Zdarzyło to się... 121 lat temu, czyli eksplozja USS Maine, która stała się pretekstem do wypowiedzenia wojny

Według oficjalnych dokumentów okręt USS Maine w styczniu 1898 roku udał się na Kubę z przyjazną wizytą, jego zawinięcie do portu w Hawanie zbiegło się w czasie z kubańskim powstaniem przeciwko hiszpańskim rządom, które rozpoczęły się krótko przed przybyciem statku. Niedługo po przybyciu do portu okrętem wstrząsnęła eksplozja, która doprowadziła do zatoniecie jednostki. Eksplozja na amerykańskim krążowniku pancernym USS Maine w kubańskim porcie Hawana, miała miejsce w dniu 15 lutego 1898 roku i spowodowała śmierć 260 z blisko 400 członków załogi.

^{USS Maine wpływa do portu w Hawanie}

USS Maine był pierwszym dużym okrętem pancernym zbudowanym w amerykańskich stoczniach oraz jednym z pierwszych pancerników w amerykańskiej flocie, zwodowany w dniu 18 listopada 1889 roku, wszedł do służby w dniu 17 września 1895 roku. Jednostka była dość ciężka, ważyła ponad 6 tysięcy ton, a koszt jego budowy wyniósł ponad 2 miliony ówczesnych dolarów. USS Maine był okrętem, który trudno było zakwalifikować do standardowych klas okrętów marynarki wojennej, z uwagi, że ustępował krążownikom pancernym w prędkości, natomiast w stosunku do typowych pancerników tego okresu miał słabsze opancerzenie i uzbrojenie. Okręt był głównie wykorzystywany na wodach wschodniego wybrzeża USA i basenu Morza Karaibskiego.

Niespełna miesiąc po eksplozji, która zatopiła USS Maine, specjalna komisja śledcza Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych powołana w celu wyjaśnienia katastrofy ogłosiła, że przyczyną zatopienia okrętu była mina morska. Komisja śledcza nie wskazała jednoznacznie, że winnymi są Hiszpanie, najprawdopodobniej z uwagi na fakt, że nie było na to żadnych dowodów. W sytuacji dotychczasowego napięcia w stosunkach Stanów Zjednoczonych z Hiszpanią, politycy amerykańscy w 1898 roku, podobnie jak w 2019 roku, nie zwykli marnotrawić nawet najmniejszej okazji do wykorzystania tej katastrofy jako pretekstu w realizacji swoich celów. Większość amerykańskiej opinii publicznej, a także znaczna część amerykańskiego establishmentu obarczyła Hiszpanię odpowiedzialnością za katastrofę i wezwała do wypowiedzenia wojny, której celem stały się kolonie hiszpańskie, przede wszystkim Kuba i Filipiny. "Remember the Maine (Pamiętajcie "Maine") było amerykańskim zawołaniem bojowym podczas wojny z Hiszpanią".

^{Karykatura propagandy amerykańskiej z tamtego okresu}

W dniu 11 kwietnia 1898 roku prezydent Stanów Zjednoczonych William McKinley "wystąpił do Kongresu o upoważnienie do podjęcia kroków mających położyć kres walkom na Kubie. W odpowiedzi Kongres opracował, a w dniu 19 kwietnia 1898 roku ogłosił cztery rezolucje, w których uznawał niepodległość Kuby, domagał się wycofania wojsk hiszpańskich, zapewniał, że USA nie zamierzają zagarnąć wyspy i upoważniał prezydenta do użycia siły. Następnego dnia rząd Stanów Zjednoczonych przedłożył Hiszpanii ultimatum, na które rząd hiszpański odpowiedział zerwaniem stosunków dyplomatycznych".

Sekretarz stanu USA John Hay nazwał tę wojnę "wspaniałą małą wojną", w ciągu trzech miesięcy Stany Zjednoczone zdecydowanie pokonały siły hiszpańskie na lądzie i morzu, w sierpniu 1898 roku uzgodniono zawieszenie broni, natomiast w dniu 10 grudnia 1898 roku podpisano traktat paryski, na mocy, którego Hiszpania zrzekła się większości wciąż do niej należących posiadłości kolonialnych. Stany Zjednoczone uzyskały pierwsze terytorium zamorskie, z racji, że Hiszpania przekazała Portoryko, Guam i Filipiny, natomiast Kuba stała się amerykańskim protektoratem do czasu proklamacji niepodległości w 1902 roku.

Wracając do samej katastrofy, dopiero 76 lat po incydencie w porcie Hawana, admirał Hyman Rickover zarządził nowe oficjalne śledztwo w sprawie wyjaśnienia katastrofy USS Maine w którym w miarę możliwości odcięto się amerykańskiej propagandy z końca XIX wieku, skupiono się przede wszystkim na technicznych śladach jakie zabezpieczono podczas podniesienia wraku w lutym 1912 roku, przed ceremonialnym zatopieniem w wodach Zatoki Meksykańskiej. Badania i analiza trwała dwa lata i w 1976 roku opublikowano oficjalny raport komisji admirała Rickovera. Raport nie wskazywał jednoznacznej przyczyny katastrofy, jednakze z drugiej strony wykluczono wybuch miny lub jakikolwiek akt sabotażu. Według raportu był to najprawdopodobniej nieszczęśliwy wypadek lub błąd ludzki, we wnioskach badaczy stwierdzono, że prawdopodobną przyczyną eksplozji był pożar wewnątrz statku, który zapalił jego zapasy amunicji.

^{Przygotowania do podniesienie wraku w lutym 1912 roku w porcie}

---

Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.