සිනමාපටයක් නිවැරදිව කියවමු/ නරඹමු.
සිනමාව අනෙක් දෘශ්‍ය කලාවන්ගෙන් විශේෂ වන්නේ සංජානනීය බවේ ප්‍රබලබව නිසා. සිනමාව සංජානනීය බවින් ඉතා ඉහළ ගණයේ කලාවක්. නවකතාවක හෝ කෙටිකතාවක වගේ සිනමා පටයක් තුල ප්‍රේක්ෂකයාට අමුතුවෙන් මවා ගන්න දෙයක් නෑ. චිත්‍රපටයකින් අප තුළ ආත්මීය බවක් ඇති කරනවා. සාමාන්‍යයෙන් අපි ගොඩක් වෙලාවට කරන්නේ වින්දනය ආශ්වාදය වෙනුවෙන් චිත්‍රපටයක් නැරඹීම. අප නිකන්ම චිත්‍රපටයක් නරඹනවාට වඩා ඒක විචාරශීලීව කියවීම වැදගත්. මේකෙදි අපි අවධානය යොමු කරන්න ඕනි ඒකෙ අන්තර්ගතයට.
චිත්‍රපටයක් කියවීම කියන්නේ, චිත්‍රපටයේ යටිපෙළ තියෙන තේමා ග්‍රහණය කර ගැනීම, චරිත සහ චරිත වල ස්වභාවය අවබෝධ කරගැනීම, තිර රචනය විශ්ලේෂණය කිරීම ආදියයි. මේ විදිහට චිත්‍රපටයක් බලනකොට අපට මග හැරෙන්න පුලුවන් සියුම් කරුණු පවා ඉතා හොදින් ග්‍රහණය කර ගන්න පුලුවන්. මේකෙන් අපෙ සංජානනයත් වැඩි දියුණු වෙනවා. ඒවගේම චිත්‍රපටයක් විචාරශීලීව කියවීමෙන් චිත්‍රපටයේ කලාත්මක සහ තේමාත්මක අංග ගැන අපගේ අවබෝධය වැඩි කර ගන්නත් පුලුවන්. අපි මේ විදිහට සිනමාපටයක් විචාරශීලීව කියවීමේ දී / නැරඹීමේදී කරුණු කිහිපයක් ගැන අවධානය යොමු කරන්න ඕනි. ඒවා නම් සමාජය, දෘෂ්ටිවාදය, සංස්කෘතික අධ්‍යනය, මනෝවිද්‍යාව පිළිබඳව ගවේෂණය ආදිය
අප වෙන් වෙන් වශයෙන් ඒ කරුණු මොනවාද සහ ඒ අනුව චිත්‍රපටයක් කියවීමේ ඇති වැදගත්කම කොහොමද කියලා බලමු.
source
මනෝවිද්‍යාව කියන න්‍යාය සිනමාවේදී බහුලව යොදා ගන්නවා. සිනමාවේදී සිහිනය පුළුල් අර්ථයක් ගන්නවා. ගොඩක් චිත්‍රපට වල මනෝවිද්‍යාත්මක කරුණු අපට දැකගන්න පුලුවන්. සාමාන්‍ය ජීවිතයේ දී හිතාගන්න බැරි දේවල් පවා සිනමා කෘතිවල දකින්න පුලුවන්. මනෝ විද්‍යාව ගැන ගවේෂණය කිරීමෙන් චිත්‍රපටයක චරිත වල චිත්තවේගීය ස්වභාවය, හැසිරීම් රටා ගැන අපට විශාල අවබෝධයක් ලැබෙනවා. ඒක අපව චිත්‍රපටයක් දෙස විචාරශීලීව බැලීමට යොමු කිරීමට හේතු වෙනවා. මෙමගින් මනුෂ්‍ය හැසිරීම්, එක් එක් චරිත වල චිත්තවේගීය ස්වභාවය පිළිබඳව පුළුල් අවබෝධයක් ලැබෙනවා.
සමාජ දෘශ්‍ටිවාදය ගැන දැනගෙන සිටීම චිත්‍රපටයක් විවේචනාත්මක කියවීම සඳහා ඉතා වැදගත් වෙනවා. සිනමාකරණය ,ඇදුම් පැළදුම් , වර්ණය සහ සංකේතවාදය ආදියෙන් චිත්‍රපටයෙන් බලාපොරොත්තු වෙන අර්ථයන් සහ සමාජ විවරණය කිරීමේ හැකියාව වැඩි දියුණු කරනවා. පුළුල් සමාජ සන්ධර්භය තුළ දෘශ්‍ය ඉගි විශ්ලේෂණය කිරීම, ස්ත්‍රී පුරුශ සමාජභාවය, පන්ති විශමතා, සංස්කෘතික සම්මතයන්, මතවාදයන් වගේ ගැටලු ගැන චිත්‍රපටයේ කතාවෙ තියෙන විවරණ හදුනා ගන්න දෘශ්‍ටිවාදය උපකාරී වෙනවා.
චිත්‍රපට තුළ බොහෝ විට චිත්තවේගයන් ප්‍රකාශ කිරීමට හෝ සංස්කෘතික අර්ථයන් ප්‍රකාශ කිරීමට වර්ණ භාවිතා කරනවා. වර්ණ පිළිබඳව අවබෝධයක් ලබා ගැනීමෙන් චරිත හෝ තේමා පිළිබඳ සියුම් පණිවිඩ ලබාගැනීමට පුලුවන්.
ආලෝකය සහ සෙවනැලි භාවිතය දර්ශනයක මනෝභාවයට බලපෑම් කරන්න පුලුවන්. ඒ වගේම චිත්‍රපටය මගින් නිරූපණය කරන පරිසරයෙන් ද සමාජ පරිසරය පෙන්වා දෙනවා. චිත්‍රපටයක ඇඳුම් පැළඳුම් සහ වේශ නිරූපණයෙන් චරිත සහ එම චරිතවල සමාජ භූමිකාවන් ගැන අවබෝධයක් ලබාගන්න් පුලුවන්. මිනිසා විසින් නිර්මාණය කරන සියල්ලම සංස්කෘතියට අයත් වෙනවා.
සංස්කෘතික අධ්‍යයනයන් ගවේෂණය කිරීම මගින්, අපට චිත්‍රපටයේ නිෂ්පාදනය සහ එහි තේමාවන් හැඩගස්වන සමාජ, ඓතිහාසික සහ සංස්කෘතික සාධක පිළිබඳව අධ්‍යනය කිරීමට පුලුවන්.
චිත්‍රපටයක සංස්කෘතික සන්දර්භය අධ්‍යයනය කිරීමේදී චිත්‍රපටයක් නිෂ්පාදනය වූ කාලය, ස්ථානය සහ සංස්කෘතික පරිසරය ගැන අවබෝධයක් තිබීම වැදගත්. ඓතිහාසික සිදුවීම්, සමාජ දියුණු වීම් සහ පවතින මතවාදයන්, චරිතවලට සහ ඔවුන්ගේ නිර්මාණාත්මක තේරීම්වලට බලපානවා. ඒ වගේම චිත්‍රපටයේ විවිධ සමාජ කණ්ඩායම් නියෝජනය වන ආකාරය ඇගයීමට ද සංස්කෘතික අධ්‍යයන වැදගත් වෙනවා. ඒක චිත්‍රපටයේ සමාජ බලපෑම ගැන වඩාත් විචාරශීලී අවබෝධයක් ලබාගැනීමට වැදගත්.
චිත්‍රපටයක් විචාරාත්මකව කියවීම සඳහා සමාජය ගවේෂණය ඉතා වැදගත්. සමාජ සම්මතයන්, වටිනාකම් සහ ගැටළු චිත්‍රපටයේ අර්ථයට බලපෑම් කරනවා. සමාජීය කරුණු පරීක්ෂා කිරීමෙන්, චිත්‍රපටයේ චරිත හැසිරීම්, කතාන්දර සහ සමස්ත තේමාවන් පිටුපස ඇති අර්ථ ගැන අවබෝධයක් අපට ලැබෙනවා.උදාහරණයක් විදිහට නිශ්චිත ඓතිහාසික යුගයක පසුබිම් වූ චිත්‍රපටයක් එම කාලයේ තිබුන සමාජ ගැටලු සහ ආකල්ප පෙන්වලා දෙනවා. මෙම ගැඹුරු ගවේෂණය, තිරයේ කතාව සහ එයින් දිග හැරෙන පුළුල් සමාජ සන්දර්භය අතර සම්බන්ධය, අවබෝධ කර ගැනීමට විචාරාත්මක කියවීම මගින් අපට පුලුවන් වෙනවා.
මෙයට චිත්‍රපටයේ නිර්මාණයට බලපෑම් කරන සමාජයේ පවතින සාරධර්ම, සිරිත් විරිත් සහ මතවාද ඇතුළත් වෙනවා. එලෙස චිත්‍රපටයක් නැරඹීමෙන් අපට ජාතිය, පන්තිය, හෝ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය වගේ ගැටළු හදුනාගන්න පුලුවන් . මෙම තේමා නිරූපණය වන ආකාරය, පවතින සමාජ සම්මතයන් අභියෝගයට ලක් කරනවාද නැත්තන් ශක්තිමත් කරනවාද සහ ඒවා එම චරිත වලට බලපාන විදිහ අවබෝධ කරගන්න සමාජ ගවේෂණයෙන් පුලුවන්.ඒකට අපිට සමාජය ගැන හොඳ අවබෝධයක් තියෙන්න ඕන. සමාජය පිළිබඳ ගවේෂණයෙන් චිත්‍රපටයක් විචාරශීලීව කියවන්න පුලුවන් .සමස්තයක් වශයෙන් ගත්තම සිනමාපටයක් නරඹද්දී සමාජය, දෘශ්‍ටිවාදය , සංස්කෘතික අධ්‍යනය , මනෝවිද්‍යාව වගේ කරුණු ගැන හොදට අධ්‍යනය කරලා ඒ ගැන අවබෝධයකින් චිත්‍රපටයක් නැරඹීම වැදගත්. ඒකට හේතුව වෙන්නේ චිත්‍රපටයක් නැරඹීමෙන් ලැබෙන විනෝදාස්වාදයෙන් එහාට ගිහින් චිත්‍රපටයක් විචාරශීලීව කියවීමට පුලුවන් නිසා. අපි එහෙම චිත්‍රපටයක් බලනකොට චිත්‍රපටයේ යටිපෙළ අරුත්, චිත්‍රපටයෙන් නිරූපණය වෙන සමාජ සංස්කෘතික වටපිටාව ,චරිත ස්වභාවයන් ගැන හොඳ විවරණයකින් යුතුව චිත්‍රපටය විචාරශීලී ලෙස නරඹන්න පුලුවන්.
තවත් ආටිකල් එකකින් අපි ඉක්මනටම හම්බ වෙමු.