Kripto Paraların Sırrı

Kripto paralar dünya finans tarihinde ortaya çıkmış en esrarengiz varlık sınıfı olabilir. Haklarında pek çok şey söylendiği halde ne olduklarına dair net bir tanımlama yapılmış değil. Para birimi, emtia ya da menkul kıymet olduklarını ileri sürenler var. Kamu otoriteleri kripto paraları hangi varlık sınıfına dahil edeceklerini bilemedikleri için yasal düzenleme yapmakta zorlanıyor.

Kripto paraların hikayesi daha en baştan gizemli bir biçimde başlamıştı. 2008 yılında Satoshi Nakamoto blok zinciri adı verilen yeni bir teknolojinin mümkün kıldığı Bitcoin isimli bir kripto para icat etti. Ancak bu icadın üzerinden 13 yıl geçmiş olmasına rağmen Satoshi Nakamoto'nun kim olduğu bilinmiyor. Konuyu araştıranlar bu isimle ve Bitcoin'in erken dönemiyle bağlantılı 3-4 adaydan söz ediyorlar. Ancak bu adaylar Satoshi Nakamoto'nun kimliği hakkında açıklama yapmıyorlar. Konuya getirilen açıklamalar arasında, Satoshi Nakamoto'nun Bitcoin'in yaratıcılarını kolektif olarak temsil ettiği yönündeki hipotez öne çıkıyor.

"Üzümünü ye bağını sorma" atasözünü benimseyerek Bitcoin'in başlangıcındaki gizemi görmezden gelebiliriz. Bitcoin mevcut finansal düzene bir tepki olarak tam da 2008 krizinden sonra ortaya çıktığına göre, yaratıcıları belli ki kendilerini koruma refleksiyle böyle bir yola başvurmuşlar. Belki kamuoyu ilgisinden rahatsız olan insanlardır ya da kripto paralar tam bir yasal meşruiyet kazanmadan bu konuda açıklama yapmak istemiyorlardır.

Bu yazıyı yazmama sebep olan gizem, Bitcoin'in yaratıcısının ötesinde, kripto paraların nasıl olup da bu denli hızlı değer kazanabildiğiydi. Her ne kadar şu aralar kripto fiyatları geriliyor olsa da Bitcoin'in dolar bazında yılda ortalama iki kat değer kazandığını biliyoruz. Bitcoin dışındaki kripto paraları toplam bazda değerlendirdiğimizde ise 2013 yılından bu yana yıllık ortalama 3 kat düzeyinde bir fiyat artışı ile karşılaşıyoruz. (Kaynak: https://coinmarketcap.com/charts/)

Kripto paralarda yaşanan değer artışının 2018 yılında "saadet zinciri" teorisiyle açıklandığını hatırlıyorum. Saadet zinciri hepimizin bildiği gibi sisteme sonradan katılanların paralarının daha önce girmiş olanlara aktarıldığı bir sistem. Sisteme yeni katılım olmadığında zincir bozuluyor ve sistem çöküyor. Ancak bilinen hiçbir saadet zinciri 10 yılı aşkın bir süre boyunca ayakta kalabilmiş değil. Ayrıca kripto paralar saadet zincirlerinden farklı olarak kişilerden kişilere fon transferinin ötesinde ekonomik fayda üretiyorlar. Bugün blok zincirlerinin değer saklama, değer transferi, alım satım, kredi işlemleri, içeriklerin ödüllendirilmesi, dijital varlıkların tescili gibi sayısız kullanım alanı bulunuyor.

Yukarıda sıraladığım işler pekâlâ blok zinciri içermeyen dijital sistemler kullanılarak da yapılabilir. Blok zincirleri ve onlara bağlı kripto paralar nasıl bir ilave fayda sağlıyorlar ki bu denli ilgi görüyorlar?

Blok zincirlerinin esas olarak taraflar arasındaki güven problemini çözdüğünü biliyoruz. Bu sayede bireyler bankalar, dev teknoloji şirketleri ya da devletler gibi üçüncü bir tarafa ihtiyaç duymadan işbirliği yapabiliyorlar. Bir sistemin blok zinciri üzerinde inşa edilmiş olması gücün tek elde toplanmasını de facto olarak önlemiyor. Blok zincirine ek olarak yaygın bir sahiplik yapısına da ihtiyaç var.

Blok zincirleri merkeziyetsiz yapıları sayesinde gücü kurumlar yerine bireylere vermiş oluyor. Örneğin Steemit'te yayınladığımız içerik üzerinde tam bir denetime sahibiz. Herhangi bir yayın organında yayınlanan içerikler ya da basılan kitaplarda benzer bir durum söz konusu olmuyor.

Blok zinciri teknolojisinden yararlanılarak oluşturulan ağlarının bazı karakteristik özellikleri var.

• Herhangi biri izinsiz olarak herhangi bir ağ üzerinde hesap açıp işlem yapabiliyor. Bunun için internet bağlantısının ve bir hesabının/kripto cüzdanının olması yeterli oluyor.

• Kripto projeleri genellikle açık kodlu olarak yazılıyor ve kolayca taklit edilebiliyorlar.

• Ağlar üzerinde gerçekleşen işlemler şeffaf bir biçimde izlenebiliyor.

• Merkeziyetsiz yapıları sayesinde devletler ya da katılımcılar tarafından durdurulamıyorlar.

• Aynı ağ üzerinde bulunan uygulamalar birbirleriyle entegre olarak çalışıyor.

• Merkeziyetsiz uygulamalar üzerindeki varlıklar kişinin rızası olmadan transfer edilemiyor.

Görüldüğü gibi kripto dünyasının pek çok karakteristik özelliği var. Ayrıca, bu dünyaya dahil olanların yeniliklere açık insanlar olmasını önemli buluyorum.

Getirdiğim bütün açıklamalara rağmen kripto dünyasının özünü tam olarak kavradığım kanısında değilim. Zamanla herhalde taşlar yerli yerine oturacaktır.

Okuduğunuz için teşekkürler.

Görsel Kaynağı: https://undraw.co/