BENCHMARKİNG

Benchmarking (Kıyaslama) Nedir?
Benchmarking ya da kıyaslama, ‘bir işletmenin rekabet gücünü yükseltmek için; üstün performansı olan işletmeleri, bunların iş yapma tekniklerini incelemesi, kendi teknikleri ile kıyaslaması ve bu kıyaslamadan elde ettiği bilgileri kendi işletmesinde uygulaması’ anlamına geliyor.
Benchmarking Kavramının Geçmişi ve Ortaya Çıkışı
Ford’un kurucusu Henry Ford, yürüyen bant sistemiyle üretimi, 1912’de Chicago’ da bir tanıdığını görmek için gittiği mezbahadan esinlenerek geliştirmiştir.
1950’li yıllarda Toyota’nın kurucusu, oğlu Eiji Toyoda’yı General Motors, Ford gibi otomobil devlerini incelemek üzere A.B.D.’ ye göndermiştir.
Ancak benchmarking kavramı bugünkü anlamı ile ilk kez 1970’lerin sonu 1980’lerin başında Xerox işletmesinin diğer Japon işletmelerinden öğrenme fikriyle, uygulanmaya başlanmıştır.
1979 yılında Xerox, benchmarking uygulamasına, rakipleri tarafından üretilen fotokopi makinelerinin parçalarını söküp inceleyerek başlamıştır.
Xerox, bu parçaların fiziksel bileşimlerinin nasıl yapıldığını değerlendirmenin yanı sıra, üretim maliyetlerini de incelemiş ve rakiplerinin bu ürünleri nasıl daha düşük maliyetlerle ürettiklerini anlamaya çalışmıştır.
Daha sonra Xerox bu uygulamaları kendi üretim sürecine adapte etmiş ve iş planlarında kullanmıştır.
Tablo 1. Xerox’un Başarıyla Uyguladığı Benchmarking Örnekleri

1980’lerden sonra başta ABD olmak üzere bütün batıda yaygınlık kazanan benchmarking yöntemi, bugün de dev işletmeler tarafından kullanılmaktadır.
Bunların başında ise Dell Computer ve General Electric (GE) gibi işletmeler gelmektedir.
Ülkemizde küreselleşme ile birlikte uluslararası pazarlara girmek, rekabet gücünü artırmak, kaliteli mal ve hizmet üretmek amacıyla benchmarking yeni bir yönetim tekniği olarak kullanılmaya başlanmıştır. Sabancı Holding bünyesindeki işletmeler; Beksa, Brisa, Dusa, Kordsa ve Olmuksa tarafından benchmarking çalışmalarına sistematik bir yapı kazandırmak amacıyla 1997’ de kurulan “BENCHSA” adlı bir çalışma grubu, benchmarking’ i bir süreç olarak ele almakta, sürekli iyileştirmenin üzerinde önemle durmaktadır
Benchmarking çalışmalarının özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilmektedir;
Ülke sınırları dışındaki en iyi uygulamalara ulaşılabilmektedir.
İşletme bütün olarak kıyaslanabileceği gibi herhangi bir bölüm, birim ya da faaliyet de kıyaslanabilmektedir.
Bilgi arama gizli değil, kurallara uygun olarak açık bir şekilde gerçekleştirilmektedir.
Ayakta kalmaya çalışan organizasyonların karşılaştıkları tüm sorunlara çözüm,
Çalışan sayısını azaltmak ya da çevrim süresini düşürmek için bir araç,
Hiçbir yaratıcılığı gerektirmeyen bir süreç el kitabı,
İşleri başkalarına yaptırmanın bir yöntemi,
Uzun süre etkisini koruyacak bir seferlik, bir program
Başlanıp bitirilecek bir proje,
Bir tür sanayi casusluğu DEĞİLDİR!!!
Tablo 2. Benchmarking’in Uygulanıp Uygulanmadığı Durumların Bazı
Kriterlere Göre Karşılaştırılması

Bencmarking’ in Türleri
1-Stratejik Benchmarking
Stratejik benchmarking, işletmenin bütününde bir iyileştirme ve gelişim sağlamak amacıyla, başarılı işletmelerin uzun dönemli stratejilerini incelemeyi içermektedir. Bu çalışma, işletme ürün ve hizmetlerinin geliştirilmesini, faaliyetlerde değişiklik yapılmasını ve yeteneklerin artırılmasını gerektirmektedir. Önemli olan başarılı işletmelerin başarısının ardında yatan stratejinin öğrenilmesi ve bunun işletme amaçları, yapısı, değerleri ve kültürü doğrultusunda uyarlanabilmesidir.
2- Rekabetçi ya da Performans Odaklı Benchmarking
Bu benchmarking çalışmasında, işletmelerin, temel ürün ve hizmetlerinin performans özelliklerine bağlı olarak sahip oldukları pozisyon üzerinde durulmaktadır. Seçilen benchmarking ortağının aynı sektörden olması gerekmektedir. Benchmarking yapan işletme, bu çalışma ile performansındaki boşlukları doldurarak rekabet edebilme gücünü artırabilmektedir
3- Fonksiyonel Benchmarking
İşletmeler bu tür benchmarking’i, iş fonksiyonlarını ve süreçlerini iyileştirmek amacıyla farklı alanlarda veya sektörde faaliyette bulunan başarılı işletmelerle ortaklık yaparak uygulamaktadırlar. Çarpıcı ve yenilikçi gelişmeler, radikal değişiklikler yapmak için kullanılabilecek bir benchmarking türüdür.
4- İçsel Benchmarking
Aynı işletmenin farklı bölümleri arasında yapılan benchmarking çalışmasıdır. Diğer benchmarking türlerine göre uygulanması daha kolaydır. Çünkü gereken bilgiye daha kolay ulaşılmakta, daha az zaman ve kaynak harcamasını gerektirmektedir
Stratejik Yönetimde Benchmarking’in Rolü
Stratejik yönetim sürecindeki temel faaliyetler ise şöyle sıralanabilecektir:
Planlama: Gelecek dönemlerde yapılacak faaliyetlerin ve bunların etkilerinin planlanması aşamasıdır.
Uygulama: Fiili iş sonuçlarının elde edilmesi için planlanan faaliyetlerin uygulanması aşamasıdır.
Kontrol: Planlanan faaliyetler ile gerçekleşen sonuçların karşılaştırılması ve sapmalar varsa bunların düzeltilmesini içeren aşamadır.

KAYNAKLAR
Öznur Yüksel(2003)‘‘Yönetim ve Fonksiyonları’’ , Girişimciler için İşletme Yönetimi

İlker Akat, Gönül Budak ve Gülay Budak (2002), İşletme Yönetimi Barış Yayınları 4.Baskı İzmir s 133