Hattuşa: Hititlerin Eski Başkenti

Türkiye'nin daha az ziyaret edilmiş ancak tarihsel olarak önemli bir çekiciliği, Kızılırmak Nehri'nin büyük döngüsü içerisinde modern Boğazkale'nin yakınında yer alan ve Hattuşa olarak bilinen antik kentin yıkıntısı. Şehrin bir zamanlar Hitit İmparatorluğunun başkenti, Geç Bronz Çağı'nın kudreti Anadolu'nun ve kuzey Suriye'nin batısına uzanan, batıdaki Ege'den doğuda Fırat'a kadar uzanan süper bir güç olarak hizmet etmiştir.

Hitit imparatorluğu İncil'de antik zamanların en güçlü imparatorluklarından biri olarak birkaç kez bahsedilmektedir. Eski Mısırlılarla çağdaştılar ve her biri eşitti. Kadeş Savaşı'nda Hititler, Firavun Büyük Ramses'i neredeyse öldürerek güçlü Mısır imparatorluğuyla savaşıp onu Mısır'a geri çekilmeye zorladı. Yıllar sonra, Mısırlılar ve Hititler, dünyanın en yaşlı köklü olduğuna inanan bir barış antlaşması imzaladılar ve Ramses, anlaşmayı imzalamak için bir Hitit prensesi ile evlendi.

Hititler, antik tarihte önemli bir rol oynamıştır; bunlar, modern tarih kitaplarında gösterdikleri krediden çok daha üstündür. Hititler, dünyadaki en hafif ve en hızlı savaş arabalarını geliştirdiler ve Tunç Çağı'na mensup olmalarına rağmen zaten demir aletler üretiyor ve kullanıyorlardı.

İnanılmaz derecede, 20. yüzyılın başında olduğu gibi Hititler imparatorluğun varlığına dair hiçbir delil bulunmadığından yalnızca bir söylenti olarak kabul edildi. Bu, Hattusa'nın keşfedilmesi ve kazı çalışmasıyla birlikte, Hititler'in diplomatik faaliyetlerinin çoğunu belgeleyen on binlerce kil tabletinin ortaya çıkmasıyla birlikte değişti; bunların en önemlisi, Kadeş Savaşı'ndan sonra Hititler arasında yapılan barış anlaşması ve M.Ö. 13. yüzyılda Mısırlılar.

Hattuşa, Budaközü Ovası'nın güney ucunda vadiden yaklaşık 300 metre yükselen bir yamaçta uzanmaktadır. Zengin tarım arazileri, mera için tepeler ve büyük bir şehir inşa etmek ve sürdürmek için yeterli tahta sağlayan ormanlarla çevriliydi. Başlangıçta Hititlerin başkenti olmadan M.Ö. 2000 yıllarında yerli Hattalı insanlar tarafından yaşanmıştır.

Hattuşa, M.Ö. 12. yüzyılda Hitit devletinin kendisi ile birlikte yok edildi. Kazılar şehrin yakıldığını gösteriyor ancak bu imha Hattusa sakinlerinin birçoğundan sonra kentin önemli resmi kayıtlarının yanı sıra değerli nesneleri de taşıyarak kenti terk etmesinin ardından gerçekleşmiş gibi görünüyor. Arkeologlar tarafından açığa çıkarılan site, son günlerinde hayalet bir kasabadan daha fazlasıydı.

Zirvesinde, şehir 1.8 kilometre kareyi kapladı ve dış kısmı her kenti çevreleyen 8 kilometre boyunca uzanan büyük ve hala görülebilen bir duvar kütlesi ile çevrili iç ve dış kısımlardan oluşuyordu. Şehir, büyük idari binalar ve tapınakları olan bir kale tarafından işgal edildi. Kraliyet ikameti veya akropolis, yüksek bir sırt üzerine inşa edilmiştir.

Güneyde savaşçı, aslan ve sfenks gösteren kabartmalarla süslü ayrıntılı kapılarla yaklaşık 1 km²'lik bir dış kent ortaya çıkıyor. Burada her biri revaklı bir avlu etrafında kurulmuş dört tapınak, laik yapılar ve konut yapılarıyla birlikte bulundu. Duvarların dışında mezarlıklar var, bunların çoğu kremasyon mezarlarını içeriyor. 40.000 ila 50.000 arasında şehrin en yoğun olduğu yerde yaşamış olduğuna inanılıyor.