Zdarzyło to się... 77 lata temu, czyli amerykańskie obozy koncentracyjne

Po japońskim ataku na Pearl Harbor z dnia 7 grudnia 1941 roku polityczni i wojskowi doradcy prezydenta Stanów Zjednoczonych Franklina D. Roosevelta, którzy nie chcieli być obwiniani o brak jakichkolwiek działań, wywierali coraz silniejszą presje na prezydenta, żeby uczynił coś widocznego dla opinii publicznej, co ostudzi powszechny strach przed kolejnymi japońskimi atakami i sabotażami na terenie Stanów Zjednoczonych. Szczególnie na zachodni wybrzeżu ten strach był najbardziej widoczny, analitycy wywiadu informowali o możliwych atakach na porty morskie, statki handlowe i uprawy rolne.

W związku z tym prezydent Franklin D. Roosevelt podpisała w dniu 19 lutego 1942 roku słynne rozporządzenie wykonawcze nr 9066, które nakazywało usunięcie siłą "wrogów Ameryki" zamieszkujących w obszarze części zachodnich Stanów Zjednoczonych, które zostały określone jako "obszary wojskowe". W związku z tym obszary, które należy oczyścić etnicznie, obejmowały obszary wokół miast zachodniego wybrzeża, portów, obszarów przemysłowych i rolniczych. Z tym, że określenie "obszary wojskowe" było bardzo rozległym pojęciem, które posłużyło do zamknięcia tysięcy osób pochodzenia japońskiego, niemieckiego i włoskiego w obozach koncentracyjnych. Przypominało to wcześniejsze działania amerykańskiego rządu, aby skoncentrować rdzennych mieszkańców w "rezerwatach".

W wyniku realizacji rozporządzenia wykonawczego nr 9066 aresztowano około 3200 amerykanów włoskiego pochodzenia, z których ponad 300 zostało internowanych, ponadto aresztowano około 11 tysięcy niemieckich imigrantów, w tym również Żydów, wielu z nich było naturalizowanymi obywatelami, internowano ponad 5000 z nich. Jednak z racji największego odczuwanego zagrożenia największą liczbę przesiedlonych mieszkańców stanowili Japończycy. W rezultacie około 122 tysiące mężczyzn, kobiet i dzieci japońskiego pochodzenia zostało wyeksmitowanych z zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych i przetrzymywanych w amerykańskich obozach koncentracyjnych i innych miejscach zamkniętych w całym kraju. Japońscy imigranci i ich potomkowie, niezależnie od posiadanego statusu amerykańskiego obywatelstwa czy długości pobytu, byli systematycznie aresztowani i zamykani w obozach. Zgodnie z regulaminem obozów, osoby internowane mogły zabrać ze sobą tylko tyle rzeczy, ile był w stanie unieść, zostali zakwaterowani w surowych warunkach, zatłoczonych kwaterach, zbudowanych naprędce, aby ich pomieścić.

Prawie 70 tysięcy osób pochodzenia japońskiego z osadzonych w obozach było obywatelami amerykańskimi. Wiele z pozostałych osób mieszkało w USA od 20 do 40 lat. Większość Japończyków, zwłaszcza pierwsze pokolenie urodzone w Stanach Zjednoczonych (nisei), było lojalnych wobec Stanów Zjednoczonych. Warto zauważyć, że żaden Amerykanin japońskiego pochodzenia ani Japończyk mieszkający w Stanach Zjednoczonych nie został nigdy uznany za winnego sabotażu lub szpiegostwa.

Prezydent Roosevelt nakazał wykonanie rozporządzenia wykonawczego nr 9066 Departamentowi Wojny. W czasie wojny Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych rozpatrywał dwie odrębne sprawy kwestionujące konstytucyjność rozporządzenia wykonawczego nr 9066, ale Sąd Najwyższy poparł prezydenta i wezwał do podjęcia działań konstytucyjnych w obu sprawach.

Z historycznego punktu widzenia rozporządzenie wykonawcze było swego rodzaju wyznacznikiem nadrzędności państwa nad obywatelem, który z racji konieczności podporządkowania wszystkiego rygorom wojennym można było zaobserwować w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, niemal na takim samym poziomie jak w przypadku systemów totalitarnych Niemiec, Włoch i Związku Radzieckiego. Rządy dotychczas uznawane za demokratyczne szybko przestawiły się na demokrację nadzorowaną i wymuszaną przez rząd.

W grudniu 1944 roku prezydent Roosevelt zawiesił rozporządzenie wykonawcze nr 9066. Zwolniono internowane osoby, często do ośrodków przesiedleńczych i tymczasowych mieszkań, a obozy zostały zamknięte do 1946 roku. Jednak to nie zakończyło problemów z jakimi musieli się zmierzyć po wojnie internowani, wraz z zatrzymaniem i osadzeniem w obozach stracili nie tylko wolność, wielu z nich straciło również swoje domy, firmy, nieruchomości i oszczędności. Do 1952 roku osoby urodzone w Japonii nie mogły stać się naturalizowanymi obywatelami USA.

Rozporządzenie wykonawcze nr 9066 zostało uchylone dopiero w dniu 19 lutego 1976 roku przez prezydenta Geralda Forda. Cztery lata później prezydent Jimmy Carter podpisał ustawę o utworzeniu Commission on Wartime Relocation and Internment of Civilians (CWRIC) (komisji do spraw przesiedleń wojennych i internowania cywilów). Zadaniem komisji było przeprowadzenie oficjalnego rządowego śledztwa w sprawie 9066 i związanych z nim rozkazów wojennych i ich wpływu na "amerykańskich Japończyków". W grudniu 1982 roku CWRIC obuplikował swój raport, w którym stwierdzał, że więzienie amerykanów japońskiego, niemieckiego i włoskiego pochodzenia nie miało żadnego militarnego uzasadnienia. Stwierdzono, że decyzja o uwięzieniu była oparta na "uprzedzeniach rasowych, histerii wojennej i niepowodzeniu przywództwa politycznego". Komisja zaleciła środki legislacyjne składające się z oficjalnych rządowych przeprosin i odszkodowań w wysokości 20 tysięcy dolarów dla każdego z ocalałych.

---

Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.