Delegated Proof Of Stake (DPOS)+ [Cointurk 10. Projesi]
Konu, teknik ayrıntısı yüksek olan bir konu olduğu için bildiğim kadarını anlaşılır olması bakımından örneklerle ve basamak basamak anlatacağım. Öncelikle Blockchain'e ve işleyişine bakmamız gerekiyor.
Blockchain'in iki ana unsuru bir Block ve bir Chain'dir. Bir block, o ağ üzerinde kişilerin (ya da bilgisayarların) yaptığı işlemlerin (transaction), bilgilerini ve herşeyin üzerine yazılıp kaydedildiği not defterleri bütünüdür.
Bir ağ oluşturulduğunu ve o ağ üzerinde envayi çeşit işlem yapıldığını (kripto para gönderme-alma, hesap açma vs. vs.) ve bunların hepsinin ağ üzerindeki herkes tarafından görülebilecek şekilde deftere işlendiğini düşünün. Bu zor iş. Bu işlemlerin alınıp derlenip toparlanıp "bu bir bloktur" denilebilecek hale getirilmesi gerekmektedir. Bu işlemi yapan kişi de miner'dır.
Konsensus Algoritmaları
Bu sistemin işleyişi belli algoritmalar üzerine kurulmuştur. Algoritma çok çok temel bir yaklaşımla, bir işi ya da işlemi yapma sırası ve sistematiği denilebilir. Blockchain'in işleyişini belirleyen algoritmalara konsensus algoritmaları adı verilmektedir. Konsensus fikir birliği demektir. Zaten farkına vardıysanız bu işlerin karşılıklı fikir birliği ve mutabakat olmadan yürümesi imkansız gibi birşeydir.
Proof Of Work (POW)
Ama blockchain dünyasında kimse kimseye güvenmek zorunda da değildir. Güven olayını paranın ya da işlemin şifresi yani kriptosu halleder. Yukarıdaki paragrafta anlattığım algoritma Proof ofWork'tür. Yani madenci bir bilgi bloğu oluşturur ve bu bloğu bir sonraki madencinin devralacağı zincire ekleyebilmek ve de kendisinin bir blok oluşturduğunu "kanıtlayabilmek" için şifreyi kırar ve bir başka algoritma vasıtasıyla da "ben geçerli bir blok oluşturdum" diye kendini kanıtlar. Buna "validation" denmektedir. Daha sonra şifreyi çözdüğü, blogu oluşturduğu ve "validation"u gerçekleştirdiği için blok içinden çıkarılıp üretilmiş olan Bitcoin'den önemli diyebileceğimiz bir yüzdeyi kapar! Bunun yanısıra, ayrıca, bir de yapılan işlem ücretini de cebe indirir.
Pek tabiki, bu işleri madenci dediğimiz bir kişi oturup da kendi başına yapamaz. Bu bir insanın altından kalkamayacağı zorlukta matematiksel bir oyundur aslında. Bunun için bilgisayar işlem gücüne ihtiyaç vardır. Aslında madenci olanlar bilgisayarlar oluyorlar.
Ama bu öyle zor bir işlemdir ki bilgisayar ya da bilgisayarlar topluluğu delicesine ısı yayarlar ve inanılmaz derecede çok elektrik harcarlar. Ayrıca bir de bu ısının uzaklaştırılması için kullanılan soğutucuları işin içine katarsanız. Gerisini siz hesaplayın! Bazı mining firmaları sırf soğutma ve yer altındaki jeotermal enerjiyi bu amaçla kullanabilmek için İzlanda'nın buz gibi yerlerinde tesisler açmışlardır.
Bitcoin Madenciliği için harcanan enerji o kadar yüksektir ki, 2017 yılında Bitcoin madenciliği için harcanan enerji, bütün Afrika kıtasının harcadığı elektrik enerjisinden çok daha fazladır!
Amiyane bir tabirler bu bir kıyamettir. Bu kadar fosil yakıtın bu enerjiyi karşılamak için atmosfere -ki giderek artan bir ivmeyle- saldığı karbon, felaketimizin altına imza atmakta olduğumuz küresel ısınmayla yeni bir sözleşme daha yapmamız anlamına gelmektedir.
Bütün bunların yanı sıra Proof of Work POW algoritmasında işlem süreleri insanı bazen canından bezdirecek kadar geç ve hantalca olmaktadır. Çünkü bir işlemin kütüğe işlenmesi, bir madenci tarafından bir blok haline getirilmesi işte yukarıda saydığım işlemlerin de yapılması anlamına gelir.
Proof Of Stake (POS)
Buna alternatif olacak bir başka konsensus algoritması ise Proof of Stake'dir (POS). Aslında bu satırlar ve bu terminoloji çok da göz korkutmasın. Çünkü bu Proof of... ailesi günlük yaşam ya da iş yaşamında da kullanılabilen ve bir ucundan zaman zaman aşina olabildğimiz şeylerdir.
Akıllarda bir imge yaratması açısından Proof Of Stake'i, Poker'deki Rest'e veya para parayı çeker'e veyahut ta Ne kadar ekmek o kadar köfte'ye benzetebilirsiniz.
Bu algoritmanın geçerli olduğu blockchain'lerde de elbette bir blok üretilmesi gerekir. Burada da bir kripto para vardır. Ve bu kripto paralardan her bir blok üreticisinin "wallet"ında ne kadar varsa, o blok üreticisi (miner'a karşılık gelen kişi), blok üretimi ve sistemin muhtelif işlemlerinin yapılması karşılığında wallet'ındaki hissenin büyüklüğüyle doğru orantılı olarak bloktan ödülünü alır. Bana sorarsanız Proof of Work'le kıyaslandığında daha iyi ancak çok adil olmayan bir bölüşüm durumu var ortada. Örneğin hisse anlamında varlığı bir başka blok üreticisininkine kıyasla daha küçük olan bir blok üreticisi, daha az ödül hissesi alacaktır. Proof of Work'te proof edilen yani validasyon için delil olarak sunulan şey , çalışma (yapılan işlem/işlem gücü) iken Proof of Stake'de proof edilen yani delil olarak sunulan şey stake, yani sahip olunan hissenin gücü/büyüklüğüdür. Ama burada bir karmaşık işlem çözme yarışı sorunsalı olmadığından daha çevre dostudur.
Delegated Proof Of Stake (DPOS)
Şimdi gelelim şu Delegated Proof of Stake'e! Delegate Proof of Stake yani kısaltmasıyla DPOS, aslında Steemit'in ta kendisidir. Sistem burada POW ve POS'dan biraz farklılaşır. Bu algoritma da yine Steem'in kurucuları tarafından oluşturulmuştur. DPOS'u açıklayabilmek için sizlere Steem'deki yani aslında Steemit.com dünyasındaki işleyişi anlatmam gerekli.
Steem'de bir blockchain'e sahiptir. Burada da tıpkı Bitcoin gibi Steem ve SBD paraları ve de alış-veriş kavramı olduğu gibi üstelik burada yapılan farklı farklı şeyler de vardır. Post yazmak, upvote etmek, resteem etmek, SP power up yapmak, comment yapmak ....vs. Bütün bunların her biri, şifrelenmiş bir bilgisayar kodu olan Bitcoin'in bir ağ üzerinde bir bilgisayardan başka bir bilgisayara yine şifrelenmiş bir bilgisayar kodu olarak gönderilmesi işleminde (yani Transaction) olduğu gibi, birer işlemdir aslında. Her biri (sanırım çok büyük bir oranda) şifrelenmiş bir bilgisayar kodunun işleminin yapılmasıdır. Dolayısıyla gördüğünüz gibi bir blockchain var. O blockchain'de bilgi ve veri yumağı var. Bu bilgilerin toparlanıp bir "block" haline getirilmesi ve diğer bloğa devredilerek zincir boyunca devam etmesi durumu var.
Bitcoin'in salt para birimi olarak blockchain ağı üzerinde yaptığı herşeyin tam bir karşılığı Steemit'te de mevcut. E o zaman haliyle burada da bütün bu işlemleri çekip çevirecek, monitor edecek, dahası blok oluşturacak madenci ya da madenciye karşılık gelen bilgisayar/insan'lara ihtiyaç var. İşte bu, madenciye karşılık gelen bilgisayar/insanlar burada (DPOS'ta) "witness" ismini almaktadırlar.
Sistemdeki her işlem, her block oluşumu ve diğer verilerin düzenlenmesi vb. gibi sistem altyapısını yürüten gönüllü herkes "witness" olabilmektedir. Teşekkürler bütün witness'lar bu sistem sizlerin çabaları sayesinde ayakta kalıyor. Bir bilgisayar alıp, gerekli altyapıyı kurup işini gücünü bırakan ve bu sistemin işleyişinin yürürlüğüne katkısını sunan herkes witness olabilir. Ama bu witness'lar topluluk tarafından tanınmayan bilinmeyen arada-derede kalmış witness'lardır. Delegated Proof of Stake işleyişindeki witness'ların topluluk (stakeholder ya da users) tarafından tanınan, bilinen, güvenilen ve sevilen bilgisayar/insanlar olması gereklidir. Bu kişilerin 20 adeti oylama usulüyle ilk 20'ye girerler ve yaptıkları işlemlerin (blok oluşturma, sorunlara müdahale etme, işlem yürütme vs.) karşılığı olarak sistemin (ya da platformun) para birimiyle ödüllendirilirler. Hatta düzenli maaş şeklinde kazançlarını bu işten sağlarlar.
Gördüğünüz gibi miner'dan witness'lara kadar geldik. Konsensus Algoritmalarına örnek verilebilecek bir kaç şey daha var elbet lakin bizim için önemli olan DPOS idi. Ben Steem'in çıkardığı teknoloji ve altyapıların ciddi anlamda geleceği şekillendiren teknolojilere gireceğine inanıyorum. O nedenle Steem'e sıkı sıkı sahip çıkalım... :))
@cleverbot
Sen ne zaman withness olacaksın 😃 😃 😃
Sen işi gücü bırakıp şu kadar Steemit’e vakit ayırabildiğime dua et 😂😂