"Litwa - obyczaje i zwyczaje": Urodziny i Chrzciny

O obrzędach chrzcin i urodzin, zachowywanych w starożytności, żadnych nie znajdujemy śladów u Kronikarzy, tu więc teraźniejsze tylko skréślimy.

Skoro się dziecię urodzi, natychmiast babiąca umywa go w jak najchłodniejszej wodzie, i to się zowie obmycie w pocie Łaumy, prausimas Łaumies prakajte 116). Potém spowija, i zrobiwszy znak Krzyża Świętego, oddaje na ręce matce.

Nazajutrz, a najczęściej tego jeszcze samego dnia, ojciec dziecięcia, prosi kmotrów, czyli kumów, i z nowonarodzonem, zaraz wysyła do parafijalnego kościoła dla ochrzczenia. Nim z kościoła powrócą; rodzice dziecięcia , zapraszają krewnych, przyjaciół i sąsiadów na ucztę, która pospolicie z małym odbywa się kosztem. Każdy przychodzący gospodarz przynosi z sobą pół garńca, czasem i garniec wódki, a kobieta jajęcznicę i bułki z twarogiem w maśle smażone. Ktokolwiek przyjdzie z nieżonatych na ucztę i nie da kilku groszy babiącéj, natychmiast zabiera mu ona czapkę, lub inny jaki fant, który należy wykupić. Jest to pozor, że te pieniądze obrócone zostaną na mydło dla nowonarodzonego: W tym dniu Rodzice dają obiad zwany obiadem Kmotrów, na który Kmotr musi dostarczyć wódki, a Kmotra zakąski. Jak tylko wódki nie staje, Kmotra bierze pierog i zbliżywszy się ku Kmotrowi, a czasem i targając go za rękę, śpiewa:

Kumucziuk tu, tu, tu!
Kad arełkas butu,
Ir saldzios, ir gardzios,
Szit” piragas uszkundos.

po polsku

Kmotrku ty, ty, ty!
-żeby wódki było,
I słodkiej i smacznej,
Oto pierog na zakąskę.

Każda matka własnemi piersiami karmi swoje dziécię. Spowiwszy, przed kąpielą i po kąpieli a tak że kładnąc spać, żegna niemówlę i dwóma palcami ściska jego nosek.

Kiedy dziecię kichnie, matka i wszyscy przytomni mówią: na zdrowie, Pan Jezus przy dziecięciu.

Do roku nie kładną koszuli, powiadając że, dość jeszcze będzie czasu swój wiek znosić 117), a używają dla przykrycia płachty podobnej do ornatu kapłanów Rzymsko-Katolickiego wyznania.

Gdy dziecię pierwszy ząb dostanie 118), sprawują wieśniacy Litewscy ucztę, w czasie której modlą się i śpiewają pobożne hymny na podziękowanie Bogu, iż raczył skrócić męczarnie dziecięciu i dać światu pracowitego człowieka. Komu się bez bolu zęby wyrzymają, jest znakiem że będzie pracowitym i umiejącym korzystać z owoców swej pracy, bo ten (podług naszego ludu mniemania), kto dobrze je, musi koniecznie, umieć sobie na wyżywienie zapracować.

"Giaras walgintois,
Giaras procewnikas."

Rodząca strzeże się najpilniej, aby nikt nie wiedział o jej bolach, jest bowiem mniemanie, iż za wszystkich przytomnych powiciu, i wszystkich o tém wiedzących; położnica musi wycierpić.

Dzieci nowonarodzone rzadko komu w pierwszych dniach pokazują, mianowicie osobie przystojnej,oba wiając się uroków (czarów). Piękni nadzwyczaj, i nadzwyczaj szpetni, ospowaci, zezowaci z przyrodzenia i w ogólności wszyscy niekształtni i przystojni więcej nad drugich; u naszego ludu miani są za czarowników. Przed tymi kryją najbardziej rodzącą i dziécię, mają nawet przysłowie:

"Senucziuj mełoti, turtinguj wokti, o grażiam cziarauti."
"Staremu łgać, bogatemu kraść, a pięknemu czarować."

---

/116/ O Łaumie zobacz wyżej artykuł.

/117/ Co znaczy koszula wieku, patrz wyżej w artykule: Kamienie Litewskich bogiń.

/118/ Kto ząb piérwszy postrzeże u dziecka, powinien mu dać jaki dar. Tego zwyczaju origo musi incipere od tego: Zęby są piérwszemi przepowiadaczami pracy na wyżywienie, ergo i zgromadzania zbiorów i mamon hujus mundi. Albo to może było powodem hilaritatis, że dziécię sine dolore dostało tych narzędzi, często okropnie człowieka dręczących, i w czasie późniejszym per consumationem pracy i niekiedy doświadczanie bolow. W owych ethnickich czasach, ojcowie nasi adoraverunt bożka vel djabła, zwanego Duntireżis, któremu ofiarowali zęby drewniane, aby natomiast dał kościane pacholęciu. (Rękopism Dominika Jucewicza).

---

Poprzednia część: Jeżdżenie z wódką (Kuczawimas)
Następna część: Zaloty i zaręczyny

---

Kilka słów o projekcie Skryptorium