Kırık Pencereler Teorisi ve Çevre

This post is about environmental pollution and broken windows theory

---

Siz hiç "ben çevreyi sevmiyorum kardeşim lanet olsun ağaçlara, lanet olsun hayvanlara." diyen bir insan gördünüz mü? Muhtemelen görmemişsinizdir. Çevremizdeki herkes küresel ısınmanın ve çevre kirliliğinin geri dönülmez boyutlara geldiği hakkında üç beş kelime eder. Birbirlerini sokakta görse kavgaya tutuşacak ideoloji farklılıklarına sahip farklı gazeteler bile çevre konusunda benzer şeyleri yazar çizerler. Peki madem herkes bu kadar bilgili, madem herkes endişeli, neden doğa bu halde?

Kırık pencereler teorisine ilk ne zaman rastladım hatırlamıyorum ama geçen günlerde bu teorinin okul tuvaletleri için de kullanılabileceğini düşündüm. Kırık pencereler teorisi sosyal bilimciler James Q. Wilson ve George L. Kelling tarafından kentsel bozukluk ve vandalizm hakkında ileri sürülen bir görüştür. Teoriye göre:

« Birkaç kırık penceresi olan bir bina düşünün. Camlar tamir edilmemişse vandallar birkaç cam daha kırmaya meyillidir. Sonunda bina boş ise tüm camları kırılabilir, gecekonduysa belki de yangın dahi çıkarabilirler. Ya da bir kaldırım düşünün. Burada bazı çöpler birikir. Yakın zamanda bu çöpler daha fazla birikir. Sonunda buradaki restoranlar, hatta paket servis yapan insanlar bile çöpleri araba ile poşetler halinde getirerek buraya atarlar. »

Okul tuvaletleri ise okulun ilk günü temizdir lakin bir kaç hor kullanım ve kirli bırakmadan sonra tuvaleti kullanan her birey zaten kirli diye temizlik duyarlılığı göstermemeye başlayacak. Sonuç ise hepimizin bildiği manzara...

Tuvaletlerin bu hale gelmesindeki problemi çözdükten sonra nobel ödülü kazanmış edası ile koridorda yürüyordum ki çevre farkındalığı ve yeşil teknoloji hakkında bir afişin olduğu panoyu gördüm. Acaba çevreyi kirletmemiz de kırık pencereler hipotezi ile açıklanabilir mi diye düşünmeye başladım.

Nasıl bir kaç kırık cam vandallara o binanın korunmadığı rahatlığını veririyorsa, her geçen gün yıpranan doğa da biz vandal insanoğlunu her geçen zaman daha vurdum duymaz yapıyor. Boş yere verimsiz enerji savuran dev binaları gördükten sonra evimizdeki açık bir lambayı önem vermiyoruz. Dünyanın bir yerlerinde her saniye hektarlarca orman yok olurken bir ağaç dikmeyi önemsiz buluyoruz. Önemsiz bulduğumuz için de doğanın tahrip edilmesi devam ediyor. Teoriyi geliştirenler suçların veya aşınmanın daha ilk belirtileri gösterildiği zaman çözülmesi gerektiği, daha sonra çözmeye çalışmanın çok zor olduğu sonucuna varmış lakin doğaya verdiğimiz hasar ilk belirtileri geçeli çok oldu.

Foto 1

Foto 3