Stacja Dyneburg. #1: Wstęp. Żyj i pozwól żyć innym.

Dyneburg to niemal stutysięczne miasto położone na południowo-wschodniej Łotwie. Dzisiaj jest drugim co do wielkości miastem tego kraju, stolicą regionu o nazwie Łatgalia, w przeszłości zaś był stolicą Inflant Polskich będących północno-wschodnim województwem I Rzeczypospolitej. Ostatecznie został on odłączony wraz z przyległą krainą podczas I rozbioru Polski w 1772 roku i nie powrócił do niej do dnia dzisiejszego. W Inflantach pozostali jednak Polacy którzy żyją tam do dzisiaj, czynnie działają i nie zapominają o swoich korzeniach. I to właśnie im chcę poświęcić ten cykl tekstów.

tablica z rozkładem jazdy pociągów wewnątrz budynku dyneburskiego dworca

W Dyneburgu byłem po raz pierwszy w 2015 roku. Po powrocie długo zastanawiałem się dlaczego my, Polacy z Polski tak mało wiemy o tych terenach pomimo, że nie ma żadnych przeszkód by pojechać tam czy nawet zdobyć podstawowe informacje z książek lub internetu. Słysząc "Kresy" szybko rzucamy skojarzenia typu Wilno, Grodno, Brześć czy Lwów ale nie znamy dawnych Inflant Polskich i Dyneburga. Dlaczego? Odpowiedź pojawia się bardzo szybko już po kilku pierwszych rozmowach z miejscową ludnością. Otóż jest to miejsce mało "medialne", nie ma kłótni o szkoły i język nazw ulic na tabliczkach w miastach zamieszkałych przez Polaków jak na Litwie, awantur w i wokół miejscowego Związku Polaków jak na Białorusi czy zbrojnych prowokacji lub podpalenia polskich placówek jak na Ukrainie. Nie ma wyraźnie zaznaczonych skrajnych emocji które są paliwem dla mediów głównego nurtu i różnego rodzaju populistów którzy w ramach dewizy "dziel i rządź" rozgrywają sprytnie swoją grę. Tutaj jest inaczej. Rzekłbym tak: "Żyj i pozwól żyć innym".

Współczesny Dyneburg i Łatgalia miasto i region leżące na pograniczu czterech współczesnych państw: Łotwy, Litwy, Białorusi i Rosji. Jeszcze 30 lat temu były one jednym Związkiem Radzieckim. Dzisiaj to mozaika około trzydziestu narodowości i grup etnicznych. Jest ona efektem burzliwej historii, przechodzenia tych terenów z rąk do rąk, zmian ekonomicznych i "wędrówki ludów" za czasów wspomnianego ZSRR. Ponad połowa mieszkańców Dyneburga to Rosjanie, dalej kolejno po kilkanaście procent Łotyszy i Polaków, resztę statystyki uzupełniają w mniejszym stopniu pozostali. Wśród takiej mieszanki nic nie jest czarno-białe o czym przekonacie się w kolejnych tekstach. Językiem urzędowym całej Łotwy jest oczywiście łotewski i to on króluje na większości szyldów, tablic z nazwami ulic czy reklam na ulicach Dyneburga. Jednak tylko tam. Na ulicy, w sklepach czy w komunikacji usłyszycie praktycznie tylko język rosyjski, łotewski w niewielkim stopniu a polskiego w zasadzie wcale. Na szczęście żyje on wciąż w niektórych sercach i umysłach, domach, rodzinach, wspólnotach, miejscach czy instytucjach. To on będący wraz z innymi elementem pięknej szkatułki o nazwie "Polskość" pielęgnowanej i odkrywanej przez kolejne pokolenia. Mam nadzieję, że historie moich bohaterów i po części moja będą mostem który przybliży Wam tą ciekawą, wciąż żywą wyspę polskich wartości, tak aby w waszych głowach pozostał fakt, że Kresy to nie tylko dzisiejsza Ukraina, Białoruś czy Litwa ale również Łotwa. I że jest to miejsce warte odwiedzenia, doświadczenia i zobaczenia na własne oczy. To zaledwie niecałe 200 kilometrów od tak popularnego i licznie odwiedzanego przez Polaków Wilna...

Więcej o współczesnej specyfice Dyneburga przeczytacie w artykule Bartosza Chmielewskiego: http://przegladbaltycki.pl/2229,witamy-w-lotewskim-detroit.html