Najpiękniejsze zdjęcia Jowisza i najważniejsze odkrycia dzięki pracy sondy Juno
5 lipca 2016 roku do największej planety Układu Słonecznego dotarła amerykańska sonda Juno. Statek do dzisiaj bada Jowisza i ma już na tym polu wiele sukcesów. Oprócz spektakularnych zdjęć planety, dane z sondy przyniosły wiele odkryć. W tym wpisie postaram się krótko opowiedzieć co dowiedzieliśmy się dzięki sondzie i przy okazji zaprezentować parę pięknych zdjęć.
Sonda Juno wystartowała na szczycie rakiety Atlas V 5 sierpnia 2011 roku. Dotarcie do Jowisza zajęło jej prawie 5 lat. 5 lipca 2016 roku statek wszedł na orbitę wokół planety. Niestety nie wszystko poszło zgodnie z planem. Juno znajdował się na wstępnej orbicie. Po testach i kalibracji instrumentów miał po raz kolejny odpalić swój silnik główny, by zmniejszyć orbitę do tzw. naukowej orbity o okresie obiegu wynoszącym 14 dni. Niestety problemy z zaworami w systemie napędowym spowodowały, że zespół nie chciał ryzykować i pozostawił statek na wstępnej orbicie. Z naukowego punktu widzenia pozycja satelity umożliwia te same badania, jednak znacznie rzadziej. Zamiast bliskich przelotów co 14 dni, statek będzie włączał swoje instrumenty naukowe co 54 dni.
Jedno z pierwszych zdjęć bieguna południowego Jowisza wykonanych przez kamerę JunoCam na sondzie Juno. Źródło: NASA/SwRI/MSSS.
Po raz kolejny o sondzie zrobiło się głośno, gdy ta przelatywała tuż nad słynną Wielką Czerwoną Plamą. Podczas 6. przelotu naukowego Juno wycelował kamerą w charakterystyczny antycyklon. Po kilku dniach otrzymaliśmy najwyraźniejsze zdjęcia tej burzy. Wielka Czerwona Plama ma co najmniej 350 lat. Obecnie jest szeroka na 16 000 km. Nadal nie do końca rozumiemy mechanizmy napędzające tę burzę. Nie wiadomo skąd bierze się jej czerwone zabarwienie, ani dlaczego potężna burza słabnie i robi się coraz bardziej okrągła.
.jpg)
Wielka Czerwona Plama w całej okazałości. Źródło: NASA/SwRI/MSSS/K.Gill
Sonda Juno nieustannie okrążała planetę na orbicie polarnej. Dostarczała kolejnych zdjęć i danych. W tym samym czasie naukowcy cały czas analizowali zgromadzone dane i publikowali kolejne artykuły. Jednym z odkryć pochwalili się planetolodzy podczas corocznej konferencji Amerykańskiego Związku Geofizycznego. Okazało się, że Wielka Czerwona Plama sięga aż 300 km w głąb atmosfery planety.
.jpg)
Powierzchnia Jowisza podczas 7. naukowego przelotu. Źródło: NASA/SwRI/MSSS/Stefano Ivan Stinga
W jednym z tegorocznych marcowych numerów magazynu Nature opublikowano aż cztery artykuły podsumowujące odkrycia z pierwszego roku badania Jowisza przez sondę Juno. Badacze wykonali dokładną mapę pola grawitacyjnego planety i na jej bazie znaleziono dużą asymetrię masy w osi północ-południe planety. Jedyne wytłumaczenie tego zjawiska to różnica w prędkościach równoleżnikowych wiatrów, które muszą sięgać głęboko w amosferę planety. Wykazano, że wiatry te oddziałują na masę planety aż 3000 km poniżej jej umownej powierzchni, czyli obejmują około 1% masy Jowisza!
Po więcej w języku polskim o tych odkryciach odsyłam tutaj.
Formacje chmur Jowisza w Północnym Pasie Umiarkowanym. Źródło: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS/Kevin M. Gill
Inne przełomowe odkrycia sondy Juno dotyczyły biegunów planety. Do tej pory nie mieliśmy okazji na nie spojrzeć z Ziemi - nie umożliwia tego położenie planety i skromne nachylenie jej osi obrotu względem ekliptyki. Również wcześniejsze sondy nie przelatywały bezpośrednio nad obszarami polarnymi planety. Sonda Juno to zmieniła i zaskoczyła naukowców. Ułożone w wielokąty foremne układy burz na obu biegunach planety nie przypominają niczego podobnego w Układzie Słonecznym.
Biegun południowy Jowisza wykonany z kilku zdjęć z kamery JunoCam. Źródło: NASA/Isabel de Gois Laufer
W czerwcu 2018 roku naukowcy poinformowali na łamach magazynu Nature o kolejnym odkryciu. Po 39 latach zagadka mechanizmów odpowiedzialnych za wyładowania atmosferyczne została rozwiązana! Okazuje się, że w okolicach biegunów, gdzie duży wpływ na temperatury w górnych warstwach atmosfery ma wnętrze planety występuje na tyle silna konwekcja i brak stabilności atmosferycznej, że o wyładowania nie trudno.
.jpg)
Źródło: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS
W mijające już wakacje opublikowano jeszcze ciekawe doniesienia dotyczące kształtowania zórz polarnych przez największe księżyce Jowisza. Galileuszowe satelity planety pomagają naukowcom w badaniu magnetosfery Jowisza.
Sonda Juno wykonała w połowie lipca 14. bliski przelot nad atmosferą Jowisza. Niedawno sonda zakończyła zasadniczą fazę misji, a włodarze NASA zdecydowali o jej przedłużeniu o kolejne trzy lata. Dzięki temu statek zrealizuje wszystkie początkowo założone cele naukowe. Kolejny bliski przelot już 7 września!
Przeczytaj też:
@customuser
Jeżeli jesteś zainteresowany najnowszymi wieściami z eksploracji kosmosu, obserwuj mnie na Steemit!
Piszę też regularnie dla portalu Urania-Postępy Astronomii