"Litwa - obyczaje i zwyczaje": Skowronek (Wituris)
(Wituris)
Najrańszy to ze wszystkich ptaszków naszej wiosny; on nam pierwszy, swoim śpiewem, jej powrót zwiastuje. Z radością zawsze witamy skowronka a z nim i wiosnę; bo któż sobie weselszych chwil nie życzy, któż za pięknemi dniami nie tęskni! Skowronek, można powiedzieć, iż ciągłym jest towarzyszem rolnika, równo ze świtem, dzwoni swoję pieśń, wzlatując ku niebu, wtenczas kiedy pracowity kmiotek wychodzi w pole. Na jego niwach ściele sobie gniazdeczko, nad niwami też jego ciągle krąży. Najraniéj, ze wszystkich przelotnych ptaków, u nas się zjawia i najpóźniej odlata. Lud nasz mniema, iż to był rolnik nieszczęśliwy, któremu nic się nie wiodło; zawsze jednak wesół pracował, nie szemrząc na wolę bogów; a za to w nagrodę, po śmierci, zamienionym został w drobną ptaszynę pocieszycielkę oraczy.
Podania Litewskie, krom tej powieści, nic o skowronku nie mówią; pieśni nawet o nim, ile mi wiadomo, żadnej niema. Jest tylko jedno przysłowie, stosujące się do niedbałych gospodarzy:
„Błogas taj artojas, kurio dyrwas witurej mieszłauna."
„Nędzny to gospodarz, którego pola, same tylko skowronki ugnajają."
W narzeczu Czeskiém, następującą piosnkę o skowronku znajduję w Króladworskim Rękopisie 27)
Pleie diewa konopie
U panského sada,
Pyta sie iéi skřivanek
Proč zie alostiva.
Kakobych mohla rada byti?
Malitky skřivanče!
Otvedechu zmilitka
U kameny hradek.
Gdybych perce imiela,
Pisalabych listek;
Ty, malitky skřivačne,
Tyby s niém tam létiał.
Nenié perce, nenié blanky,
Bych pisala listek;
Pozdravui drahého piéniém,
Ze zdie hořem nyiu!
(Lucyana Siemieńskiego)
W pańskim sadzie dziewcze plewie,
W konopiane grządki skryta;–
Skądże żałość w takiej dziewie?
Skowroneczek jej się pyta.–
Ah nie dla mnie śmiech wesela!
Mój skowronku, mój kochanku!
Mnie wydarli przyjaciela,
I zamknęli go na zamku.
Piórka, piórka mi potrzeba,
A napiszę mały listek;
Ty polecisz z nim przez nieba,
Gdzie kochanek, gdzie mój wszystek;
Ni mnie piórka, mi mnie błonki,
Nie mam pisma na przesłanie;
Ty go pozdrów jak skowronki:
Śpiéwaj rospacz i kochanie.
/27/ Wydanym przez Wacława Hankę w Pradze Czeskiéj. (Patrz wyżej w nocie 26).
Poprzednia część: Jaskółka (Blezdingy)
Następna część: Bocian (Sterkus)