Brzana (Barbus barbus)
Brzana zamieszkuje środkowy bieg rzek i w wyjątkowych wypadkach spotyka się ją w jeziorach. Kształt ma charakterystyczny walcowaty, głowę wydłużoną, stożkowatą, z dwiema parami wąsików na górnej wardze, grzbiet ciemnoszary, boki nieco jaśniejsze ,brzuch biały, płetwę grzbietową ciemnozieloną, ogonową żółto-szarą, a pozostałe płetwy czerwonawe. Zwięzła budowa brzany wskazuje na wielką siłę tej ryby i przystosowanie do stałego przebywania na wartko płynących rzekach.
Przeciętna jej długość wynosi 40—55 cm, ciężar 0,5 do 2 kg. Wyjątkowe osobniki dochodzą do długości 90 cm i ciężaru 15 kg.
Brzana ze względu na potężny i długotrwały opór, jaki stawia po zahaczeniu jej, należy do ryb, których hol (oczywiście jeśli chodzi o większe okazy) wymaga dużej znajomości kunsztu wędkarskiego i opanowania nerwów. Z tych więc powodów stanowi pożądaną zdobycz.
Najobfitsze połowy brzany są w sierpniu i wrześniu.
Miejscem połowu brzan są odcinki rzek o. dnie piaszczystym, żwirowatym., a nawet kamienistym, o dużym prądzie, poniżej głazów, główek, śluz, przykos, na pograniczu bystrza oraz wody głębokiej o wstecznym prądzie. W okresie wiosennym brzany trzymają się bliżej brzegów, a z nastaniem ciepłych dni odpływają na główne nurty rzeki.
Przy łowieniu z lądu, podobnie jak z łódki, należy wybierać stanowiska powyżej siedlisk tej ryby. Na ogół łatwo jest wykryć miejsca, w których przebywa brzana, gdyż zdradza swą obecność częstym spławianiem się, wyskakiwaniem nad wodę, wydaje przy tym charakterystyczny dźwięk, przypominający szum podrywającej się kuropatwy.
Brzana nie prowadzi osiadłego trybu życia i często zmienia miejsce pobytu. Żeruje zarówno w dzień, jak i w nocy. Najlepiej ją łowić przy pogodzie wietrznej, ze skłonnością do opadów deszczowych. W czasie przyboru lub gdy płynie mętna woda, jak również w dni chłodne żeruje słabo .
Do łowienia tej ryby należy używać sprzętu wysokiej jakości, a więc solidnego i elastycznego wędziska z kołowrotkiem, żyłki o długości nie mniejszej niż 100 m i grubości nawet 0,40 mm lub plecionki, mocnych kutych haczyków i ciężarów od 30 do 200 g.
Przy łowieniu z lądu używa się długich wędzisk, przekraczających nawet 4 m, natomiast przy wędkowaniu z łodzi wystarczy wędzisko długości 2,7 m.
Do łowienia brzan używa się przeważnie wędek gruntowych bez spławika, ponieważ ryby te przebywają głównie na wodach głębokich, wartko płynących; poza tym żerują tylko z dna i użycie w tych warunkach wędek spławikowych nastręcza zawsze dużo trudności.Brzana chwyta przynętę bardzo silnie i gwałtownie. Towarzyszą temu silne drgania kija i szybkie wysnuwanie się żyłki z kołowrótka. Po oznakach energicznego chwytania przynęty łatwo jest odróżnić ją od innych ryb. Zahaczona brzana po bezowocnych usiłowaniach ucieczki, zatrzymując się przy dnie, przyjmując położenie pionowe z głową skierowaną w stronę dna, stara się zerwać ! Wędkę silnymi uderzeniami ogona, a nawet, jak twierdzą niektórzy Wędkarze, próbuje
przeciąć żyłkę swą piłeczkowatą, tylną krawędzią płetwy grzbietowej.
Walka z brzaną ważącą ponad 3 kg przeciąga się nieraz i trwa często
przez kilkanaście minut. Nawet po kilkakrotnym zaczerpnięciu powietrza i spławieniu się potrafi ona niespodziewanie, nagłym zrywem wysnuć sporą ilość żyłki starając się ją zerwać. Wędkarz holując brzanę powinien być stale na to przygotowany, gdyż pomyślne zakończenie walki z tą rybą zależy od jego opanowania. Usiłowania szybkiego pochwycenia brzany podbierakiem zawsze kończą się jednakowo — zerwaniem wędki przez rybę. Nie należy nigdy obawiać się odczepienia brzany z haczyka, gdyż chwyta ona zawsze przynętę energicznie, wbijając haczyk głęboko W mięsiste i grube wargi. Przy zaczepieniu dużej brzany, jeżeli walka się przedłuża, a ryba nie wykazuje zmęczenia i zachodzi obawa zerwania żyłki, jedyną w tym wypadku radą jest wyholowanie Jej na płyciznę. Każda bowiem większa ryba znajdując się w płytkiej wodzie ma ograniczone ruchy i daje się łatwiej uchwyci- podbić rakiem.
Do łowienia brzan używamy następujących przynęt: czerwonych I białych robaczków zakładanych po kilka i więcej sztuk na haczyk, rosówek, pijawek, grochu i żółtego sera. Wskazane jest nęcenie brzan na 2 lub 3 dni przed zamierzonym łowieniem za pomocą dżdżownic, rosówek lub grochu. Zarówno dżdżownic, rosówek, jak i grochu nie podajemy jej luzem, lecz mieszamy z gliną i w postaci kul rzucamy nieco powyżej łowiska.Brzany należą do ryb karpiowatych, które można złowić na spinning, udaje się to jednak bardzo rzadko, przy czym na błystkę biorą tylko duże sztuki. Należy tu jeszcze nadmienić, że ikra brzany ma właściwości trujące dla organizmu ludzkiego i nie należy jej spożywać.