انتخاب شیرخشک یا شیر تازه‌ی گاو؟

همان‌طور که در پست‌های قبلی گفته شد، شیردهی با شیر مادر بهترین روش برای تغذیه‌ی نوزادان و شیرخواران است. ولی در بعضی از شرایط، مادر قادر به شیردهی نیست، و در این موارد باید تصمیم‌گیری برای شیر جایگزین به‌جای شیر مادر انجام شود.

معمولاً، در مواردی که امکان شیردهی با شیر مادر وجود ندارد، استفاده از شیرخشک بر اساس تجویز پزشک متخصص اطفال، بهترین انتخاب است. برخی از والدین ممکن است این سؤال را مطرح کنند که چرا به‌جای استفاده از شیرخشک از شیر تازه‌ی گاو استفاده نمی‌شود؟ جواب بسیار ساده است: کودک نمی‌تواند شیر تازه‌ی گاو را مانند شیرخشک به‌طور کامل و به‌سادگی هضم کند، چون دستگاه گوارش او تکامل کافی از این نظر پیدا نکرده است. از طرف دیگر، معمولاً شیر تازه‌ی گاو حاوی مقدار زیادی پروتئین دیرهضم و مواد معدنی است که باعث افزایش فشار بیش از حد بر کلیه‌های شیرخوار می‌شود، در حالی که کلیه‌ها هنوز رسیدگی کامل برای برخورد با این میزان پروتئین را ندارند.

بعضی اوقات، مصرف شیر تازه‌ی گاو باعث تب و اسهال برای شیرخوار می‌شود. از طرف دیگر، شیر گاو باعث بروز کم‌خونی ناشی از فقر آهن در شیرخوار می‌شود. این کم‌خونی به دو صورت اتفاق می‌افتد: اول اینکه شیر گاو نسبت به شیرخشک و شیر مادر مقدار کمتری آهن و ویتامین C دارد، و بنابراین نمی‌تواند نیازهای تغذیه‌ای آهن و ویتامین C را برای شیرخوار فراهم کند. دوم اینکه مصرف شیر گاو به دلیل بالا بودن پروتئین آن ممکن است موجب آسیب مخاط پوششی معده و روده شود، و به دنبال این آسیب معمولاً شیرخوار دچار دفع خون از طریق مدفوع شده که خود آن می‌تواند منجر به کم‌خونی فقر آهن شود. بنابراین، در صورت مصرف شیر گاو، هم از طریق کاهش جذب و هم از طریق افزایش دفع آهن، شیرخوار مستعد کم‌خونی فقر آهن می‌شود.

شیر گاو انواع اسیدهای چرب ضروری برای رشد شیرخوار را که برای رشد و نمو ضروری هستند، ندارد. بنابراین، شیرخوار نباید در ۱۲ ماه اول عمر خود از شیر تازه‌ی گاو تغذیه شود.

بعد از پایان یک‌سالگی می‌توان از شیر گاو همراه با یک رژیم غذایی جامد متعادل، شامل غلات، حبوبات، سبزیجات، و میوه‌ها، و انواع گوشت استفاده کرد. بهتر است قبل از دوسالگی از شیر کم‌چرب برای شیرخوار استفاده نشود، چون علاوه بر اینکه شیرخوار در این زمان برای برای رشد و وزن‌گیری به چربی نیاز دارد، در عین حال، نیاز به ویتامین‌های محلول در چربی مثل ویتامین A و D نیز زیاد است که در شیرهایی که حاوی چربی کمی هستند، این نیاز ممکن است به‌طور کامل برآورده نشود.

اگر کودک غذاهای جامد را بعد از سن یک‌سالگی مصرف نمی‌کند، باید با پزشک متخصص اطفال در رابطه با نحوه‌ی تغذیه‌ی او صحبت شود. در صورتی که کودک دچار اضافه‌وزن باشد، ممکن است متخصص کودکان برای او شیر نیم‌چرب توصیه کند.