داده‌ها، اطلاعات، و دانش: تفاوت این اصطلاحات در چیست؟

از آنجا که امروزه به درستی عصر اطلاعات نام گرفته است (و چند سالی است که اصطلاح داده‌های کلان نیز بر سر زبان‌ها افتاده است)، یک سؤال مهم این است که تفاوت بین اصطلاحات داده‌ها، اطلاعات، و دانش در چیست؟

داده‌ها، به بیان ساده، مجموعه‌ای از ارقام است که نتایج یک سنجش را نشان می‌دهد. به‌عنوان مثال، اگر قد و وزن هزار نفر را اندازه‌گیری کنیم و در جدولی بنویسیم، می‌توانیم بگوییم مجموعه‌ای از داده‌ها را در اختیار داریم.

در صورتی که داده‌ها را تحلیل کنیم و نتایج قابل استفاده‌ای را از آنها استخراج کنیم، به این نتایج و همبستگی‌های به دست آمده از داده‌ها، اطلاعات می‌گوییم. به‌عنوان مثال، اگر میانگین و انحراف معیار پارامترهای مذکور را محاسبه کنیم، می‌توانیم آنها را به‌عنوان اطلاعات در نظر بگیریم.

حال اگر به‌قدر کافی بر روی داده‌ها و اطلاعات غور و تفحص کنیم، ممکن است به بینش‌های عمیق‌تری دست پیدا کنیم. مثلاً ممکن است الگوهایی را از نظر قد و وزن در جمعیت به دست آوریم که صرفاً با تحلیل ساده‌ی اطلاعات قابل استنتاج نیست و نیازمند بررسی‌های ژرف‌تر است. به این بینش‌های به دست آمده از کاوش ژرف اطلاعات، دانش می‌گوییم.

شاید بتوان از این هم پا را فراتر گذاشت و اصطلاح خبره (expert) را نیز در اینجا در نظر گرفت. این همان اصطلاحی است که در ارتباط با سیستم‌های خبره (expert systems) در هوش مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. منظور از خبرگی بینشی است که افرادی که در یک رشته صاحب‌نظر هستند، به آن دست یافته‌اند. به عبارت دیگر، دانش افراد خبره چیزی بیش از مجموعه‌ای اطلاعاتی است که در ذهن آنها وارد شده است و شامل روش‌ها و متدهای ویژه‌ای است که شاید حتی به سادگی نتوانند آن را بر زبان آورند. به این ترتیب، وقتی که فردی در یک رشته استاد می‌شود، بقیه‌ی افراد که خبرگی کمتری در آن رشته دارند، هر چقدر هم اطلاعات زیادی داشته باشند، نمی‌توانند جایگزین خبرگی و استادی او شوند.