Dementia!
අද මම ඔයාලත් එක්ක බෙදාගන්න යන්නෙ dementia ගැන. ඩිමෙන්ශියා කියලා කියන්නෙ වයසත් එක්ක මොළයේ යම් යම් කොටස් වල සෙල මිය යාම නිසා ඇතිවන කායික මානසික අකර්මණ්‍යතාවයකට. ඉතින් මේ රෝගයේදී මතකය, චින්තනය, ඉගෙන ගැනීම සහ තීරණ ගැනීම ආදී මොළයේ උසස් ක්‍රියාවන්ට හානි වෙනවා.
කෙනෙක්ට dementia තියෙනවා කියලා හරියටම තහවුරු කරගන්න short term and long term memory impairment එකක් එක්ක කතා කිරීමේ අපහසුව, යම් යම් දේ හඳුනා ගැනීමේ නොහැකියාව, යම් යම් ක්‍රියාවන් කිරීමට නොහැකි වීම සහ මොළයේ උසස් මානසික ක්‍රියාවන්ට ක්‍රමවත්ව පවත්වා ගැනීම අසීරු තත්වයකට පත් වෙලා තියෙන්න ඕනෙ.
ඩිමෙන්ශයා රෝගයේදී මුලින්ම උදේට කෑවෙ මොනවද, බෙහෙත් බිව්වද වගේ දේ අමතක වෙන්න පුලුවන්. Proggressive disease එකක් නිසා dementia වල symptoms කාලයත් එක්ක වැඩි වෙනවා. අන්න එතකොට තමයි රෝගියාට ගෙදර අයව, ගෙදර bath room එක, kitchen වගේ දේවල් අඳුරගන්න සහ මතක් කරගන්න බැරිවෙන්නෙ. සමහර වෙලාවට එයාලා wandering behaviors පෙන්වනවා. එතකොට එයාල හොඳටම දන්න තැනක, දන්න පාරක වුණත් අතරමං වෙන්න් පුලුවන්.
ඒවගේමයි ඇඳුම් ඇඳගන්න වගේ basic ම දේවල් පවා එයාලට කරගන්න බැරිව යනවා මතකය නැතිවීම සහ ඒ දේවල් කරගන්නෙ කොහොමද කියලා දන්නෙ නැති නිසා.පුංචි බබෙක් වගෙම තමයි. ඒත් පුංචි බබෙක් ලොකු වෙනකොට ඒ දේවල් ඉගෙන ගන්නවා වගේ dementia patient කෙනෙක්ට ඒ දේවල් ඉගෙන ගන්න බෑ. සිද්ධ වෙන්නෙ කාලයත් එක්ක symptoms worse වෙන් එක.
එයාලගෙ psychiatric condition එක ගත්තොත් එයාල depression, anxiety, misbeliefs වගේම අනෙක් අය එයාගෙ දේවල් හොරකම් කරනවා, සිය දිවි නසාගන්නවා වගේ තැනකට වුණත් යන්න පුලුවන්. සමාජය අනුමත නොකරන විදියෙ හැසිරීම් පෙන්වන්න පුලුවන්.
Dementia කියන්න සුව කරන්න පුලුවන් disease එකක් නෙමෙයි. ඉතින් අපිට කරන්න පුලුවන්
බෙහෙත් සහ therapy වලින් පාලනය කරලා රෝගියාට හැකි තරම් පහසු ජීවිතයක් ළඟා කරලා දෙන එක!