AVRUPA BİRLİĞİ İLE İLİŞKİLER -4

Gümrük Birliği; Ankara Anlaşmasında düzenlendiği üzere,sanayi mallarında gümrük vergisi,miktar kısıtlamaları ve her türlü eş etkili tedbirlerin taraflar arasında kaldırılmasını, Türkiye’nin AT’nin Ortak Gümrük Tarifesine tedricen uyum sağlamasını,gümrükler ve dış ticaret mevzuatı ve politikalarını Topluluk mevzuatına gümrük birliğinin iyi işlemesinin gerektirdiği ölçüde yakınlaştırmasını kapsıyordu.

Türkiye-AT Ortaklık Konseyinin 6 Mart 1995 tarihli toplantısında üç konu aynı belgede ele alınmıştı. Bu belgelerden ilki, 64 madde ve 10 ekten oluşan gümrük birliğinin tamamlanmasına yönelik karardı.Karar,malların serbest dolaşımıyla ilgili olarak gümrük birliğinin yürürlüğe konulması amacıyla gerekli olan teknik unsurları kapsamaktaydı.

İkinci belge, ortaklık ilişkilerinin, Ankara Anlaşmasının öngördüğü sanayi ürünlerinde,gümrük birliğinin ötesine giden alanlarda geliştirilebilmesi mümkün kılmaya yönelik genel çerçeveyi belirleyen ilke kararıydı.Üçüncü belge ise, Türk ekonomisinin gümrük birliği çerçevesinde geçireceği değişime bağlı olarak ortaya çıkabilecek ihtiyaçlarını karşılamak ve iki taraf arasındaki gelişme farklılıklarını azaltmak amacıyla ileriki dönemde Türkiye’ye sağlanacak mali yardımın çerçevesini belirleyen ‘Topluluk Deklarasyonu’ydu.

Gümrük Birliği Kararının Tahlili

Gümrük Birliği kararının temeli Ankara Anlaşmasıdır.Nitekim, kararın başında Ankara Anlaşmasına ve özellikle, Türkiye’ye tam üyelik perspektifi veren 28.maddeye gönderme yapılmıştır.Kararın alınış nedeni,Türkiye’nin gümrük birliği hedefini gerçekleştirmeye yönelik olarak Katma Protokol hükümlerine göre almak yükümlülüğünde olup da,söz konusu zamana kadar alamadığı her türlü tedbiri alması için gerekli süre,esas ve usullerin yeniden belirlenmesini sağlamaktı.Çünkü Türkiye,gümrük birliğinin gerçekleşmesi için yerine getirmekle yükümlü olduğu tedbirleri on iki yıl geciktirmişti.

Ortaklık Konseyinin Gümrük Birliği kararının birinci bölümü,Türkiye’nin mevzuat uyumu bakımından gecikmiş olan yükümlülüklerinin nasıl yerine getirileceği konusuna ayrılmış,topluluğun yürürlükteki mevzuatına uyum sağlamak amacıyla kendi hukuk düzeninde yapması gereken değişiklikler ayrıntılı olarak sürelerde belirtilmek suretiyle tespit edilmiştir.

Gümrük birliğinin gerçekleşmesi taraflar arasındaki ortaklık ilişkisinde son dönemin başlaması sonucunu doğurur.Bu dönemde,malların yanı sıra,kişilerin,hizmetlerin ve sermayenin de serbest dolaşımı sağlanacak,tarım ürünleri alanında Ortak Tarım Politikasına uyum sağlanacak,diğer alanlarda da yakınlaşma artırılarak ortaklık ilişkisinin temel hedefi olan tam üyeliğe hazırlanılacaktı.