මොනාද මේ සාක්ෂි?

යම් සිද්දියක් සිදුවී,ඇසින් දුටු සාක්ෂි නොමැති වූ විට ඉදිරිපත් වන්නේ,පරිවේෂණ සාක්ෂි(circumstantial Evidence )නඩු ඔප්පු කරලීමට හැකියාව පවතින්නේ ඇසූ දුටු සාක්ෂි ඇතිවිටක දී පමණක් ද යන අභියෝගය යුක්තිය පසිදලීමේ ක්‍රියාවලිය හමුවේ පැනනැගුනි.එම පැනයට පිලිතුරු වන්නේ පරිවේෂණ සාක්ෂි.මිනීමැරුම් නඩුවක මරණකරු හා චූදිතයන් අතර පැවති ආරවුල්බව,පෙලබවීමට හේතුව ,චූදිතයා පලා යාම,අපරාධය වූ තැන ඇති වෙනත් ඇගිලි සලකුනු වැනී සාක්ෂි,චූදිතයාගේ DNA වැනි සාක්ෂි ,ගතහැක.

C නැමැත්තාට මීටර් 50 ක පමණ දුරින් නිවසකි.එහි ,B නැමැති අයකු පිහියක් රැගෙන පිටතට පැමිණ සිට C දකින ලදි.A නැමැත්තා නිවසේ මරාදමා ඇත.මෙහිදී C දුටු සාක්ෂිය ප්‍රබල පරිවේෂණ සාක්ෂියකි.
මේවා එකම අනුමිතියන්ට තිබීම ඉතා වැදගත්ය .නඩුව අසනවිට යම් සැකයක් ඇති උනහොත් එහි වාසිය විත්තිකරුට හිමිවන බැවිනි.එනම් එහි නිරවද්‍යතාව නිවැරදියි කියා පිලිගනු ලැබේ.අදවන විට පරිවේෂණ සාක්ෂි සමාන කරනුයේ ශක්තිමත් කඹයකටය.

එනම් චූදිතයාට එරෙහිව ඇති පරිවේෂණ සාක්ෂි සියල්ල අතරේ දුර්වල සාක්ෂි තිබුනද අනෙකුත් ප්‍රබල පරිවේෂණ සාක්ෂි මගින් අදාල චූදිතයා වරදකරු කලහැක.
අතීතයේ පරිවේෂණ සාක්ෂි සමාන කරන ලද්දේ දම්වැලකටය.හේතුව සාක්ෂි දම්වැලක පුරුක් ලෙස එකිනෙක බැදි පැවැති නිසාය.පසුව එය වෙනස් වූයේ දම්වැලක එක පුරුකක් හෝ ගැලව ගියහොත් එයින් මුලු දාමයම බිදීයන බැවිනි.ඉන් අදහස් වනුයේ චූදිතයා නිදහස් කිරීමට සිදුවන තැනට කටයුතු සිදුවීම නිසා ගැටලු පැනනගින ආකාරයයි.