Hidroponik (Topraksız) Tarım Nedir?
Topraksız tarım ya da hidroponik tarım, toprak olmadan durgun su kültürü içinde uygulanan bir tarım biçimidir. Bitkiler topraktaki besinlerin yerine bitkinin ihtiyacı olan mineralleri içeren bir besin solüsyonundan faydalanırlar. Bundan dolayı, toprağın tamamında mineral aramak yerine, bitkiler besinleri kolay bir şekilde ve direkt olarak besin solüsyonundan alabilirler. Bitkileri ve bitkilerin kök sistemlerini desteklemek için genellikle kum, turba, vermikülit, perlit, hindistan cevizi, kaya yünü veya genleştirilmiş kil agregası gibi yetiştirme ortamları kullanılır ve bunların kökler etrafındaki nemi tutma olasılıkları yüksektir. Yetiştirme ortamının kendisi bir besin kaynağı değildir. Son yıllarda ülkemizde hidroponik tarımın önemi anlaşılmıştır. Bu tarım yöntemiyle oluşturulmuş sera alanların sayısı giderek artmaktadır. Ayrıca hidroponik tarım, son yıllarda Uzay araştırmalarında da çok sık kullanılan bir yöntem olmuştur. Özellikle Mars, Ay gibi kalıcı insan kolonilerinde yaşayacak olan insanların bu tarımsal yöntem ile sebze ve meyve yetiştirecektir. Hidroponik tarımsal yöntemin ya da bu yöntem ile yetiştirilen ürünlerin, insan sağlığına hiçbir olumsuz yan etkisi bulunmamaktadır.
Hidroponik Tarımın Topraklı Tarıma Karşı Avantajları Nelerdir?
Hidroponik sistemlerde yetiştirilen bitkiler optimum seviyede besin ve neme sahiptirler. Bu nedenle de daha hızlı ve sağlıklı yetişirler. Toprağın olmaması demek zararlı otların ve topraktan gelen zararlı böceklerin ve hastalıkların olmaması anlamına gelir. Bir diğer avantajı ise kök sistemlerinin hidroponik olarak yetiştirilen bitkilerde daha küçük olmasıdır ve bu bitkinin büyüme enerjisini köklerden daha çok bitkinin büyümesine yoğunlaştırması demektir. Ayrıca hidroponik bitkilerin kökleri hiçbir zaman karışmadığından, saksılarının değiştirilmesine de gerek yoktur. Hidroponik yetiştirilen bir ürüne gübre vermeye ve böcek ilacı sıkmaya gerek yoktur. Hidroponik sistem ile yetiştirilen mahsuller toprakta yetiştirilenlere oranla daha uzun raf ömrüne sahiptirler. Hidroponik yetiştiricilik kolaydır, sağlıklı bitkiler yetiştirmek açısından çevreye uygundur.
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere sayısız faydalar sağlar: Bitkiler toprakta olduğundan % 50 daha hızlı büyürler çünkü besin ve suya daha kolay ulaşırlar. Tüm yıl boyunca kapalı bir yerde güneş ışığı olmadan ya da yapay ışıklandırma ile ürün yetiştirmek mümkündür. Besinler bitkilerin direkt ulaşacağı şekilde mevcuttur ve yetiştirme ortamına ait değildirler. Çok az böcek ilacı kullanılır ya da hiç kullanılmaz. Bitkiler hastalıklardan arınmış bir ortamda yetişmeye başlarlar. Daha küçük kaplar kullanılabilir, kökler karışmadan büyüyebilirler. Bahçe yetiştiriciliğinin mümkün olmadığı yerlerde yetiştiricilik yapmak mümkündür, örneğin toprağın fakir olduğu yerler, kayalık alanlar, hatta balkonlar. Suni ışık kullanımıyla kullanmadığınız bir oda ya da garajda bile bir bahçe oluşturmak mümkündür. Toprakta yapılan yetiştiriciliğe oranla daha az iş gücüne gerek vardır çünkü kazmaya veya zararlı otları temizlemeye gerek yoktur. Aşırı büyüme koşulları üzerindeki kontrolün daha fazla olması bitkiler için mümkün olan en iyi ortamın sağlanmasını kolaylaştırır ve daha iyi kalitede ürün ve tarımsal getiri elde edilmesine neden olur. Hidroponik metotlarla yetiştirilen hızlı büyüyen sağlıklı bitkiler zararlılara ve hastalıklara karşı daha dayanıklıdır. Ayrıca hidroponik olarak yetiştirilmiş olan meyve ve sebzelerin tatlarındaki gelişmeyi ve görüntüyü de fark edeceksiniz.
Hidroponik Tarım ile Ne Tür Bitkiler Yetiştirebiliriz?
Otsu gövdeye sahip tüm bitkiler. Odunsu gövdeye sahip bitkiler çok yıllı bitkiler olmasından ve çok fazla alan kaplamasından ötürü hidroponik tarımla yetiştirmeyi zorlaştırmaktadır. Kolaylıkla yetiştirebileceğiniz bazı sebze ve meyveler şunlardır; domates, patates, yeşil soğan, havuç, patlıcan, salatalık, kabak, bezelye, fasulye, ıspanak, marul, roka, maydanoz, acı-tatlı biber, dolmalık biber ve brokoli gibi sebzeler, mısır, buğday, şeker pancarı, çay ve pamuk gibi endüstri bitkileri, karpuz, kavun ve çilek gibi meyveler. Hidroponik bahçenizde ayrıca her türlü şifalı bitki, çiçek ve ev bitkisi yetiştirebilirsiniz.
Hidroponik Sistemle Yetişen Bitkiler Organik midir?
Kesinlikle Evet. Eskiden iki yetiştirme metodunun birbiriyle bağdaşmadığının söylenmiş olmasına rağmen, ortak bir paydaları vardır. Hidroponik yetiştiricilik anında ve %100 bulunması gereken besinlere bağlıdır. Kullanılan tohum, besin organik ise ürün organik olacaktır. Piyasada organik malzemelerden yapılmış olan birçok hidroponik besin vardır ve bilim ilerledikçe daha da fazla organik seçenek piyasaya sürülmektedir.
Hidroponik Sistem ile Yetişen Bitkilerin Tatları Nasıldır?
Hidroponik sistemle yetiştirilen sebzeler, bahçenizdeki toprakta yetişen sebzelerden daha lezzetli olursa buna şaşırmayın. Çünkü hidroponik olarak yetiştirilen bitkiler ihtiyaçları olan her şeyi ihtiyaç duydukları anda ve stres olmadan alırlar ve organik akrabalarından daha sağlıklı bir şekilde büyürler. Şunu unutmayın ki toprakta önemli mikro besinler genellikle saklı halde bulunurlar ve bitkileriniz bunlardan tam olarak faydalanamazlar. Bu nedenle hidroponikler bu kadar mükemmeldir. Bitkilerinizin besin ihtiyaçlarını karşılayan minerallerin çeşidi ve miktarı konusundaki tüm kontrol sizin elinizdedir. Bu avantaj genellikle tat, renk, büyüklük ve hatta besin değeri açısından organik mahsullere oranla daha üstün olan meyve sebzeler yetiştirmenizi sağlar. Daha önce elde ettiğinizin en iyisinden daha da fazlasını elde edeceksiniz..!
Hidroponik Sistem Nasıl Kurulur? Neler Gereklidir?
Öncelikle sistemi evin neresine kuracağınızı karar vermeniz gerekiyor. Sistemi kuracağınız yer, bir bahçe, balkon, bodrum, teras ya da kapalı bir oda olabilir. Ancak tüm bu saydığımız yerlerde farklı bir sisteme ve ekipmanlara ihtiyaç duyacaksınız. Örneğin terasa kuracağınız sistemde yetiştireceğiniz bitkiye göre yapay ışıklandırmaya ihtiyaç duymazsınız ama seralarda olduğu gibi sıcaklığı sabit tutmak için etrafını cam ile kapatmak zorunda kalabilirsiniz. Oysaki sistemi bodrum ya da ışık almayan kapalı bir odaya koyduğunuzda yapay bir ışıklandırmayla da ürün yetiştirebilirsiniz. Sistemi kuracağınız yer kadar sistemin nasıl olacağını da karar vermeniz önemlidir. Genellikle piyasada iki çeşit hidroponik sistem yer almaktadır. 1.si boru tipi hidroponikler (akışkan hidroponik olarak da bilinir), 2.si ise kap tipi hidroponikler (damlama biçimli sulama hidroponiği olarak da bilinir). Boru tipi hidroponik sistem çok daha kullanışlıdır. Daha fazla bitkiye besleyebilirsiniz ama maliyeti biraz daha fazladır. Bu sebeple bu yazıda çok daha basit yapıda olan kap tipi hidroponik sistemin kurulumunu anlatacağım.
Kap tipi hidroponik sistemin kurulumuna geçmeden önce bu sistemin çalışma prensibinden kısaca bahsetmek istiyorum. Bilindiği gibi bitkiler doğal yaşamında toprağa bağlı olarak yaşarlar. Tohumun toprak altında gelişip, filizlenerek toprak üstüne çıkmasıyla devam eder. Bitkiler ihtiyaç duyduğu tüm besinleri mineralleri ve suyu topraktan almaktadır. Hidroponik sistemde ise toprak bulunmayan bir bitki ihtiyaç duyduğu besin ve minerali çözelti halindeki sudan almaktadır. Bir kap içinde bir miktar suya belli ölçülerde hazır bitki besinini koymakla başlayabiliriz. Bu suyu bir su pompasıyla ince su hortumuyla bitkilerin bulunduğu kabın üst kısmındaki yetiştirme ortamına aktarılır. Böylece bitki ihtiyaç duyduğu her türlü besini bu çözelti halindeki besinli sudan alacaktır. Ancak sistem içinde dikkat edilmesi gereken birkaç önemli detay bulunmaktadır. Suyun ph oranı, sıcaklığı ve suyun ışık almaması oldukça önemlidir. Bu konulara ileride tekrar değineceğiz. Şimdi gelin basit bir 6 bitki yetiştirebileceğimiz kap tipi hidroponik sistemin nasıl kurulacağını anlatalım. Öncelikle sistem için aşağıdaki malzemelere ihtiyaç duymaktayız.
1- Koyu renkli, kapaklı Su Havuzu (Bu kapalı plastik bir çamaşır sepeti bile olabilir.)
2- Su pompası (Hidroponik Sistemler için tasarlanmış özel su pompaları satılmaktadır)
3- Hava Pompası (Basit bir akvaryum hava pompası işinizi görecektir)
4- Su pompasının pompalayacağı besinli su için uygun ölçülerde siyah bir hortum. 2 metre uzunluğunda bir hortum işimizi görecektir.
5- Pompadan çıkan besinli suyu çoklayacak bir hortum çoklayıcısı. Tek girişli altı çıkışlı olması yeterlidir. Ancak bu çoklayıcı kullanacağınız hortumla aynı ölçülerde olmalıdır. Piyasada bunlardan bolca satılıyor. Eğer bunlardan bulamazsınız bir tesisatçıya yaptırabilirsiniz.
6- File hidroponik saksı. Hidroponik delikli saksı olarak da bilinir. Şimdilik bize 6 adet yeterli olacaktır. Yalnız her bir file saksı aynı ölçülerde olmalıdır. Birçok tohum-fide üreticisinde ve internette rahatlıkla bulabilirsiniz.
7- Matkap ve testereli yuvarlak matkap ucu. Bu matkap ucu file file saksılarınızla aynı ölçülerde olmasına dikkat edin.
8- Hidroton, Vermikülit ya da perlit. Bunlardan bir tanesini almanız yeterli. Bu malzemelerden bir tanesi fideyi saksıya koyduktan sonra toprak yerine kullanacağız. Ancak ben ucuz olması nedeniyle hidroton tavsiye ederim.
9- Sıvı bitki gübresi. Birçok tohum-fide üreticisinde ve internette rahatlıkla bulabilirsiniz.
10- PH-Sıcaklık Ölçer (isteğe bağlı)
Öncelikle kapalı su havuzunun üst katına bir adet küçük daire, 6 adet ise saksıların ölçülerinde (yani çapında) olmak üzere 7 tane daire çizmekle işe başlayalım. Dairelerin bulunduğu aralıkların ölçüleri aynı olması da önemlidir. Daireleri yani saksı yuvalarını 2 x 3 biçiminde koyabilirsiniz. Bu arada daire dar olduğunda saksı tam olarak yuvasına girmeyecektir. Daire geniş olduğunda ise saksı yuvasında durmadan aşağıya düşecektir. Bu nedenle, daireleri saksılarınızın ölçülerinde çizip kesmeniz gerçekten çok önemlidir. Daireleri çizdikten sonra yuvarlak matkap uçlu bir matkap yardımıyla delebilirsiniz veya bir maket bıçağıyla bu daireleri kesebilirsiniz. Ancak matkap ile delmek çok daha az zamanınızı alacaktır.