Manastır

Karadenizli Hrıstiyan Rumlar Mela dağında bulunan Panagia ikonasında birşey istedikleri zaman "Stou Mela" derlermiş ve zaman içinde bu kelime Sümela'a dönüşmüş.

Bu sebeple manastır "Karadağ'ın Bakiresi" olarak da adlandırılmıştır.

Manastırın tam olarak ne zaman yapıldığı bilinmemektedir ama yaygın olarak anlatılan efsaneye göre, Atina'dan Sopronios ve Barnabas isimli 2 keşiş, aynı anda aynı rüyayı görmüş. Hazreti İsa'nın öğrencisi Aziz Luka yaptığı 3 Panaga ikonunda, Meryem Ana'nın, Hazreti İsa'yı bebekken tuttuğu ikonun yeri olarak Sümela Manastırının yapıldığı yeri görmüşler ve birbirlerinden haberi olmadan deniz yolu ile Trabzon'a geldiklerinde birbirlerine rüyalarını anlatmışlar ve böylece kilisenin temeli atılmış.