[Zdarzyło to się...] 65 lat temu. Egzekucja Ethel i Julius'a Rosenberg'ów
Zdarzyło to się... 65 lat temu, w dniu 19 –tego czerwca 1953 roku wykonano wyrok śmieci na małżonkach Ethel i Julius Rosenberg, którzy zostali oskarżeni, osądzeni i skazani na śmierć za szpiegostwo na rzecz Związku Radzieckiego. Egzekucję na krześle elektrycznym wykonano w więzieniu Sing Sing w Nowym Jorku.
Julius i Ethel Rosenberg
Jako pierwszy został stracony Julius Rosenberg, który zmarł od pierwszego porażenia prądem. Jego żona Ethel miała cięższą śmierć. Nigdy nie widziałem żadnej egzekucji na krześle elektrycznym, ale na podstawie wielu relacji tych wydarzeń wiadomo, że każdy organizm inaczej reaguje na porażenie prądem, dla jednych jest to „szybka” śmierć, dla innych męcząca. Tak było w przypadku Ethel Rosenberg, po standardowym porażeniu jej trzema impulsami elektrycznymi, gdzie jeden mógł być śmiertelny, sanitariusze usunęli opaski i inny sprzęt, wtedy lekarze stwierdzili, że ona wciąż żyle, gdyż jej serce wciąż biło. Zastosowano dwa kolejne impulsy elektryczne, po tym naoczni świadkowie donoszą, że dym unosił się z jej głowy. Na podstawie innych relacji, jej mózg prawdopodobnie osiągnął temperaturę wrzenia – śmierć przez „ugotowanie” mózgu.
Małżeństwo Rosenberg’ów wraz z wieloma współspiskowcami zostali skazani za szpiegostwo w Stanach Zjednoczonych na rzecz ZSRR. Dostarczali oni Sowietom wiele tajnych informacji, ale najważniejsze informacje, które trafiły w ręce Rosjan zawierały szczegółowe plany budowy bomby atomowej. W tym czasie Stany Zjednoczone miały monopol na broń jądrową, będąc jedynym krajem na świecie, dysponującym zarówno wiedzą, jak i zasobami do ich budowy. Jak wspomniałem małżeństwo Rosenberg’ów dostarczali również Sowietom inne ściśle tajne informacje, w tym dane techniczne dotyczące radarów, sonarów i silników odrzutowych.
Ethel Rosenberg
Wraz z nimi zostali aresztowani i skazani inni współkonspiratorzy, którzy tworzyli szpiegowski krąg, do tej grupy zaliczamy, brata Ethel Rosenberg – Davida Greenglass’a, który dostarczał dokumenty z Los Alamos dla Juliusa Resenberg’s, żeby ten przekazał je dalej Rosjanom, a także Harry’ego Gold’s, który służył jako kurier dla Greenglass’a. Natomiast niemiecki naukowiec pracujący w Los Alamos – Klaus Fuchs, który był prowadzony przez Gold’a, został skazany i osadzony w Wielkiej Brytanii.
Ethel Rosenberg była drugą, i jak dotąd ostatnią, kobietą skazaną na śmierć i straconą przez rząd Stanów Zjednoczonych. Pierwszą była Mary Surratt, która została skazana i powieszona w 1865 roku za udział w konspiracji, która doprowadziła do zamordowania prezydenta Lincolna.
Julius Rosenberg
Wracając do małżeństwa Rosenberg, prawnicy i naukowcy w Stanach Zjednoczonych przez lata toczyli spory o tą sprawę, która uważana jest za przykład zimnowojennej paranoi i niesprawiedliwości. Po upadku Związku Radzieckiego w wyniku odtajnienia w 1995 roku dokumentacji projektu Venona, dotyczącego przechwycenia i co najważniejsze odszyfrowania części radzieckich depesz wymienianych w latach czterdziestych pomiędzy Moskwą, a placówkami sowieckiego wywiadu zagranicznego (INOi GRU), wiele informacji na temat tej sprawy zostało odtajnionych i udostępnionych opinii publicznej. W świetle tych dowodów nie może być mowy o niewinności Rosenberg’ów, bez wątpienia byli radzieckimi szpiegami. Odkrycie to było szokujące dla wielu prawników i naukowców, którzy pisali nawet rozprawy doktorskie w obronie małżeństwa podając ich jako przykład zimnowojennej niesprawiedliwości.
Stany Zjednoczone zainwestowały fortunę w program budowy broni atomowej, z nadzieją, że broń ta da USA zdecydowaną przewagę oraz, że dzięki tej broni rozstrzygną losy drugiej wojny światowej na korzyść aliantów, co zresztą miało miejsce w wojnie na Pacyfiku. Jednakże, gdy technologia już istniała, co więcej została zaprezentowane jej niszczące działanie, to wzbudzała zainteresowanie innych graczy na arenie międzynarodowej. Utrzymanie jej w tajemnicy stało się niezwykle trudne, gdyby nie małżeństwo Rosenberg’ów, prawdopodobnie ktoś inny zdradziłby wcześniej czy później. Z czasem technologia jądrowa znalazła zastosowanie do wielu innych nie militarnych zastosowań, w tym do produkcji energii elektrycznej. Obecnie wiedza niezbędna do wykorzystania tej technologi jest dostępna dla studentów fizyki. To samo odnosi się do obecnego postępu technicznego, koncerny i państwa wydają fortunę na badania i rozwój technologi, która zmienia świat, natomiast inni „biedniejsi” wykorzystują później te osiągnięcia. Taka jest natura postępu technicznego od stuleci.
Innym ważnym aspektem, wartym zauważenia, jest użycie broni jądrowej, dotychczas została użyta tylko w bombach zrzuconych na Hiroshimę i Nagasaki, gdy technologią dysponował tylko jeden kraj. Od momentu, gdy użycie broni jądrowej przez jedną stronę mogło doprowadzić do odwetu atomowego, żadne państwo nie zdecydowało się na wykorzystanie swego arsenału.
Klaus Fuchs
Ale wróćmy do siatki szpiegowskiej Rosenberg’ów. Co się stało z innymi szpiegami? Jak wspomniałem Klaus Fuchs został skazany za szpiegostwo i osadzony Wielkiej Brytanii, gdzie odbył karę i został zwolniony w 1959 roku, następnie wyjechał do NRD, gdzie pracował jako naukowiec nuklearny oraz zastępca dyrektora Instytutu Badań Jądrowych w Rossendorf, aż do przejścia na emeryturę w 1979 roku. Brat Ethel Rosenberg – David Greenglass zawarł umowę ze śledczymi, w zamian za zeznania obciążające jego siostrę i jej męża otrzymał niski wyrok 9 lat więzienia, wyszedł na wolność w 1960 roku i do końca długiego życia (92 lata) żył z rodziną w Nowym Jorku. Natomiast ostatni z siatki szpiegowskiej Harry Gold został skazany na 30 lat więzienia, ale wyszedł na wolność po odbyciu 14 lat kary w 1965 roku, zmarł siedem lat później w wieku 62 lat w Filadelfii.
Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.
Źródła:
Niezwykle interesujący tekst!