Ruch to zdrowie! Bądź aktywny przez całe życie
Każdy z nas chciałby cieszyć się pełną sprawnością do późnych lat życia. Dlatego warto już teraz regularnie wykonywać aktywność fizyczną, która nie tylko poprawia równowagę, koordynację i siłę mięśniową, ale także zmniejsza ryzyko wystąpienia osteoporozy.
Upadki to poważny problem zwłaszcza wśród osób starszych. Wynikają z różnych czynników – tych zewnętrznych w postaci np. przeszkód na drodze i tych wewnętrznych, związanych z procesem starzenia.
Do głównych przyczyn upadków wśród osób starszych można zaliczyć zmiany związane z wiekiem, które zachodzą w poszczególnych układach. Pogorszenie się ostrości wzroku i zmniejszenie pola widzenia, zmniejszone zdolności koordynacyjne, gorsze poczucie równowagi i zawroty głowy to niektóre z nich. Ponadto osoby starsze często zmagają się z chorobami upośledzającymi zdolności percepcyjne, ruchomość stawów, sprawność układu krążenia. W związku z tym występowanie schorzeń m. in. neurologicznych i ortopedycznych przyczyniać będzie się do wystąpienia częstszej liczby upadków.
Do czynników zewnętrznych można zaliczyć np. śliskie lub nierówne podłoże, słabe oświetlenie, niezabezpieczone schody, nieodpowiednie umeblowanie czy niewłaściwe obuwie. Działanie leków przyjmowanych przez seniorów może powodować objawy senności, pogorszenie czasu reakcji, zmniejszenie ciśnienia krwi i tym samym stanowić czynnik ryzyka upadków.
Konsekwencje upadków
Konsekwencją upadków mogą być ciężkie obrażenia tkanek miękkich w postaci ran, stłuczeń mięśni, wstrząśnienia mózgu. W związku z występującą u osób starszych osteoporozą w wyniku upadków częściej może dochodzić do złamań. Do najliczniej występujących złamań zalicza się złamania części dalszej kości przedramienia w wyniku ochrony przed upadkiem rękami oraz złamania szyjki kości udowej w czasie upadku na biodro. Przebyte złamania znacznie obniżają jakość życia, zwiększają chorobowość i śmiertelność. Konsekwencją złamań jest unieruchomienie, które z kolei predysponuje do wystąpienia powikłań, np. odleżyn, przykurczy w stawach, zakrzepicy żył głębokich, zatorowości płucnej oraz infekcji układu moczowego, zaników mięśni. W związku z hospitalizacją i unieruchomieniem trudno jest odzyskać osobom starszym sprawność sprzed urazu i zachować pełną samodzielność. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoczęcie rehabilitacji.
Osoby starsze które doświadczyły złamań w wyniku upadku często ograniczają swoją aktywność ze strachu przed ponownym upadkiem, co tylko pogłębia ich ograniczenia ruchowe i jeszcze bardziej predysponuje do upadków.
Fizjoterapia
Dla osób starszych kluczowe są ćwiczenia poprawiające zdolności ruchowe w życiu codziennym zwłaszcza takie jak zakres ruchów w stawach, chód, równowagę. Osoby mające prawidłową postawę ciała, lepszą równowagę i większą siłę mięśniową są mniej narażone na upadki. Regularnie wykonywane ćwiczenia fizyczne zapobiegają narastaniu osteoporozy u osób dorosłych. Brak wysiłku fizycznego powoduje zaniki mięśni i zmniejszenie gęstości kości. Dlatego tak ważna jest rehabilitacja po przebytych złamaniach i innych urazach spowodowanych upadkami, ale także fizjoprofilaktyka, która ma na celu zmniejszenie ryzyka upadków. Stosując odpowiednio dobrane ćwiczenia o właściwym stopniu trudności kształtuje się takie cechy jak poczucie równowagi, koordynacja ruchów, koordynacja czasowo-przestrzenna, siła mięśni i ruchomość stawów oraz czucie głębokie.
Zapobieganie upadkom
Aby ograniczyć ryzyko upadków obok systematycznie wykonywanych ćwiczeń poprawiających sprawność należy zadbać o kilka ważnych aspektów:
- Należy usunąć potencjalne przeszkody z podłogi w mieszkaniu np. dywaniki, wysokie progi, kable.
- Trzeba zadbać o odpowiednie oświetlenie, często doświetlać pomieszczenia dodatkowym źródłem światła.
- Jeżeli w domu znajdują się schody, konieczne jest zamontowanie przy nich poręczy, najlepiej z obu stron oraz pamiętanie o korzystaniu z nich również poza domem.
- Zamontowanie uchwytów i specjalnych krzesełek w toalecie, pod prysznicem czy w wannie. Należy rozważyć korzystanie z mat antypoślizgowych.
- Kiedy występują zaburzenia równowagi i powtarzające się zawroty głowy należy skontaktować się z lekarzem.
- Odpowiednie obuwie z podeszwą antypoślizgową, od zwykłych kapci bardziej wskazane będą buty z zapiętkami, gdyż nie zsuwają się ze stopy. Poruszając się się boso czy w samych skarpetkach ryzyko pośliźnięcia jest większe.
- Stosowanie chwytaków aby ograniczyć konieczność schylania się.
- W przypadku problemów z chodzeniem, znacznych ograniczeń wynikających z chorób stawów i zaburzeń równowagi należy korzystać z pomocy laski lub kul łokciowych.
Autor: Magdalena Zawadka
Specjalistyczna Przychodnia Medyczna Plus-Medic Wkładamy serce w opiekę nad Wami! ul. Matki Teresy z Kalkuty 18, 20-538 Lublin