Turkish Film Critics and Their Problems
There was an incident recently. A Turkish film critic, wrote a Twit about a film that won the Istanbul Film Festival. But he said stupid things about female directors. He was right about the movie. That movie is really bad and it doesn't deserve any award in İstanbul Film Festival. But at the same time it was a sensation to make a bad comment about female directors. Subject of criticism in Turkey is very problematic.Both critics and criticized people don't know what criticism is. So I talked about ''What does it mean criticism and What is our problem about that ?'' subjects in this post.
Geçen günlerde ülkemizde sinema çevreleri arasında bir kriz yaşandı. Bu kriz sözde bir eleştirmenin bir film hakkında attığı Twit oldu. Yakın zamanda İstanbul Film Festivali düzenlendi ve bu filmde Borç isimli bir film büyük ödül kazandı. Kerem Akça isimli eleştirmen de bununla ilgili bir Twit atarak ortalığı karıştırdı. Eleştiride filmin kötü olduğunu ve ödül almasının tek sebebinin kadın yönetmen olduğunu dile getirdi. Aslında bir yandan doğru bir şeyi söylerken bir yandan da üslup cahilliğinden dolayı oldukça rezil bir cümle kurarak insanlar karşısında cinsiyetçi bir konuma düştü. Ben de bu postta hem sinema dünyasında hem de her alanda Türkiye'deki eleştiri sorununa değineceğim. Çünkü bizler ne eleştiri yapmayı biliyoruz ne de eleştiri kaldırmayı. ''Bizim her eleştiriye saygımız sonsuzdur'' lafı her ne kadar samimiyetsiz olsa da bir noktada eleştirileri gerçek anlamda değerlendirmek gerekiyor. Fakat bunun için en başta yapıcı bir eleştirmesi olması gerekiyor. Yani kişiye bir saldırı değili, yapıcı bir dil ile karşıdakine eksiklerini gösterip ona bir şey katmak. Nitekim eleştiri saldırı amacıyla yapıldığı zaman hiç bir etkisi olmuyor ve eleştiri aslında işlevini yitirmiş oluyor. Peki nasıl eleştiri yapılmalı ?
Bu Twit yukarıda bahsettiğim eleştiri. Bunu özellikle göstermemin sebebi direkt birinci ağızdan görmeniz. Burada Borç filmini izlemeyenlerin değerlendirme yapabileceği tek nokta kadın yönetmenlerle ilgili olan kısım. Pelin Esmer isimli sinemacının görüntü yönetmeni Gökhan Tiryaki'siz (Nuri Bilge Ceylan'ın görüntü yönetmeni) bir hiç olduğunu söylüyor. Bu en başta bir eleştiri değil, safsatadır. Bir insanın ''hiç'' olabilmesi ne demektir ? Bu cümlenin hiç bir anlamı yoktur. Sinema dünyasında ''hiç'' olmak demek hiç bir iş yapmamış, hiç bir çaba göstermemiş demek olabilir. Fakat bahis ettiği kadın yönetmen bir film çekmiş ve bir çok eleştirmen tarafından da olumlu yorum almış. Bu durumda kişisel beğeniler karşısında bir insana ''hiç'' demek kesinlikle eleştiri olmuyor. Tamamen kişinin kendisine bir saldırı ve içteki nefreti kusma eylemine dönüşüyor. İkinci cümledeki ise ''insani ama sinemasız'' tanımlaması ilk cümlesinden de daha saçma. Bu insan kendini film eleştirmeni olarak görüyor. Fakat ''sinemasız'' ne demek ? Bir eleştirmen nasıl böyle bir kavram kullanabilir ? Dünya eleştiri dilinde böyle bir şeyin olup olmadığını merak etmemize bile gerek yok sanırım. Sinemasız sinema kavramı hiç bir anlam içermemekle birlikte mecazi anlamda kendi kafasında kurduğu başka anlamları içeriyor. Biz kendi kafasını bilemeyeceğimiz için filmi hangi yönden eleştirmiş onu da anlayamıyoruz. Dolayısıyla iki cümledeki eleştirisi de geçersiz oluyor.
Bu durumun daha içler acısı kısmı da içerisinde doğruluk payı barındırıyor. Bahis ettiği film hakikaten bundan 1 sene sonra tozlu raflara çürümeye bırakılacak ve insanlar tarafından hatırlanmayacak bir film. Koskoca ülkede en iyi filme laik film bu mu diye düşünüyor insan. Hiç mi iyi film yapan yok ? Yoksa festival belli başlı grupların elinde ve ödül almak için onların içine mi girmek gerekiyor ? Bu konu sürekli tartışılan bir konu. İçlerinde olmadığım için demogoji yapmayacağım. Fakat bildiğim bir şey varsa sinemamız tam anlamıyla ''kabız.'' Bu tarz filmlerle de bu gelenek devam ettiriliyor. Ortada eleştirilmesi gereken bir durum var fakat eleştiri öyle bir yapılıyor ki film daha da çok değer kazanıyor. Sorun eleştirmenlerin aslında eleştiri nedir onu bilememesi. Avrupa'daki film eleştirmenleri çok daha ağır eleştiriler yazar, çizer. Fakat hiç biri kişiliğe hele ki cinsiyete saldırmaz. Tamamen ortadaki ürüne yapıcı eleştirilere odaklanır. En başta eleştiriyi öğrenmek gerekiyor. Mesela ben Steemit üzerinden film eleştiri serisi yapıyorum. Fakat bunu blog ortamında zaman geçirmek için yapıyorum. Okulda akademik anlamda yazdığım eleştiriler ile burada yazdıklarım arasında dağlar kadar fark var. Çünkü ben bir eleştirmen değil, izleyici gözü olarak yazıyorum. Ama bir insan film eleştirmeni veya ''Ben X eleştirmeniyim'' diye geçiniyorsa, o konuda profesyonel ve üst düzey bilgili olmalıdır.
Eleştiri kelimesinin lügatlarda bir çok karşılığı var. Bunları şuan yer verip sıkıcı bilgilerle yazıyı uzatmak istemiyorum. Bu kavramlarda bana göre en önemlisi, eleştiri yapılan konuda yapıcı olmak ve bir şeyler katmak. Yukarıdaki eleştirinin bir şeyler katmasına imkan yok ki zaten onu yazan kişi de bir sonraki Twit'de özür diliyor. Tabii bir de eleştirilmek hakkında sorunlarımız var. Siyasilerden tutun da en küçük yapı taşına kadar kimse eleştiri kaldıramaz durumda. Bu Steemit'de bile gördüğüm bir durum. Herkes birbirine güllük gülistanlık yorumlar atıyor ve bir kişi bir şey eleştirdiğinde özelde ''kardeş onu siler misin'' gibi cümleler geliyor. Eğer karşıdaki kişi eleştiri değil safsata yapıyorsa, yani eleştirmek yerine saldırıyorsa herhangi bir cevap verilmez olur biter. Eğer eleştiri yapıyorsa da düşünüp tartılıp empati yapılıp yapıcı bir cevap vermek gerekiyor. Eleştiri kültürü dediğimiz şey de tam olarak budur zaten. Bunu bu kadar büyültüp olaylar çıkarmak veya kişiliklere saldırmak tamamen anlamsız ve zaman kaybı şeylerdir. Hepimizin önce eleştirinin ne olduğu hakkında durup düşünmesi gerekiyor. En önemlisi de biraz sakinlik. Yukarıdaki eleştiriyi yapan kişi bile ne kadar safsata yapsa da dar ağacında sallandırmak ve kişiliğe saldırıyla cevap vermek yerine, sakinlik ve üslüpla cevap vermek eleştiri kültürünün tekrardan düzelmesini sağlayabilir ancak.
Genius is a great post, so you countless
Thank you so much for fun, funny writing. I'm a general steemit user. I want to follow the wonderful people like you. Please give me upvote and follow me.