İnanç Biçimleri ve açıklamaları.

 Monoteizm Nedir?

Monoteizm, bir ve tek Tanrı’ya inanma biçimidir. (Mono: bir ve tek, teizm: Tanrıcılık) Bu inanç biçimi, evrenin ve içindeki her şeyin bir tek yaratıcı tarafından yaratıldığını kabul eder. Vahye dayalı bütün dinlerde Tek Tanrı (monoteizm) inancı vardır. Tek Tanrı inancına sahip dinler; Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam’dır.Ancak Yahudilik ve Hristiyanlığın özlerindeki saf bir tek Tanrı anlayışında zamanla birtakım değişiklikler meydana gelmiştir. Mesela Yahudilikteki “Tek-Tanrı”, millileştirilip sadece israiloğulları kavmine ait bir Tanrı olarak kabul edilmiş ve bir takım insanî sıfatlarla nitelendirilmiştir. Hıristiyanlar ise Tek-Tanrı’yı “Üçleme (Teslis)”, şekline getirerek, Kutsal Ruh ve Hz. İsa’yı da ilahlaş-tırmış ve böylece Tanrı da insanî özellikler taşıyan bir konuma getirilmiştir.Monist dinler arasında Allah inancını en saf ve en sade şekliyle koruyan İslam olmuştur. Çünkü islam, getirdiği “Tevhit” anlayışı ile Allah’ın bir ve tek olduğu, eşi ve benzeri olmadığı, doğmadığı, doğurmadığı, hiçbir şeye muhtaç olmadığı, kendisine ait isim ve sıfatlarının bulunduğu gibi inançları hakim kılmıştır. 

 Çok Tanrıcılık (Politeizm)

Çok Tanrıcılık demek olan Politeizm, Monoteizm’in zıddıdır. Bu inanç biçimine göre, evrende birden çok ilah vardır.Eski Yunan, Mısır ve Roma dinleri çok Tanrılı dinlerdendi. Birçok ilahiyatçı, sosyolog ve filozofa göre, zamanla insanlar peygamberlerin getirdikleri dinleri unutarak veya terk ederek yanlış inanma biçimlerine kapılmışlardır. Politeizmin birçok çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz: 

Ruhçuluk (Animizm): Bazı insanlar, canlı cansız bütün varlıklarda kutsal bir ruh bulunduğuna inanmışlar ve bu ruhlara tapınmaya başlamışlardır. Böylece Ruhçuluk denilen bir din ortaya çıkmıştır.

Tabiatçılık (Natürizm): Bazı insanlar, güneş, yıldız, yağmur, şimşek, toprak vs gibi tabiat olaylarını ve kuvvetlerini ilahlaştırmışlardır. Böylece Tabiatçılık denilen bir inanç meydana gelmiştir.Sonra bu gibi kuvvetler şekillendirilmiş ve put-laştırılmıştır. Bunun neticesinde de Totemcilik (Totemizm), Fetişçilik (Fetişizm) ve Putçuluk (Paganizm) denilen dinler ortaya çıkmıştır.Bütün bu dinlerin hepsi çok Tanrılı (politeist) bir din anlayışına sahiptirler.

 Bilinemezcilik (Agnostisizm) Nedir?

Gnostisizmin tam karşıtı olan Agnostisizm düşüncesine göre, insanın hiçbir şeyi bilmesi mümkün değildir, insan, başta Tanrı olmak üzere, evrendeki nesnelerin ve olayların ilk sebepleri ve son gayeleri gibi metafizik gerçekleri asla bilemez. Bu nedenle objektif bir bilgi ve metafizik mümkün değildir. Sahip olduğumuz veya elde edeceğimiz bilgiler, varlık hakkındaki problemlerimizi çözmeye yetmez.Agnostikler bir şeyi inkâr etmezler ancak kabul de etmezler. Mesela onlara göre Allah’ın varlığını veya yokluğunun bilinmesi mümkün değildir. Çünkü insanın gerçek bir bilgi elde etmesi imkansızdır.Felsefi bir akım olan agnostisizm (bilinmezcilik ) düşüncesi özellikle Allah hakkındaki bilginin duyularımızla algılanamayacağını iddia eder. Çünkü Allah, duyusal deneyimlerimizin dışındadır. Dolayısıyla Allah’ı duyularımızla algılayamayacağımız için var olup olmadığı konusunda bir yargıya varmamız mümkün olamaz.Görüldüğü gibi agnostisizm, doğrudan Allah’ı inkar edip reddetmemektedir. O’nun hakkında bilgi edinmenin mümkün olmadığını söyleyerek Allah ile ilgili herhangi bir yargıya varılamayacağını iddia etmektedir. 

 Gizemcilik (Gnostisizm) Nedir?

Gnostizm; eski Yunancadaki “sezgi veya tefekkür yoluyla edinilebilen bilgi” anlamındaki “gnosis” sözcüğünden türetilmiştir. Bu bilgi türünü kabul edenlere gnostik denir.Gnostisizm ise bilinebilirlik, bilinircilik ve marifet anlamına gelmektedir. Fakat bu bilgi, bilimsel anlamdaki bilgiden farklıdır. Çünkü bilimsel anlamdaki bilgi, genel nitelikteki bilgileri; yani süje (kişi) ile obje (nesne) arasındaki ilişkiden ibarettir. Gnostik bilgi ise arifane bir bilgidir. Yani dinî sırların düşünce ve sezgi yoluyla kalbe doğmasıdır. Gnostisizmde Tanrı da bu yolla yani düşünce, tefekkür ve sezgi yoluyla bilinir.Diğer bir çok dinde olduğu gibi Müslüman alimlerin önemli bir kısmı gnostisizmin yani marifetin mümkün olduğunu kabul etmişlerdir. Gnostizm aynı zamanda felsefi bir akım olarak da bilinmektedir. 

 Tanrı Tanımazlık (Ateizm) Nedir?

Ateizm, Tanrı inancının reddidir. Tanrı fikrine dayalı “Teist” dünya görüşünü kabul etmemek demektir. Yani Tanrı’ya inanmamak, yada Tanrı inancının yokluğu anlamına geldiği söylenebilir. Ateizm Tanrı’nın varolmadığına inanmak demek değildir. Tanrı’nın varolduğuna inanmamak demektir. Bu noktaya dikkat ediniz, çünkü bu önemli bir fark. Ateizm bir inanç değildir. Fazladan bir açıklama, yada bir öneri sunmaz ateizm. Ateizm yalnızca, belli inançların yokluğu demektir.

Image Source