ဘက္တီးရီးယားမ်ား၏ သက္ရွိဘ၀ ႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားအေၾကာင္း ( Life and Function of Bacteria )

steemloverr (50)in #myanmar • 7 years ago

ဘက္တီးရီးယားမ်ား၏ သက္ရွိဘ၀ ႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားအေၾကာင္း ( Life and Function of Bacteria )
bacteria (3).jpg

ဘက္တီးရီးယားမ်ားသည္ အလြန္ေသးငယ္ေသာ သက္ရွိေလးမ်ားျဖစ္သည္။၄င္းတို့ကို သာမန္မ်က္စိျဖင့္ ျကည္လွ်င္ မျမင္နိုင္ပါ။ခ်ဲ့အားေကာင္းေသာ အဏုၾကည့္မွန္ဘီလူး (microscope) ေအာက္တြင္ ၾကည့္မွသာလွ်င္ ျမင္နိုင္ပါတယ္။ဘက္တီးရီးယားမ်ားသည္ အလြန္ေသးငယ္သည္ဟု ဆိုရေသာ္လည္း ဗိုင္းရပ္စ္ (Virus) ထက္ေတာ့ အရြယ္အစား ၾကီးပါတယ္။ဘက္တီးရီးယားမ်ားကို ေလ့လာတဲ့ဘာသာရပ္ကို Microbiology ၏ ဘာသာရပ္ခြဲျဖစ္တဲ့ Bacteriology ဟု ေခၚပါတယ္။ဘက္တီးရီးယားသည္ ကမာၻေပၚမွာလြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာထဲက ရွင္သန္ခဲ့ၾကေသာ သတၱ၀ါငယ္ေလးမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ဘက္တီးရီးယားမ်ားသည္ prokaryotic microorganisms မ်ား ပါ၀င္ဖြဲ႔စည္းထားျခင္းျဖစ္သည္။ပုံမွန္အားျဖင့္ ဘက္တီးရီးယားမ်ား၏ အလ်ားသည္ မိုက္ခရိုမီတာမွ်သာ ရွည္လ်ား ပါတယ္။ဘက္တီးရီးယား အေကာင္ ၁၀၀၀၀ ခန္႕ တန္းစီလုိက္ရင္ ၁ မီလီမီတာရွိျပီးေတာ့ ပုံစံအားျဖင့္အေရအတြက္မ်ားစြာရိွပါတယ္။
bacteria (2).jpg
ဘက္တီးရီးယားဆဲလ္ေတြကို ဆဲလ္အေျမွးပါး ( cell-membrane or plasma membrane) ျဖင့္ ၀န္းရံထားပါတယ္။
‌ဘက္တီးရီးယားေတြ၏ ပုံစံေတြဟာဆိုရင္ ေကာ္မာပုံ (comma-shape) ၊ စက္လုံးပုံ (spherical-shape) ၊တုတ္ေခ်ာင္းပုံစံ (rod-shape) ႏွင့္ စပရိန္ပုံ (spiral-shape) ံမ်ားရိွတတ္ၾကပါတယ္။၄င္းတို့ရဲ့ ပုံသ႑န္ကို ဆဲလ္နံရံက ပုံေဖာ္ေပးပါတယ္။ဘက္တီးရီးယားအမ်ားစုဟာ ကမာၻေျမၾကီးေပၚမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရွင္သန္ ေနထိုင္တတ္ၾကျပီး အခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေရထဲ ၊ အက္ဆစ္ဓာတ္ရိွေသာ ေရပူစမ္းေတြႏွင့္ ေရဒီယုိသတၱဳၾကြ အညစ္အေၾကးေတြႏွင့္ ကမာၻေျမၾကီး၏ ေျမမႈန္႕မ်ားထဲမွာ ရွင္သန္ေနထိုင္ၾကပါတယ္။အခ်ိဳ႕ကလည္း အပင္ႏွင့္ သတၱ၀ါ ေတြမွာ ကပ္ပါးေကာင္မ်ားအျဖစ္လဲ ေနထိုင္ၾကပါတယ္။ပုံမွန္အားျဖင့္ ဘက္တီးရီးယားမ်ားသည္ ေျမမႈန္႕ တစ္ဂရမ္ ႏွင့္ တစ္ မီလီလီတာခန္႕ရိွေသာ ေရထဲတြင္ ဘက္တီးယား သန္းေပါင္း ၄၀ ခန္႕ပါ၀င္ႏိုင္ပါသည္။ဘက္တီးရီးယားေတြဟာဆုိရင္ အပင္ႏွင့္ သတၱ၀ါေတြကို ေရာဂါေတြ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္သလို ၄င္းေရာဂါေတြ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ့ ဘက္တီးရီးယားေတြကို ျပန္သတ္ေပးတဲ့ ပဋိဇီဝ ဘက္တီးရီးယားမ်ားလည္းရိွပါတယ္။ပဋိဇီဝဘက္တီးရီးယားေတြဟာ သတၱ၀ါေတြရဲ႕ ေရာဂါကို ကူညီႏိုင္ဖို႕ ပဋိဇီဝ ေတြကို ထုတ္လုပ္ေပးတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဘက္တီးရီးယားအခ်င္းခ်င္း ယွဥ္ျပိဳင္တဲ့အခါမွာ အျခားဘက္တီးရီးယားေတြကို အႏိုင္ယူဖို႕အတြက္ ပဋိဇီဝကို ထုတ္လုပ္ၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။အပင္ေတြမွာဆိုရင္ အပင္၏ အစာေၾကာ ႏွင့္ ေရေၾကာထဲသုိ႕ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဘက္တီးရီးယားေတြေၾကာင့္ အပင္ေတြကို ေသဆုံးႏိုင္ပါတယ္။

bacteria (1).jpg

သတၱ၀ါေတြရဲ႕ အူထဲမွာ ရိွေနတဲ့ ဘက္တီးရီးယားမ်ားဟာဆုိရင္ ဗိုက္တာမင္ ဓာတ္ကို ထုတ္လုပ္ေပးတဲ႕အတြက္ေၾကာင့္ ၄င္း ဘက္တီးရီးယားမ်ားသည္ သတၱ၀ါအတြက္အလြန္ပင္အေရးပါလွပါတယ္။အူထဲမွာရိွေနတဲ့ ဘက္တီးရီးယားေတြက အျခားဘက္တီးရီးယားေတြ ဆက္လက္ေပါက္ပြားတာမ်ိဳးမျဖစ္ေစရန္အတြက္ ၄င္းဘက္တီးရီးယားမ်ားက တားဆီးေပးႏိုင္စြမ္းရိွပါတယ္။ဒါ့အျပင့္ အပင္ႏွင့္ သတၱ၀ါ ေတြမွာရိွတဲ့ Mitochondria သည္ Alpha-Proteobacteria မ်ိဳးႏြယ္ ႏွင့္ Chloroplast ( သတၱ၀ါတြင္မရိွဘဲ အပင္တြင္သာရိွပါသည္။) မ်ားသည္ Cyanobacteria ကေျပာင္းလာခဲ့ေသာ ဘက္တီးရီးယားမ်ားသာျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ကၽြႏုပ္တုိ႕ ေနစဥ္ ရႈရႈိက္ေနတဲ့ ေအာက္ဆီဂ်င္ ကုိ အဂၤါႏုပ္လုိ႕ေခၚတဲ့ (Mitochondria) ထဲမွာ ေလာင္ျမိဳက္ေစပါတယ္။လူသားေတြ ေန႕စဥ္လူပ္ရွားသြားလာႏိုင္ဖုိ႕အတြက္ လုိအပ္တဲ့ စြမး္အင္ေတြကို ၄င္း Mitochondria မ်ားမွ ထုတ္ယူသုံးစြဲေနရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။အပင္ေတြမွာလည္း သတၱ၀ါေတြမွာရိွတဲ့ (Mitochondria) ေတြရိွရုံသာမက Chloroplasts ( စိမ္းေရာင္ျခယ္ပစၥည္းတစ္မ်ိိဳး) မ်ားလည္းပါ၀င္ပါတယ္။Chloroplasts ေတြဟာဆုိရင္ ေန၏ အလင္းေရာင္စုပ္ယူျပီး အပင္ဆဲလ္ (cells) အတြက္ လုိအပ္ေသာ စြမ္းအင္ကို သိမ္းထားၾကျပီးေနာက္ သၾကားဓာတ္ (sugar) ႏွင့္ ကဆီဓာတ္ (starch) အျဖစ္ အစာခ်က္လုပ္ၾကပါတယ္။ဘက္တီးရီးမ်ားသည္ အပင္နွင္ သတၲဝါေတြ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ ဘက္တီးရီးယား မ်ား ေကာင္းက်ဳိးျဖစ္ေစတဲ့ ဘက္တီးရီးယားမ်ား ရွိယုံသာမက စက္ရုံ ဒိန္ခဲ ၊ ဒိန္ခ်ဥ္ နွင့္ ကေစာ္ေဖာက္ျခင္း လုပ္ငန္းတို့မွာလည္း မ်ားစြာ အေရးပါသည္။
bacteria (4).jpg
‌ဘက္တီးရီးယားေတြ၏ ၾကီးထြားမႈ႕ပုံစံ ၊ မ်ိဳးပြားျခင္း ( ဆဲလ္ကြဲျပားျခင္းနည္းျဖင့္ ) သည္ ဆဲလ္မ်ားစြာရိွေသာ (multicellular) သက္ရိွေတြႏွင့္ လုံး၀မတူပါ။ဘက္တီးရီးယားသည္ တိက်တဲ့ အရြယ္အစားေရာက္သည့္အထိ ၾကီးထြားျပီးလွ်င္ (Binary fission ) ဟုေခၚေသာ ႏွစ္ခုကြဲထြက္သြားျပီး လိင္မဲ့နည္းျဖင့္ မ်ိဳးပြားၾကေသာ သက္ရိွငယ္ေလးမ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။သင့္ေတာ္တဲ့ အေျခအေနေအာက္မွာဆုိရင္ ဘက္တီးရီးယားမ်ားသည္ လွ်င္လွ်င္ျမန္ျမန္ ၾကီးထြားလာႏိုင္ျပီးေတာ့ ကိုးမိနစ္ (သုိ႕မဟုန္ ) ရွစ္မိနစ္ ခန္႕မွာေတာ့ ၄င္းတုိ႕၏ အေရအတြက္ဟာဆုိရင္ ႏွစ္ဆခန္႕ပြားမ်ားလာႏိုင္ပါတယ္။ဘက္တီးရီးယားမ်ားသည္ ၄င္းတို႕၏ DNA ပုံစံတူတစ္ခုကို ကူးယူျပီး ဆဲလ္တစ္ခုကေန တစ္ခုအျဖစ္ကြဲထြက္သြားတဲ့အခါ DNA ပုံစံတူ ဘက္တီးရီးယားဆဲလ္ အသစ္ႏွစ္ခုျဖစ္လာပါတယ္။
Thanks you ( Original By; steemloverr )
Photocredit >>>>> Google image