Siedem patyków za godzinę, tanie wino i dancing w teatrze - o mojej to Hucie piosenka.

Ostatnio to moja ulubiona rozrywka. Biorę plecak, pakuję portfel, wodę i telefon, jadę 10 minut tramwajem, wysiadam i zachowuję się jak turysta.

Gapię się, rozglądam, sunę żółwim tempem i robię setki zdjęć obiektom, które znam od dziecka.

A czy Ty jesteś turystą w swoim mieście? Może przyjedziesz do mojego i podczas truchtu szlakiem pierwszych przodowników pracy Huty im. Lenina znajdziesz czas, by odsapnąć w zaproponowanych przeze mnie miejscach?

Kiedyś nie lubiłam Nowej Huty. Nie znosiłam jej w czasach szkoły podstawowej, liceum i studiów. Wydawała mi się szara, nieciekawa i przygnębiająca. Stary Kraków, to było coś! Knajpy, koncerty, turyści, znajomi, imprezy! I ten prestiż wielowiekowych murów, ten zapach ciągnący z podwórek starych kamienic..!

Przyszedł jednak czas, gdy i w Hucie zaczęło się coś dziać - pojawili się turyści pragnący poczuć klimat socrealizmu, powstały inicjatywy kulturalne. Moja niechęć bladła, ale nigdy jakoś nie miałam ochoty, by poznać miejsce, w którym mieszkam od trzeciego roku życia. Lubiłam za to podkreślać, że wcześniej mieszkałam w starym Krakowie, w kamienicy. Tylko trzy lata, ale za to te pierwsze!

Na szczęście człowiek zawsze może zmienić zdanie. Od pewnego czasu, w dni, gdy zleceń brak, organizuję sobie spacery po Nowej Hucie.

Jestem podróżnikiem, eksploratorem, spacerowiczem i pomału staję się także admiratorem tej niegdyś wstydliwej dla elit intelektualnych części Krakowa.

Nowa Huta.

W 1990 nastąpił wprawdzie jej podział na pięć dzielnic samorządowych, lecz w mojej głowie i tak na zawsze pozostanie stwierdzenie: jestem z Huty.

Wracając do zwiedzania. Był taki dzień, bardzo wyjątkowy dla mnie, gdy pierwszy, niepewny krok zamienił się w sześć godzin niezwykłej podróży po świecie obecnym i przeszłym. Każde odwiedzone miejsce generowało wspomnienia i dawało impuls następnym krokom - nogi same wybierały miejsca do odwiedzenia. Niektóre z nich przenosiły mnie myślami daleko, daleko wstecz...

Podróż rozpoczęłam od miejsca niegdyś odwiedzanego codziennie.

Od zmierzchu do Świtu.

Kino Świt, zbudowane w 1953 roku, było drugim po nieistniejącym już kinie Stal popularyzatorem dziesiątej muzy w Nowej Hucie. Po przemianie ustrojowej działało jeszcze kilkanaście lat, lecz nie wytrzymało konkurencji z powstającymi multipleksami i w 2002 roku zakończyło działalność. Momentalnie zostało zaanektowane na "centrum handlowe" i dziesięć lat straszyło, obwieszone do granic możliwości paskudnymi reklamami. Po remoncie w 2013 roku wygląda pięknie... gdyby jeszcze nie to Tesco!

Skoro jednak nawet w kultowym niegdyś kinie Wanda powstałym w 1912 roku (centrum starego miasta) urządzono market Mila... to o co mi chodzi?

To się nazywa kino!

To tutaj przeżyłam traumę na Krótkim filmie o miłości, na który zabrała mnie starsza o pięć lat kuzynka. Podobno po seansie miałam oczy, jak pięciozłotówki... Od tamtej pory unikam ambitnego kina polskiego, jak ognia.

Kilka lat później kolejny szok - idealistyczne wyobrażenia o świecie poezji i muzyki w czasach dzieci kwiatów rozbite w puch za sprawą The Doors.

Ale mam i piękne wspomnienia - na przykład Indiana Jones i Świątynia Zagłady, obejrzany w kinie dwa razy.

No i pierwszy Park Jurajski, jeden z najlepszych filmów przygodowych wszech czasów. Ten oglądałam do oporu, dopóki nie zdjęli go z ekranu. Za darmo!

7000 za godzinę i tanie wino

Nie pamiętam, w jaki sposób koleżanka z podstawówki dostała tam pracę, ale wciągnęła i mnie. Dorabiałyśmy po szkole pracując w kasie. Stawka wynosiła 7000 zł na godzinę, co w przeliczeniu na nowe złote wynosi 70 groszy. Nawet w tamtych czasach było to relatywnie mało, ale mnie wystarczało.

O ówczesnych właścicielach nie będę pisać (osobiście bardzo dobrze ich wspominam!), w każdym bądź razie w kinie panowały zazwyczaj chaos i anarchia. Przeczuwałyśmy, że nic dobrego z tego nie wyniknie - dość szybko Świt przeszedł w inne ręce.

Pieniądze to jedno, ale najważniejsze dla nas, młodzieży, była luźna atmosfera oraz możliwość wchodzenia na każdy film za darmo, tyle razy, ile dusza zapragnie. Z panią Marysią, bileterką, żyliśmy w przyjaźni.

Po latach kolega, który wtedy często przesiadywał z nami, twierdził, że na biurku, tuż obok rolki z biletami, często gościła butelka taniego wina. Nie przypominam sobie. Pod biurkiem, to i owszem, bywała.

Pracowało nas tam więcej, w tym kinie. Koleżanka i ja w kasie - na zmianę albo razem, bo lepiej było iść "do pracy", niż odrabiać lekcje. W wypożyczalni video ze dwóch starszych od nas kolegów (albo więcej ich było, nie pamiętam), którzy robili także za lektorów, ale o tym potem. Ponadto na terenie obiektu działał Dyskusyjny Klub Filmowy "Gandalf" składający się ze znajomych, rzecz jasna. "Gandalf" okupował mieszczącą się na pierwszym piętrze małą salę. Korzystając z prężnej działalności klubu zaliczyłam jeszcze jedną filmową traumę: Czas Apokalipsy. No nie miałam coś szczęścia do dziesiątej muzy.

Klub posiadał własną pieczęć, dzięki której kolega mógł mi czasem wystawić dość poważnie wyglądające zwolnienie z lekcji.

Bywały momenty, że cała ta ekipa zbierała się w kasie. To była mała kanciapa z okienkiem i wszyscy goście musieli siedzieć na podłodze. Miało to swoje plusy - zza szyby, z punktu widzenia klienta, nie wszyscy byli widoczni.
Można by pomyśleć, że przy takiej organizacji pracy bajzel panował także w biletach oraz kasie. Nic bardziej mylnego! Bardzo sumiennie pilnowałyśmy, by wszystko się zgadzało.

Ogólnie pamiętam ten czas jako ciąg zabawy, wygłupów i śmiechu. Ruch był zazwyczaj niewielki, choć był jeden bardzo istotny wyjątek.

Park Jurajski!

Na ten film tłumy waliły drzwiami i oknami. Przed premierą szaleństwo - kolejka po bilety "wychodziła" na zewnątrz budynku i zakręcała na placu kilka razy, pokaz sztucznych ogni i tak dalej - obłęd trwał kilka dni.

Przy pierwszej możliwej okazji wbiłam się na salę. To była pierwsza produkcja z tak zaawansowanymi efektami specjalnymi i tak spektakularnymi zdjęciami. Pamiętam do dziś emocje, które mną zawładnęły podczas pierwszej sceny z dinozaurami:

Sądzę, że wyglądałam w tamtej chwili mniej więcej tak, jak główna bohaterka poniżej. Klasyczny opad szczęki towarzyszył mi przez większość seansu.

A wejście Tyranozaura? Majstersztyk!

A Velociraptory, które skradły show? Fascynujące skurczybyki, których można się było jedynie śmiertelnie obawiać, ewentualnie darzyć niechętnym szacunkiem? To nie były tresowane pupilki z dwóch ostatnich części, ale zimne i bezwzględne drapieżniki!

Film widziałam ze dwadzieścia razy. Czasami wchodziłam na salę tylko na chwilę, żeby zobaczyć ulubione sceny. Po dziś dzień darzę ogromnym sentymentem zarówno tę część, jak i całą serię. Uważam, że bardzo długo żaden film nie był w stanie przebić rozmachu, z jakim Spielberg wykreował świat dinozaurów. Do tego świetny, spójny scenariusz, wspaniała muzyka i... cudownie zblazowany Jeff Goldblum. Cały na czarno ;)

Tak na marginesie, dwie ostatnie części obejrzałam z przyjemnością, choć daleko mi było do pierwszych emocji. Siłą rzeczy kolejne odcinki są coraz bardziej naszpikowane efektami specjalnymi, a scenarzyści dwoją się i troją, by przyciągnąć uwagę widza - a to kolejnym dinozaurem mutantem, a to wątkiem tresowanych raptorów. A jak wypada najstarsza część? Choć chwilami trąci myszką - szczególnie, gdy filmowane są wnętrza i sprzęt, to w scenach z dinozaurami broni się fantastycznie. Po 25 latach, w konfrontacji z daleko większymi możliwościami technologicznymi, wciąż daje radę. Oto miara prawdziwej jakości.

Taaaak. Graliśmy ten film w Świcie pewnie ze dwa miesiące. W wersji z napisami i z lektorem.

Właśnie, lektor. Jak już wspominałam, tę funkcję pełnili na zmianę moi koledzy. Wyglądało to tak, że wybraniec siedział w kanciapie operatora przed mikrofonem i czytał tłumaczenie na żywo. Różnie bywało.

Któregoś dnia, krótko po rozpoczęciu przedpołudniowego seansu, z sali wyskoczył jak oparzony postawny jegomość. Dobiegł do kasy i wcisnął przez maleńkie okienko pięść z wymiętym biletem.

— Słucham pana — zagaiłam uprzejmie.
— Słucha pani??? To dobrze! Niech pani słucha!!! Jak pani sprzedaje bilety, to niech pani k**** uprzedza, że jakiś ch** niedorobiony czyta ten film! Nie da się tego oglądać!

Po czym rzucił bilet w głąb kasy, a ten, nieczuły na ciężar emocji, sfrunął łagodnie na podłogę. Klient wybiegł z kina i tyle go widziałam.

Wkrótce potem dowiedziałam się, że lektor był pijany i nie nadążał za akcją, trochę też bełkotał. Obyło się bez konsekwencji, jak zwykle.

Jedną z ulubionych zabaw chłopaków na imprezach był pojedynek na znajomość filmu. Jeden rzucał, dajmy na to:
— 1:07!
A drugi po chwili namysłu wrzeszczał:
— Ratuj dzieci! Rzuć flarę! Ratuj dzieci!

Tak urzędowała nasza mała, wesoła gromadka. Niezwykle ciepło wspominam ten czas i przykro mi było, gdy Świt przestał być kinem i został bezładnym skupiskiem punktów handlowo-usługowych. Dziś jest dużo lepiej, budynek jest wyremontowany, wnętrze uporządkowane i nie przeładowane. Nawet reklamy na fasadzie można przeboleć. We wnętrzu czuć dawny klimat - na zakupach w Tesco wystarczy spojrzeć na piękny sufit, a na klatce schodowej i korytarzach natkniemy się na stare projektory czy oryginalne żyrandole.

Na pierwszym piętrze jest jeden lokal godny polecenia:

Filmowa Cafe.

Składam ukłon w stronę pomysłodawcy za umiejętne wykorzystanie małej sali kinowej. Powstała przestronna i jednocześnie bardzo przytulna kawiarnia z wygodnymi sofami i mnóstwem kolorowych poduszek. Usiąść można także na wyściełanych nimi, szerokich parapetach okien. Na jednej ze ścian widnieje duży ekran, na którym z rzutnika wyświetlane są filmy. Oferta typowa dla tego typu lokalu - napoje zimne i gorące (bardzo dobra kawa w wielu odsłonach) i coś do przekąszenia: na ostro i na słodko. Na uwagę zasługują ciasta pieczone na miejscu i krojone od serca.

Obecnie kawiarnię prowadzi młody cukiernik Dominik Dyrda, bardzo uzdolniony i pracowity człowiek. Ma pod swoją pieczą także inny lokal, znajdujący się raptem dziesięć minut spacerem od Świtu. Mowa o Klubokawiarni Ludowej, działającej przy Teatrze Ludowym. To kolejne miejsce na mapie Nowej Huty, które ma swoją historię i wyrazisty klimat.

Ze spektaklu na dancing

Teatr Ludowy działa nieprzerwanie od 1955 roku. Z czasów szkolnych kojarzy mi się z miejscem, w którym wystawiano sztuki na użytek szkół czy zakładów pracy. Pamiętam szczególnie jeden spektakl - Iwona, księżniczka Burgunda, w reżyserii Jerzego Stuhra. Aktor znalazł się także w obsadzie.
Wprawdzie minęły czasy masowych wypraw szkół na wskazane spektakle, lecz teatr wciąż ma się dobrze. Od 1996 roku z powodzeniem działa jego Scena Pod Ratuszem na Rynku Głównym, a od 2004 roku Scena Stolarnia - urządzona w budynku zaplecza teatru.

Za czasów studenckich i później unikałam tego miejsca, jak i całej Nowej Huty. Parę lat temu, po koncercie w Łaźni Nowej (Kult albo Kazik) trafiliśmy w kilka osób do Klubokawiarni Ludowej i lokal z miejsca podbił moje serce. Jest niejako "zrośnięty" z teatrem - z sali spoglądamy na niskie schody i szatnię (które to miejsce w weekendy zamienia się w dancefloor), a za kotarami ukrywają się drzwi do sali teatralnej. Wystrój pięknie oddaje klimat epoki. W lecie funkcjonuje spory "ogródek", w którym można spotkać aktorów, turystów czy mieszkańców Huty w bardzo szerokim przedziale wiekowym. Do dyspozycji pozostaje dość bogate menu obejmujące zarówno wspomniane, pyszne desery jak i coś konkretniejszego - pizzę.

Muszę przyznać, że właśnie to miejsce sprawiło, że zaczęłam zmieniać swe spojrzenie na Nową Hutę. Okazało się, że nie muszę jeździć na stare miasto, by w przyjemnej atmosferze i dobrym towarzystwie spędzić wieczór. Potem poznałam Filmową Cafe i inne, podobne miejscówki... Coraz częściej zostaję w Hucie, wybierając ją na miejsce spotkań, spacerów czy rozrywki.

---

Rozpisałam się.

Spacer wyzwolił masę wspomnień, którymi nie potrafiłam się nie podzielić. Pierwotnie zamiar był inny - zwięzły opis kilku godnych uwagi punktów na mapie. Okazało się, że nie potrafię oprzeć się chęci okraszenia go osobistymi wtrętami. W przypadku kina Świt zrobił się z tego całkiem spory rozdział.

Dlatego na dziś kończę tę opowieść, bo mam świadomość, że jest szalenie zajmująca tylko dla mnie, tej, która tam była i która to przeżyła. To była niezwykła podróż w przeszłość.

Następnym razem napiszę słów kilka o pięcie Lenina i rekreacji w cieniu Mrożka. Między innymi.

Tymczasem!

---

_{Oprócz kadrów z filmu - zdjęcia by @wadera}