ඇත්තටම මොකද්ද මේ සෞන්දර්ය කියන්නේ

source

වින්දනය ආස්වාදය සුන්දරත්වය රමනීයබව වගේ තේරුමක් ලබාදෙන සෞන්දර්යයෙන් සිද්ද කරන්නේ කලාව ගැන දාර්ශනිකව අද්‍යනය කිරීම. කලා කෘතියක හරි යම් කිසි නිර්මාණයක හරි සැබෑ සෞන්දර්ය හදුනාගන්න පුලුවන් වෙන්නේ සෞන්දර්යාත්මක ආකල්ප වලින් බැලුවට පස්සේ. කලාව හා සුන්දරත්වය අතර තියෙන සම්බන්දය ඈත අතීතයේ ඉදන්ම පිළිගෙන තිබුනත් බටහිර කලා විචාරය හා සම්බන්ද සෞන්දර්ය යන තේරුම දෙන Aesthetic කියන වචනය පළමු වරට යොදාගෙන තියෙන්නේ Alexander Gottlib Baumgarten කියන ජර්මන් ජාතික දාර්ශනිකයා විසින්. විශේෂයෙන් ලලිත කලා ක්ශේත්‍රය හා සම්බන්ද රමනීයත්වය හා ආස්වාදය පිළිබඳව අධ්‍යනය සෞන්දර්ය සංකල්පයට අයත් වෙනවා. රස සංකල්පය වගේ භාරතීය විචාර සිද්ධාන්තවල තියෙන දාර්ශනික චින්තනයද සෞන්දර්ය සංකල්පයටම අයත් වෙනවා.

සෞන්දර්ය පිළිබඳව නිර්වචන රාශියක් ඉදිරිපත් වෙලා තියෙනවා.

1. කලාව පිළිබඳ දාර්ශනික අධ්‍යනය
   2.කලාව හා රමනීයත්වය පිළිබඳව දාර්ශනික ගවේෂණය.

මේ නිර්වචන වලින් සෞන්දර්ය කියන්නේ සොබා සෞන්දර්යට වඩා වෙනස් විශේෂ අර්ථයක් ලැබෙනවා කියලා පැහැදිලි වෙනවා. ඒ කියන්නේ කලාව හා සුන්දරත්වය අතර සම්බන්දයක් ඇති බවයි.

3.කලා කෘති සහ කලා න්‍යායන් පිළිබඳව අර්ථකථනය කිරීම සෞන්දර්යයි.

මේක කලා කෘති විචාරය හා බැදුනු සංකල්පයක්. කලා සිද්ධාන්ත, කලා ව්‍යාපාර, කලා කෘති මීට අයත් වෙනවා.

4.සෞන්දර්ය කියන්නේ සුන්දරත්වය හා රසය පිළිබඳ අධ්‍යනය කිරීමයි.

කලා කෘතියක ලස්සන කියන්නේ මොකද්ද රසය කියන්නේ මොකද්ද ඒක උපදින්නේ කොහොමද ? මේවා සෞන්දර්ය විදිහට හදුන්වන්න පුලුවන්.
ඒවගේම භරතමුනිගේ රස සංකල්පයෙන්ද සෞන්දර්ය ගැන පැහැදිලි කරලා තියෙනවා. රස සංකල්පයේ ඔහු දක්වන්නේ 'භාව විභාව විඇභිචාර භාව සංයෝජනයෙන් රස නිෂ්පත්තිය වේ' යනුවෙන්. භරතමුනි කියන විදිහට වෑංජනයකට අවශ්‍ය දේවල් අවශ්‍ය ප්‍රමාණයෙන් යෙදීමෙන් රසවෙනවා වගේම, කලා කෘතියකට අවශ්‍ය දේ අවශ්‍ය පමණ යෙදීමෙන් රසයක් හෝ වින්දනයක් ඇති වෙන බවයි.
බ්‍රිටැනිකා නව විශ්ව කෝෂයට අනුව සෞන්දර්ය නිර්වචනය කරලා තියෙන්නේ The Philosophical study of Beauty and taste යනුවෙන්. සාමාන්‍ය ජීවිතයේ සෞන්දර්ය කියලා කියනවාට වඩා මේකෙ දාර්ශනික බවක් ගැඹුරු අර්ථයක් තියෙනවා. මේක කලාව හා බැදුනු සංකල්පයක්.
එදිනෙදා ජීවිතයේ විවිද අරමුණු අද්දැකීම් මුල් කරගෙන අපි සතුටුවෙනවා. ඒ වගේම කලා නිර්මාණයකින්ද අපමණ සතුටක් ඇතිවෙනවා. විවිධ වස්තූන්, විවිධ සංසිද්ධි, විවිධ නිර්මාණ වලින් අපේ සිත තුළ සතුටක් වින්දනයක් ආස්වාදයක් ඇතිවෙන්න පුලුවන්.ඒක සෞන්දර්ය. එක එක වස්තුන්වල ආකෘතිමය ස්වරූපය ඒකියන්නේ හැඩතල පාට මගින් ද සතුටක් ඇති වෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට ච්ත්‍ර, මූර්ති, කැටයම් වලින් සෞන්දර්ය ඇති වෙනවා. සුන්දරත්වයට පිළිවෙලත් හේතුවක් වෙනවා. කලාකෘතියකට වගේම ඕනෑම දෙයකට පිළිවෙල අවශ්‍ය වෙනවා. ඒ ඒ දේවල් මුල, මැද, අග ගැලපෙන තැනට දාන්නඕනි. එතකොට රසය ඇතිවෙනවා. මේ පිළිවෙල සෞන්දර්ය ඇති කරන ගුණාංග ලෙස දක්වන්න පුලුවන්. සෞන්දර්ය කලාකෘතියක නම් ආකෘතිය හා අන්තර්ගතය මගින් ඇතිවෙනවා.

මේ සෞන්දර්ය කියන සංකල්පයේ පැවැත්ම ගැන එක එක දාර්ශනික මතවාද ඉදිරිපත් වෙලාතියෙනවා. සෞන්දර්ය කියලා දෙයක් තියෙනවා ද, ඒක අපි හිතේ මවාගත්ත දෙයක් ද එහෙම නැත්ත්ම් ඇත්තටම සෞන්දර්ය කියලා දෙයක් තියෙනවා ද, ආදී වශයෙන් සෞන්දර්යයේ පැවැත්ම ගැන ප්‍රශ්න මතුවෙනවා. අපි ඒ මතවාද මොනවාද කියලා බලමු.

source

1. සෞන්දර්ය ආත්මීයයි. ( Subjective )
   සෞන්දර්ය එකිනෙකාගේ මනසත් එක්ක බැදුනු දෙයක් කියලා අදහස් කරනවා. ඒ කියන්නේ සෞන්දර්ය මානසික අද්දැකීමක් විතරක් නෙවේ කියනඑක මේකෙන් අදහස් කරනවා. කලාකෘතියක සුන්දර හෝ අසුන්දර බවක් නෑ ඒක තීරණය කරන්නේ මිනිසුන්ගේ මනසෙන්. එක්කෙනෙක් සුන්දරයි කියන දෙයක් තවත් එක්කෙනෙක් සුන්දර නෑ කියන්නේ ඒ වස්තුවේ තියෙන වෙනසක් හන්දානෙවේ දෙන්නාගේ මානසික තත්ත්වයේ වෙනස නිසායි කියන එක මේකෙදි මතුකරන ප්‍රධාන තර්කය වෙනවා. එකපාරක් කෙනෙකුට සුන්දරයි වගේ පෙනුන දේම ඒ පුද්ගලයාගේ මනසේ ස්වභාවයත් එක්ක තවත් වෙලාවක සුන්දර නෑවගේ පේන්න පුලුවන්. උදාහරණයක් විදිහට වෙළෙඳපොළේදී ලස්සනයි කියලා හිතලා ගන්න බඩුවක් ගෙදර ගෙනාවම ලස්සන නෑ කියලා අපට හිතෙන වෙලාවල් තියෙනවා. එහෙම නැත්තම් මුලදී කිසි සෞන්දර්යක් නෑ කියලා හිතුව දෙයකම පස්සෙ සෞන්දර්යාත්මක බවක් අපට දැකගන්න පුලුවන්. ඒක ඒ භාණ්ඩයයේ හරි නිර්මාණයේ හරි ඇතිවුන වෙනසක් හන්දා හිතුන දෙයක් නෙවේ අපෙ මනස නිසා සිදුවූන දෙයක්. කලා නිර්මාණ සම්බන්ධවද මේක ඒවගේමයි. සෞන්දර්ය කියන්නේ වස්තුව සතු දෙයක් නම් ඒක සතුන්ට නොදැනෙන්නේ ඇයි කියන එක මේ සෞන්දර්ය ආත්මීයයි කියන මතය දරන සෞන්දර්යවාදීන් සිදුකරන ප්‍රශ්නයයි. සෞන්දර්ය මානසිකව ඇතිවන දෙයක් බවත් සෞන්දර්ය කියලා දෙයක් දැනෙන්නේ මිනිස් මනසටම විතරක් බවත් මෙම මතවාදයෙන් කියවෙනවා. මේක සෞන්දර්යයේ පැවැත්ම ගැන තියෙන එක මතවාදයක්.

2. සෞන්දර්ය යනු වාස්තවික දෙයකි. ( Objective )
   සෞන්දර්ය කියන්නෙ වස්තුවත් එක්ක බැදුනු දෙයක් බව මෙහිදී පවසනවා. උදාහරණයක් විදිහට අපි ච්ත්‍රයක් හරි මූර්තියක් ලස්සනයි කියන්නේ ඒ නිර්මාණයේ තියෙන ස්වභාවය, ආවේනික ලක්ෂණ හෝ ඒකෙ තියෙන ගුණාංග හෝ නිසා. ඒක අපි මානසිකව ආරෝපණය කරගත්ත දෙයක් නෙවේ. සෞන්දර්ය කියන්නේ විශයගත දෙයක්. සෞන්දර්ය මනසෙන් සම්පූර්ණයෙන් වෙන්ව විශය හා බද්ධව පවතිනවා. උදාහරණයක් විදිහට දිය ඇල්ලක යම් සුන්දරත්වයක් තියෙනවානම් ඒක දිය ඇල්ලටම උරුම වූ සුන්දර බවක් මිස මනසින් මවාපාන දෙයක් නෙවේ. කලාකෘතියක සෞන්දර්ය කලාකරුවා ඇතිකළ දෙයක් නොව එයටම උරුම වී පැවති දෙයක් සේ සැලකීමට මේ මතය හේතුවෙනවා.

3. ආත්මීය සහ වාස්තවික යන දෙකෙහිම සංකලනයෙන් සෞන්දර්ය උපදින බව.
   සෞන්දර්ය ආත්මීයයි හෝ වාස්තවිකයි කියන කලින් තිබුන මත දෙක ප්‍රමාණවත් වෙන්නෙ නෑ කියලා හිතුව මතවාදීන් මේ මතවාද දෙකේම එකතුවෙන් සෞන්දර්ය මතුවන බවට අදහස් පළකලා. මේක සෞන්දර්යයේ පැවැත්ම ගැන ඉදිරිපත්වූන තුන්වන මතවාදය වෙනවා. රසිකයාගේ මනසේ ඇතිවන සෞන්දර්යාත්මක සිතුවිල්ල ඔහුගේ මානසික තත්ත්වය කලාකෘතියේ කලාත්මක ගුණය මත ක්‍රියාකිරීමේ ප්‍රතිඵලයක්. ස්වභාවික වස්තුවල තියෙන්නේ සෞන්දර්ය ඇති කිරීමට සුදුසු තත්ත්වයක් මිස නියම සෞන්දර්ය නෙවේ. උදාහරණයක් විදිහට මලක තියෙන්නේ සෞන්දර්ය ඇති කිරීමට සුදුසු තත්ත්වයක් නැතිනම් නිමිත්තක් විතරයි. සැකසූ මල් බදුනක සෞන්දර්ය මතුවන්නේ කලාත්මක හැකියාව තියෙන මිනිසුන් මැදිහත් වෙලා කලාත්මකව දෙයක් කරාට පස්සේ. ඒකියන්නේ සැබෑ සෞන්දර්ය මතු වන්නේ නියම ආකාරයෙන් වැඩ අවසන් කළ කලාකෘතියක. ස්වභාවික දෑ වල තියෙන්නේ සෞන්දර්ය සදහා නිමිත්තක් පමණයි. කලාකෘතියක සෞන්දර්ය අත්විදීමට මනසද මුල්වෙනවා මනසෙන් තොරව අපට නිර්මාණයක සෞන්දර්ය දැනෙන්නේ නෑ. ඒ කියන්නේ නිර්මාණය සතු ගුණාංග, කලාත්මක ලක්ෂණ වලින් අපගේ මනස ක්‍රියාත්මක වීමේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට අපගේ ඉන්ද්‍රියන් මගින් සංජානනය කරන දැනෙන, හැගෙන,විදින යම් කිසි මනෝමය තත්ත්වයන් අප සෞන්දර්ය යනුවෙන් අත්විඳින බව මෙම මතවාදීන් අදහස් කරනවා. නිර්මාණය කෙතරම් ලස්සන වුවත් අපගේ මනස විකෘතිනම් එම නිර්මාණයේ සුන්දරත්වයක් අපට දකින්න බෑ. අපට මේ මතවාදයට අනුව සැබෑ සෞන්දර්ය අත්විදින්න පුලුවන් යහපත් මනසක් හා හොද නිර්මාණයක් යන දෙකම ඇති විටයි.

4. සෞන්දර්ය යනු විශයගත යථාර්ථයේත් සමාජ සන්දර්භයේත් සාම්‍යයක් බව.
   සෞන්දර්යයේ පැවැත්ම ගැන කලින් තිබුන මතවාද තුනම ප්‍රමාණවත් වෙන්නෙ නෑ කියලා හිතුව නිසා තවත් මතවාදයක් බිහිවුනා. ඒ කියන්නේ සමාජ ගැන යථාර්ථයත් නිර්මාණයකට එක්වූ විට සැබෑ සෞන්දර්ය අත්විදිය හැකිබව මෙම මතවාදයෙන් අදහස් කරනවා. මේ අනුව බාහිර ලෝකයේ වස්තුන්වල සෞන්දර්ය තිබුනත් ඒක ස්වභාවික ධර්මතාවයක් විතරක් නොවී ඒ ඒ වස්තුවල සමාජ ධර්මතාවයක් පිළිබිඹු කරන්නඕන. සෞන්දර්ය මානව සමාජයේ පවතින්නේ මිනිසාගේ සමාජ ජීවිතයේ නිශ්පාදනයක් විදිහට. මානව සමාජය නැතිනම් සෞන්දර්ය පිළිබඳව කතිකාවක් ඇතිවෙන්න බෑ. මේ මතය දරනඅය කියන විදිහට සෞන්දර්යයේ මූලික ලක්ෂණ දෙකක් තියෙනවා. ඒ කියන්නේ,

• සෞන්දර්ය මිනිස් සමාජයෙන් පරිබාහිරව පවතුන්න බෑ. ඒක මානව ප්‍රගතියේ වැදගත් අංග එක්ක බැදිලා තියෙනවා.
• සෞන්දර්ය පවතින්නේ සමාජ ජීවිතය පිළිබඳ ප්‍රතිබිම්බයේය.

නිර්මාණයක සෞන්දර්ය ඇති වීමට සමාජ යථාර්ථය,ජීවන යථාර්ථය, නිරූපණය කරන සමාජ සන්ධර්භය, නිර්මාණයේ හරවත්බව, අර්ථවත්බව ආදිය බලපානවා කියලා මේ මතවාදයෙන් අදහස් වෙනවා. විශේෂයෙන් නාට්‍ය ටෙලිනාට්‍යක වගේ නිර්මාණයකදී සමාජ ප්‍රශ්නයක් ගැටුමක් වගේ දෙයක් නිරූපණය වෙන්නඕන. ඒක සෞන්දර්යාත්මක නිර්මාණයක් විදිහට අගය කරන්න පුලුවන් වෙන්නේ එතකොට.
මේවා සෞන්දර්යයේ පැවැත්ම පිළිබඳව ගොඩනැගුණු මතවාද වෙනවා. සෞන්දර්ය තියෙන්නේ කොහෙද, කුමන ආකාරයෙන්ද, ඒකෙ පැවැත්ම කොහොමද ආදිය වගේම සෞන්දර්යාත්මක සංකල්පය කියන්නෙ මොකද්ද කියන එක ගැන ඉහත කරුණු වලින් අපට අවබෝධ කරගන්න පුලුවන්.

source