ایران شناسی :کوه دماوند

کوهی در شمال ایران که بلندترین کوه ایران و بلندترین قله آتشفشانی آسیا است. همان طور که می دانید سرزمین ایران کوه ها و قله های بسیار متعددی را داراست که در جای جای سرزمین سر به فلک کشیده اند.
در میان تمامی کوه‌های ایران‌زمین، قله دماوند که در فرهنگ کشورمان مظهر پایداری و استواری است جایگاه ویژه‌ای را دارد.
کوه دماوند دارای یخچال های طبیعی از جمله : یخچال دوبی سل، یخچال سیوله، یخچال دره یخی، یخچال عروسک ها، یخچال شمال غربی، یخچال خورتاب سر، که یخچال غربیاز مهم ترین یخچال های کوه دماوند می باشند.
بلندترین کوه ایران و خاورمیانه و همچنین بلندترین قلهٔ آتش‌فشانی آسیا شناخته‌شده است در شمال ایران قرار دارد و نامش دماوند است . در مورد دلیل نام‌گذاری دماوند در فرهنگ معین این‌چنین آمده است: دم (دمه، بخار) + اوند = دماوند؛ دارای دمه و دود و بخار (آتش‌فشان)

کوه دماوند در بخش مرکزی رشته‌کوه البرز و در جنوب دریای خزر و در بخش لاریجان شهرستان آمل قرار دارد. کوه دماوند سربلند هم‌اکنون از نظر تقسیمات فعلی استانی ایران در استان مازندران قرار دارد و از شهرهای تهران، ورامین، قم و کرانه‌های دریای خزر قابل‌دیدن است به شرطی که آسمان صاف و آفتابی باشد.
از دماوند در اساطیر ایران هم یاد شده‌است و شهرت آن بیش از هر چیز به این سبب است که ضحاک (پادشاهی ستمگر و اژدهافش) در آن به بند کشیده شده‌است. در آثار ادبی فارسی نیز فراوان به این اسطوره و به طور کلّی‌تر کوه دماوند اشاره شده‌است.در بندهش اینچین آمده: رود هرهز (هراز) در تپرستان است و از کوه دماوند سرچشمه می‌گیرد. قصیدهٔ دماوندیه ملک‌الشعرای بهار هم معروف است. دماوند دارای چشمه‌های آب گرم لاریجان، اسک و وانه است.

کوه دماوند باهمت علاقه‌مندان خود توانست در خردادماه ۱۳۸۱ هجری شمسی طی مصوبه شماره ۲۲۱ مورخ ۸۱/۳/۲۱ شورای عالی محیط‌زیست به عنوان اولین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملّی کشور ثبت شود و در شمار مناطق چهارگانه ارزشمند از نظر حفاظت محیط‌زیست قرار گیرد.

پنج رودخانه در اطراف کوه دماوند جاری است. رودخانه هراز در جنوب و شرق کوه دماوند، رودخانهٔ لار و دیو آسیاب در غرب قله دماوند، رودخانهٔ پنج او (پنج آب) در شرق کوه دماوند و همچنین رودخانهٔ تینه در شمال این کوه سربلند جاری می‌باشند.
ارتفاع نسبی دماوند، که با اندازه‌گیری ارتفاع قلّه نسبت به پست‌ترین درّهٔ بین این قله و نزدیکترین قلّهٔ مرتفع‌تر تعیین می‌شود، ۴۶۶۱ متر است که دماوند را در ردهٔ دوازدهم بلندترین قلّه‌های دنیا از نظر ارتفاع نسبی قرار می‌دهد.