုန္းကျဖစ္တဲ႔ ကာလဝမ္းေရာဂါ ပလိပ္ေရာဂါ ေက်ာက္ေရာဂါႀကီးေတြလို ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္ဖြယ္ ကပ္ေဘးဆိုးႀကီးေတာ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ အခုညေနအထိ ေသခ်ာေပါက္ အဲသည္ေရာဂါနဲ႔ အဖိတ္အစင္ လူနာ ၆ ေယာက္ ရွိသြားၿပီ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကားအက္ဆီးဒင္႔နဲ႔ေသတဲ႔တစ္ရက္စာ မရွိပါဘူး။ ေၾကာက္သင္႔တာကို ေၾကာက္သင္႔သေလာက္ပဲ ေၾကာက္တာ ေကာင္းပါတယ္။ ႏို႔မို႔ ဥပါဒါန္ေၾကာင္႔ ဥပါဒ္ေရာက္တတ္လို႔ပါ။
သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ ဒီေရာဂါမ်ဳိးျဖစ္ရင္ ဘာေတြ လုပ္ရသလဲ သိလား လို႔ မေမးပါနဲ႔။ သိပါတယ္။ မတူပါဘူး။ ေဆးရုံခ်င္းလည္းမတူ၊ ဆရာဝန္ခ်င္းလည္းမတူ၊ လူနာခ်င္းလည္း မတူ၊ ေရာဂါနံမည္ကေလးပဲ တူတာပါ။ အဲ႔ဒါေၾကာင္႔ အေလးေပးကုသပုံခ်င္းလည္း မတူႏိုင္ပါဘူး။ ဂ်ပန္ကိုေရာက္တုန္းက အေရးေပၚဌာနတစ္ခုမွာ အာဖရိကကလာတဲ႔ အသည္းအသန္လူနာတစ္ေယာက္ကို ဆရာဝန္ေတြအမ်ားႀကီး မ်က္ကလဲဆန္ျပာ ဝိုင္းအုံကုသေနတာ ျမင္ခဲ႔ပါတယ္။ ဘာျဖစ္တာလဲ လို႔ စပ္စုမိတဲ႔အခါ ကိုယ္တို႔ဆန္းေဆးဆရာႀကီးက ဟိုၾကည့္သည္ၾကည့္ ဘယ္သူမွမရွိမွ လက္ဖဝါးေလးႏႈတ္ခမ္းေပၚအုပ္ၿပီး ႏွစ္ကိုယ္ၾကားတိုးတိုးကေလး ေျပာပါတယ္။ မာလားရီးယား တဲ႔။ ကိုယ္႔မွာျဖင္႔ နဖူးေတာင္ ဖမ္းကနဲရိုက္ခ်င္သြားပါတယ္။ ျဖစ္မွျဖစ္ရေလ။ မေလးရီးယား ငွက္ဖ်ားေလာက္မ်ား ေရးႀကီးခြင္က်ယ္။ ငါတို႔ဆီမယ္ တိုက္နယ္ဆရာဝန္ေတြေတာင္ ဒါေလးမ်ား ျဖစ္ကုန္ၿပီ။
သူတို႔ေၾကာက္တာက မျမင္ဖူးလို႔ မကုတတ္လို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ နဂိုက သူတို႔အရပ္ေဒသမွာ မရွိေသးတဲ႔ အာဂႏၱဳေရာဂါတစ္ခုဟာ သူတို႔အရပ္ဆီမွာ အျမစ္တြယ္ေပါက္ဖြား သြားမွာကို စိုးရိမ္တာပါ။ ေလာက္ကိုင္မွာေနတုန္းက တရုတ္အစိုးရဟာ ေလာက္ကိုင္ေဆးရုံကိုလာၿပီး အျပင္မွာ ေဈးႀကီးေပးဝယ္ရတဲ႔ ငွက္ဖ်ားေဆးေတြကို ဂိုေဒါင္ႀကီးနဲ႔အျပည့္ ေအာတိုက္ၿပီးေတာ႔ လာလွဴပါတယ္။ ေလာက္ကိုင္သားေတြ က်န္းမာေစခ်င္တဲ႔ေစတနာထက္ အဲသည္ေရာဂါ သူတို႔ဘက္ကိုေရာက္မလာေအာင္ ကာကြယ္ၿပီးသား ျဖစ္ေစလိုတဲ႔ အက်ဳိးဆက္ကိုလည္း မတြက္မိပဲ မေနပါဘူး။ အဲ႔ဒါေၾကာင္႔ ျမန္မာျပည္မွာ သည္ပိုးေတြ႔သတဲ႔ဆိုတဲ႔ေနာက္က ကပ္ပါလာတဲ႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာစိုးရိမ္မကင္းျဖစ္မႈဟာ ဝဲစြဲေနတဲ႔သူကို “ေရာ႔ ေရာ႔႔ ျမန္ျမန္ဝဲေဆးလူးစမ္း။ အခုခ်က္ျခင္း လူး။ ငါ႔ေရွ႕တင္ လူး။ ငါ႔နားမကပ္နဲ႔ ေဝးေဝးေန။” ဆိုတဲ႔ အပူအပင္မ်ဳိးပါ။ ဒီကလူေတြအဖို႔ျဖင္႔ အနူဝဲယား မကုတ္အားေပါင္ခင္ဗ်ာ။
သည္ေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သူမ်ားေတြ တိုက္တြန္းေနတာ ၾကာၿပီ။ ကိုယ္႔ဘက္က ေရးဖို႔မေရးဖို႔ ခ်ိန္ေနရတဲ႔အေၾကာင္းကေတာ႔ ဓါးက ႏွစ္ဘက္သြားႀကီး။ ဘယ္ဘက္ကဆုပ္ဆုပ္ ကိုယ္႔လက္ျပတ္မယ္႔ကိန္းကို ႀကဳိျမင္လို႔ပါခင္ဗ်။ တကယ္လို႔မ်ား ကိုယ္က ျဖစ္ေလ႔ျဖစ္ထရွိတဲ႔ သေဘာသဘာဝကေလးကို အာကရံပါကရံသုံးသပ္ၿပီး မပူပါနဲ႔ မေၾကာက္ပါနဲ႔ ေရႊျပည္ေအးတရားေဟာရင္ လူနာတစ္ေယာက္ထပ္ေသတိုင္း ကိုယ္႔ဝိုင္းၿပီး ကေလာ္ဆဲၾကပါလိမ္႔မယ္။ အဲ႔ဒါထက္ပိုခက္တာက မေတာ္လို႔မ်ား အဲသည္ေရာဂါကူးစက္မႈက ေတာ္ရုံနဲ႔ေအးမသြားပဲ ကပ္ေရာဂါအသြင္ကိုေဆာင္သြားလို႔ အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကျငာရတာမ်ဳိး ျဖစ္လာရင္ သူ႕ဝန္ႀကီးဌာနကို ဖာခ်င္ ဖားခ်င္တာနဲ႔ လူေတြအမ်ားႀကီးေသရၿပီ။ နင္က ခိုင္သင္းၾကည္လား။ နာဂစ္တုန္းက ဟိုလူႀကီးေတြနဲ႔ ဘာထူးသတုန္း။ လူယုတ္မာႀကီး။ အဲသလိုေတြ လာပါလိမ္႔မယ္။ အဲ႔ဒါ စကားကၽြံသြားတာ လို႔ေခၚတယ္။ ေရွ႕ဆက္ၿပီး ဘာေတြျဖစ္ဦးမလဲ။ စံဇာနည္ဘိုႀကီးေတာင္ မေဟာႏိုင္ဘူး။ (ဗိုလ္ ဟု မဖတ္ရပါ) မနက္ျဖန္မွာ ဘာျဖစ္မလဲ။ မနက္ျဖန္ လူနာေတြရဲ႕ အေျခအေနကို ၾကည့္ၿပီးမွပဲ အဲသည္တစ္ရက္စာ ေျပာနိုင္ပါမယ္။ ေၾကာက္သလားဆိုရင္ မေၾကာက္ပါဘူး။ သန္းေခါင္ထက္ေတာ႔ ညဥ့္မနက္လို႔ပါ။ (ေသဆုံးျခင္းဆိုတာ လြတ္ေျမာက္ျခင္းပဲ ဆိုတာ ငရဲဘုံမွာေနတဲ႔သူေတြပဲ သိႏိုင္ၾကတာေလ။)
ဒါျဖင္႔လည္း လြယ္ပါတယ္။ ဆိတ္လစိလို ဟိုဘက္ေပါင္ ေျပးကပ္ၾကတာေပါ႔။ ေျပာလို႔ေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ သည္အစိုးရ အသုံးကို မက်တာ။ တက္လာတာပဲ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၿပီ။ ဘာတစ္ခုမွ ျဖစ္ျဖစ္ေျမာက္ေျမာက္မရွိ။ ကပ္ေရာဂါေဘးဆိုးေတြ ျဖစ္မွာေပါ႔။ မိန္းမဖ်က္ ျပည္ပ်က္တဲ႔ မၾကားဖူးဘူးလား။ အဲ႔လိုစာမ်ဳိးေတြ ေျပာင္းေရးရင္ ေကာင္းမလားလို႔ အေၾကာင္းအရာ အသစ္အဆန္းကေလးေတြ ရွာၾကည့္ပါတယ္။ မူးလို႔မွ ရွဴစရာ မရွိပါဘူး။ အကုန္ ေရးထားၿပီးသားပါ။ ေရးတာေရးတာမွေလ လြန္ခဲ႔တဲ႔ တစ္ပတ္ေလာက္ကမွ အေကာင္႔အသစ္ဖြင္႔ၿပီး Timeline တစ္ခုလုံး တိုးမေပါက္ေအာင္ အဲသည္အေၾကာင္းမွတပါး တျခား ဘာအေၾကာင္းကိုမွ စိတ္မဝင္စားပဲ တစိုက္မတ္မတ္ အပတ္တကုတ္ ေရးသားထားၾကတာပါ။ ကိုယ္႔ထက္ေတာင္ စာရင္းဇယား ကိန္းဂဏန္း တိက်ေသခ်ာပါေသးတယ္။ အေထာက္အထားကလည္း ခိုင္လုံပါဘိသနဲ႔။ ဘယ္ေဆးရုံမွာျဖင္႔ ဘယ္လူနာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္က သလိပ္ထဲမွာ H1N1 ပိုးေတြ ေတြ႔ထားၿပီးၿပီ လို႔ အခိုင္အမာဆိုသဗ်။ Virology သင္တုန္းက sputum serology သင္မေပးတဲ႔ ကိုယ္႔ဆရာေတြ ဆရာစားမ်ားခ်န္ထားသလား မသိပါဘူး။ ေရာဂါအတိအက်သိခ်င္ ဘယ္ဟာကို ဘာနဲ႔စစ္ရမွန္းမသိတဲ႔ သတင္းအရင္းအျမစ္ကို ယုံယုံၾကည္ၾကည့္မွ်ေဝေနတဲ႔အထဲ ဆရာဝန္ေတြလည္း ျမင္မိပါတယ္။
သူတို႔အဓိကေပးခ်င္တဲ႔သတင္းကေတာ႔ ဆရာဝန္ေတြ အလုပ္မလုပ္ဘူး။ နွာေခါင္းစြပ္ကေလးေတြေတာင္ အလုံအေလာက္ မေပးနိုင္ဘူးေပါ႔ေလ။ သတင္းအမွန္ မထုတ္ျပန္ဘူး။ ထိန္ခ်န္တယ္ ဆိုတာလည္း ပါတယ္။ အမွတ္တမဲ႔ဖတ္ရင္ေတာ႔ ဆရာဝန္ေတြကို တိုက္ခိုက္ပုတ္ခတ္ေနတယ္ လို႔ ထင္စရာ ရွိတယ္။ ေနာက္ရည္ရြယ္ခ်က္တစ္ခုကေတာ႔ H1N1 တင္မကဘူး။ H5N1 လည္း ပါတယ္။ H2N3 လည္းပါတယ္။ အစရွိသည္ျဖင္႔ လူထုကို ေၾကာက္သည္ထက္ပိုေၾကာက္လန္႔လာေစခ်င္တဲ႔ ေစတနာကိုလည္း အတိုင္းသားေတြ႕ရပါတယ္။ ကိုယ္႔လိုပဲ ကြက္ေက်ာ္ျမင္တတ္တဲ႔ ဂ်ာနယ္လစ္တစ္ေယာက္ကေတာ႔ “မယုံရင္ၾကည့္။ H1N1 ဟာ အစိုးရအေပၚ နိုင္ငံေရးအရ အကြက္ဆင္တိုက္ခိုက္တာပါ လို႔ အနီေၾကာင္ေတြက စဆရကလုပ္ေတာ႔မယ္။” လို႔ ေဟာကိန္းထုတ္ထားပါတယ္။ ေမာင္ေလး မင္း မွန္ပါတယ္ကြယ္။ အခု ေျပာပါၿပီ။ လူမႈကြန္ယက္မ်က္နွာေပၚက H1N1 ဂယက္ဟာ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ေသြးထိုးလႈံ႕ေဆာ္မႈ မကင္းဘူးလို႔ ကိုယ္႔ဘက္က အခိုင္အမာ စြပ္စြဲပါတယ္။ ခုခ်ိန္မွာ ေျပာတဲ႔စကားေတြက ဖားေလာင္းကေလးေတြကို ငါးလားဖားလား ျငင္းၾကခုန္ၾကတဲ႔အဆင္႔ပဲ ရွိပါတယ္။ မၾကာခင္ အခ်ိန္တစ္ခုေရာက္လာတဲ႔အခါ ငါးလား ဖားလား သူ႔ဘာသူ အေျဖထြက္လာတဲ႔အခါ ဘယ္သူက အေျဖမွန္သလဲ အတူတူ ျပန္လာၾကည့္ၾကဖို႔ ဖိတ္ေခၚပါတယ္။
ေအာင္မယ္။ သူမ်ားသြားေျပာေနတယ္။ သူကေရာ။ သူ႔ေဝါေပၚ ဘယ္အခ်ိန္ၾကည့္ၾကည့္ စစ္တပ္မေကာင္းေၾကာင္းတလွည့္ သူ႔အေမဘုန္းေတာ္ဘြဲ႔တလွည့္ ေအာတားနိတ္ကေလး လွည့္ေရးေနၿပီးေတာ႔။ သူကမွ ငွက္ေလာ္ဘီစစ္စစ္ လို႔ ေခါင္းစဥ္မတပ္ပါနဲ႔။ တကယ္တမ္းက် ကိုယ္က ငွက္ဆို ဘယ္ငွက္နဲ႔မွ အေပါင္းအသင္းမလုပ္ပါဘူး။ ဘယ္ငွက္ကိုမွလည္း “ေလကိုဆန္ကာ တို႔ပ်ံမလား အိုးဟိုးဟိုး” သြားမလုပ္ပါဘူး။ ဖြတ္တက္တက္ ငွက္တက္တက္ ကိုယ္နဲ႔မပတ္သက္ေအာင္ ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ကိုယ္ျဖတ္သန္းႀကီးျပင္းလာခဲ႔တဲ႔ အေတြ႔အၾကဳံအေလ်ာက္ ကိုယ္ယုံၾကည္ရာကို ငွက္ဆိတ္ဆိတ္၊ ဖြတ္ကိုက္ကိုက္ ဂရုမစိုက္ပဲ ေရးလာတာ ၾကာေပါ႔။ ကိုယ္႔မိတ္ေဆြမ်ားလည္း ယုံၾကည္ရင္ ဖတ္လို႔ရတာေပါ႔ေလ။ မယုံဘူးဆိုေတာ႔လည္း အတင္းမဖတ္ခိုင္းပါဘူး။ ေက်ာ္သြားလည္းရတယ္။ အန္သြားလည္းရတယ္။ ေဘာ႔သြားလည္းရတယ္။ စိတ္မဆိုးပါဘူး။ နွစ္ဦးနွစ္ဘက္ အကုသိုလ္ကင္းတာေပါ႔ေနာ႔။ အမွန္တရားဆိုတာ ကိုယ္႔ပါးစပ္ထဲမွာလည္း မရွိဘူး။ သူ႔ပါးစပ္ထဲမွာလည္း မရွိဘူး။ ဘယ္သူ႔ကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းမွလည္း မဟုတ္ဘူး။ ကိုယ္တို႔အားလုံးရဲ႕ ကံသုံးပါးစလုံး ဦးတည္ေရွ႕ရႈရာအရပ္တစ္ခုသာျဖစ္တယ္။ ေသြဖီေဝးကြာသြားတဲ႔အခါ ကိုယ္သာလွ်င္ လမ္းမွားေရာက္သြားမွာျဖစ္တယ္။ အဆုံးအျဖတ္ကေတာ႔ အခ်ိန္က ေပးပါလိမ္႔မယ္ေလ။
Photo credit